Proletari Forum & Italia Forum

by **Laert** » 14 Feb 2009, 11:36

VLORA

Vlora (Koordinata 40Â°27â€²N 19Â°29â€²EKoordinatat: 40Â°27â€²N 19Â°29â€²E) Ã«shtÃ« njÃ« qytet nÃ« ShqipÃ«rinÃ« jugore. Vlora Ã«shtÃ« qyteti i dyte mÃ« i madh portual pas DurrÃ«sit, me njÃ« popullsi afÃ«rsisht 124.000 (2006). Ndodhet ne jugperÃ«ndim te ShqipÃ«risÃ«, nÃ« Detin Adriatik dhe Ã«shte qendra e Rrethit tÃ« VlorÃ«s.

Historia
Artikulli kryesor: Historia e VlorÃ«s
Qytet i lashtÃ« dhe njÃ« nga portet kryesore te ShqipÃ«risÃ«. Ndodhet ne jugperÃ«ndim te vendit, buzÃ« Adriatikut. NÃ« lashtÃ«si njihej me emrin Aulona. GjurmÃ«t mÃ« tÃ« hershme i takojnÃ« shek. VI p.e.s. NÃ« shek. IV rrethohet me mure guri tÃ« latuar.
Duke qenÃ« njÃ« nyje e rrugÃ«ve tokÃ«sore e detare, i njohur pÃ«r verÃ«n, ullinjtÃ« e kripÃ«n, u bÃ« porti kryesor i IlirisÃ« pas rÃ«nies sÃ« ApolonisÃ« e Orikumit. NÃ« mesjetÃ« fatet e qytetit lidhen me kÃ«shtjellÃ«n e KaninÃ«s. MÃ« 1081 u pushtua nga normanet, mÃ« 1205 nga Venediku, pastaj kaloi nÃ« sundimin e HohÃ«nshtaufÃ«ve gjermanÃ« dhe mÃ« 1272 u pÃ«rfshi nÃ« mbretÃ«rinÃ« e ArbÃ«risÃ«.
NÃ« shek. V. u bÃ« njÃ« qendÃ«r e lulÃ«zuar tregtare e zejtare, si despotat mÃ« vete. Kaloi ne shek. XIV nÃ«n sundimin e Balshajve. Ishte e dÃ«gjuar pÃ«r punimin e hekurit, tÃ« shpatave, te mÃ«ndafshit, pÃ«r nxjerrjen e kripÃ«s etj. OsmanÃ«t e pushtuan mÃ« 1417, ishte i pari port i pushtuar prej tyre nÃ« Adriatik. NÃ« shekujt e mÃ«vonshÃ«m ishte qendÃ«r sanxhaku. MÃ« 1531 sulltan Sulejmani mÃ« gurÃ«t e Aulones ndÃ«rtoi njÃ« kala afÃ«r detit (ne vendin e stadiumit te sotÃ«m) me trajtÃ« 8-kÃ«ndÃ«she, e pÃ«rshtatur pÃ«r artilerinÃ«. BrÃ«nda kishte kulla 7-kateshÃ« e banesa. Mendohet se Ã«shtÃ« projektuar nga arkitekt Sinani. Kalaja njihet edhe si Kalaja e SkelÃ«s. Historiani turk Evliha Ã‡elebiu e konsideronte KalanÃ« e SkelÃ«s si njÃ« nga mrekullitÃ« e arkitekturÃ«s osmane dhe nÃ« tÃ« njÃ«jtin nivel me KullÃ«n e Selanikut. Zona nÃ« tÃ« cilÃ«n ishte e ndÃ«rtuar Kalaja e SkelÃ«s u deklarua Monument kulture nÃ« vitin 1963. NÃ« vitin 1997, KKRT e qytetit VlorÃ« dha leje ndÃ«rtimi edhe pÃ«r kÃ«tÃ« zonÃ« tÃ« qytetit. NÃ« vitin 2000 gjatÃ« punimeve pÃ«r hedhjen e themeleve tÃ« njÃ« pallati shumÃ«katÃ«sh u zbuluan pjesÃ« tÃ« themeleve tÃ« KalasÃ« sÃ« SkelÃ«s. NdÃ«rtimi vazhdoi dhe nuk u krye asnjÃ« studim i materialit arkeologjik tÃ« zbuluar. [1] NjÃ« ndÃ«rtesÃ« tjetÃ«r qÃ« shpreh lulÃ«zimin kulturor Ã«shtÃ« edhe Xhamia e Muradies 1542. NÃ« shek. XVII-XVIII qyteti u bÃ« pÃ«rsÃ«ri njÃ« qendÃ«r e rÃ«ndÃ«sishme ekonomike-tregtare dhe port eksporti e importi. Ali Pasha e mori me 1812.
Vlora ishte kryeqyteti i parÃ« i ShqipÃ«risÃ« sÃ« pavarur. Me 28 nÃ«ntor 1912 kÃ«tu Kuvendi Kombetar shpall PavarÃ«sinÃ« dhe formoi qeverinÃ« me Ismail Qemalin nÃ« krye. Por nÃ« dhjetor 1914 u pushtua nga italianÃ«t. MÃ« 1920 u krijua komiteti "Mbrojtja KombÃ«tare", i cili organizoi forcat qÃ« morÃ«n pjesÃ« ne Lufta e VlorÃ«s dhe pushtuesit italiane tÃ« thyer u detyruan tÃ« pranojnÃ« tÃ«rheqjen mÃ« 2 shtator 1920. Qyteti kishte 4.000 banore, ai vijoi tÃ« ishte vatÃ«r e lÃ«vizjes atdhetare e demokratike. Me rastin e varrimit tÃ« Avni Rustemit mÃ« 30 prill 1924, u ngrit komiteti i cili organizoi kryengritjen e cila Ã§oi nÃ« Revolucionin e Qershorit 1924. NÃ« nÃ«ntor u hap shkolla e mesme tregtare. U Ã§lirua mÃ« 15 tetor 1944. Gjate periudhÃ«s komuniste qyteti u rrit nÃ« sipÃ«rfaqe dhe nÃ« numÃ«r duke arritur 72000 banore ne 1989.
NÃ« 1997, Vlora ishte qÃ«ndra e demonstratave popullore kundÃ«r firmave piramidale (Ponzi scheme), gjÃ« qe solli dhe rÃ«nien e qeverisÃ«.
Sot, Vlora Ã«shtÃ« njÃ« qÃ«ndÃ«r e rÃ«ndesishme turistike, kjo fal edhe mjedisit tÃ« kÃ«ndshÃ«m bregdetar.

Politika
Kryetar i BashkisÃ« sÃ« VlorÃ«s Ã«shtÃ« ShpÃ«tim Gjika. Ne 2003 ka qÃ«nÃ« anÃ«tar i Komitetit tÃ« PÃ«rgjithshÃ«m Drejtues tÃ« PSSH, vit nÃ« te cilÃ«n vendosi dhe kanditaturÃ«n pÃ«r kryetar bashkie.
Ekonomia
Vlora Ã«shtÃ« njÃ« qendÃ«r e rÃ«ndÃ«sishme tregetare dhe detare nÃ« ShqipÃ«ri. E zhvilluar Ã«shtÃ« industria e peshkimit. Vlora prodhon naftÃ«, gaz natyror, bitum dhe kripÃ«. E zhvilluar ne qytet eshte indrustria e manifaktures tekstile si dhe ajo e ndertimit.
Vitet e fundit ka patur njÃ« zhvillim tÃ« madh turizmi, duke u shoqÃ«ruar ky zhvillim me ndÃ«rtimin e shumÃ« hoteleve,restoranteve,plazheve. Ndertimi i petroliferes mund te demtoje turizmin ne te ardhmen.

Transporti

Portit tÃ« VlorÃ«s
Transporti rrugor
Vlora ndodhet rreth 135 km larg TiranÃ«s, kryeqytetit tÃ« ShqipÃ«risÃ«, ndÃ«rkohÃ« qÃ« vetÃ«m 77 milje e ndajne nga Greqia. Drejt kÃ«tyre dy pikave udhÃ«tojnÃ« autobuzÃ« e mjete tÃ« shumta,qe mundesojne trasportin e njerÃ«zve.
Transporti hekurudhor
Trena pasagjerÃ«sh tÃ« HekurudhÃ«s sÃ« ShqipÃ«risÃ« udhÃ«tojnÃ« gjithashtu rregullisht pÃ«r nÃ« qytetet e DurrÃ«sit dhe me tej pÃ«r nÃ« VlorÃ« si dhe pÃ«r nÃ« Pogradec dhe pÃ«r nÃ« ShkodÃ«r. Gjendja e tanishme ben qe hekurudhat praktikisht mos te perdoren pothuajse fare.

Transporti detar
VlorÃ«n e ndajnÃ« vetÃ«m 72 km nga Italia. Ã‡do ditÃ« nisen tragete pÃ«r ne Brindisi, Otranto.

Transporti ajror
NÃ« VlorÃ« ndodhet dhe aeroporti ushtarak, tashme jashte perdorimi.

Proletari Forum & Italia Forum

VLORA

VLORA

Who is online