Proletari Forum & Italia Forum

by **Laert** » 31 Jul 2009, 18:39

Harriet Tubman lindi nÃ« vitin 1820, nÃ« njÃ« zonÃ« plantacionesh nÃ« Misisipi , nÃ« njÃ«rÃ«n prej shteteve tÃ« AmerikÃ«s sÃ« Jugut.
Ajo mori emrin Araminta, megjithÃ«se njhej prej nÃ«nÃ«s sÃ« vet me emrin Harriet. Ajo ishte skllave plantacionesh njÃ«soj si prindÃ«rit, motra dhe vÃ«llezrit e saj.

Harriet Tubman braktisi vetÃ« skllavÃ«rinÃ« dhe kontribuoji nÃ« qindra skllevÃ«r pÃ«r tÃ« fituar lirinÃ«.
Plantacioni(fusha tÃ« mÃ«dhaja me kultura bujqÃ«sore si pambuk, kafe, agrume etj.) ishte njÃ« botÃ« nÃ« vete, ishte bota e skllevÃ«rve.
Pronari banonte nÃ« â€™â€™njÃ« shtÃ«pi tÃ« madheâ€™â€™, siÃ§ e thÃ«rrisnin skllevÃ«rit, ndÃ«rsa skllevÃ«rit banonin nÃ« â€™â€™njÃ« bashkÃ«si skllevÃ«rishâ€™â€™, nÃ« njÃ« grumbull kasollesh, tÃ« ngjashme me stallat e bagÃ«tive.
Rreth e rrotull tyre shtriheshi fusha me pambuk, ku skllevÃ«rit punonin. NÃ« plantacionin e pambukut punonin nÃ« kushte tepÃ«r tÃ« tmerrshme.
Ata nuk gÃ«zonin asnjÃ« tÃ« drejtÃ« dhe pronari i skllevÃ«rve i ndante fÃ«mijtÃ« nga nÃ«na dhe baba i tyre, apo gruan nga burri me synim pÃ«r tâ€™i shitur.

FÃ«minia

Harriet filloji tÃ« punojÃ« si shÃ«rbÃ«tore, si mbajtÃ«se fÃ«mijet, qÃ«kur ishte 5 vjeÃ§e. Ajo i shÃ«rbente fÃ«mjÃ«s sÃ« pronarit derisa u bÃ« 12 vjeÃ§.
Si 12 vjeÃ§e e hodhÃ«n nÃ« plantacion, qÃ« tÃ« punonte si argate nÃ« fushat e pambaruar tÃ« pambukut. E mbushur me plot mÃ«ri, Harriet pas njÃ« viti tentoji tÃ« pengojÃ« njÃ« padrejtÃ«si ndaj dÃ«nimit tÃ« njÃ« prej skllevÃ«rve. Skllavopronari i bardhÃ« e rrahu egÃ«rsishtÃ« si hakmarrje ndaj revoltÃ«s sÃ« saj derisa i Ã§au kafkÃ«n e kokÃ«s. MÃ« vonÃ« u pÃ«rmirÃ«sua pasi dole prej humbjes sÃ« vetÃ«dijes.

Dija

Si shumÃ« skllevÃ«r tÃ« tjerÃ« edhe Harriet kurrÃ« nuk mÃ«soji as shkrim dhe as lexim. Babai i saj Benjamin Rosi e edukoji me ndjenjÃ«n e tÃ« pÃ«rballuarit tÃ« vetÃ« jetÃ«s nÃ« pyje, jashtÃ« plantacionit. Dija qÃ« mori influencuan shumÃ« nÃ« tÃ« ardhmen e Harrit.

NÃ« vitin 1844 lejoji pronari tÃ« martohej Harriet me Xhon Tubman , njÃ« skllavÃ« i lirÃ«. Ajo jetoji gjatÃ« gjithÃ« periudhÃ«s sÃ« martesÃ«s sÃ« saj me ndjenjÃ«n e frikÃ«s sÃ« mos pronari e shiste te njÃ« tjetÃ«r pronar tjetÃ«r nÃ« JugÃ« tÃ« USA-s. Xhoni nuk e ndau kÃ«tÃ« frikÃ« tÃ« mundishme me bashkÃ«shorten e saj. NÃ« vitin 1849 deshte ta shiste pronari Harriet, por ajo u arratisÃ« nÃ« Filadelfia tÃ« shteteve tÃ« Veriut tÃ« USA-s dhe kur ajo kthehet disa muaj mÃ« vonÃ« e gjen burrin e saj tÃ« martuar.

Pambuku

Para shekullit 19 kultivuan pambuk pak shtete bregdetare tÃ« USA-s.
Ishte njÃ« punÃ« e rÃ«ndÃ« tÃ« punohej nÃ« fushat e pambaruar tÃ« pambukut. NÃ« vitin 1793 u shpikÃ« prej Eli Uitneu makina e pastrimit tÃ« pambukut, qÃ« bÃ«nte tÃ« mundur tÃ« pÃ«rpunohej pambuku sapo vjelej. Aty u instaluan makinat nÃ« shumÃ« hambare pÃ«r pambuk. Vendi ku mbillej pambuku u bÃ«nÃ« tÃ« njohur si plantacione pambuku.

Me dekovil

NÃ« vitin 1850 u kthye pÃ«rsÃ«ri Harriet nÃ« JugÃ« pÃ«r tÃ« ndihmuar motrÃ«n dhe dy fÃ«mijtÃ« e saj pÃ«r tâ€™i larguar pÃ«r nÃ« shtetet amerikane tÃ« Veriut. NjÃ« vit mÃ« vonÃ« ajo mori me vete familjen e vÃ«llait tÃ« vet. Ata u larguan nga plantacioni me dekovil(treni i vogÃ«l), nÃ« njÃ« rrjetÃ« qarkullimi nÃ«pÃ«r liqen qÃ« lidhÃ« Jugun me VerinÃ«. Treni drejtohej prej skllevÃ«rve tÃ« lirÃ« qÃ« quheshin â€™â€™trenistÃ«â€™â€™ dhe skllevÃ«rit ishin â€™â€™pasagjerÃ«tâ€™â€™, qÃ« fsheheshin nÃ«pÃ«r stacione. Harriet u bÃ« lokomotiviste dhe ndihmoji 300 skllevÃ«r tÃ« shkonin pÃ«r nÃ« Shtetet Veriore tÃ« AmerikÃ«s e deri nÃ« Kanada, ku skllavÃ«ria ishte e paligjshme.

NÃ« figurÃ« janÃ« njÃ« grupÃ« skllevÃ«rish qÃ« i ndihmoji Hariet Tubman pÃ«r tâ€™u larguar nga skllavÃ«ria. NÃ« cepÃ« nga e majta nÃ« kÃ«mbÃ« ashtÃ« Harriet.

NÃ« fillimet e vitit 1850 banonte Harriet nÃ« Kanada, ku ajo ishte kÃ«shilltare e Xhon Brounit , e njÃ« luftÃ«tarit tÃ« LirisÃ« sÃ« skllevÃ«rve.
NÃ« vitin 1858 largohet ajo nÃ« Nju Jork, duke vazhduar veprimtarinÃ« e madhe nÃ« dobi tÃ« TÃ« drejtavet tÃ« SkllevÃ«rve. NÃ« zgjedhjet presedenciale tÃ« vitit 1870 u zgjodhÃ« deputete, kjo grua luftÃ«tare e zhdukjes sÃ« skllavÃ«risÃ« nÃ« parlamentin amerikan me presidentin Abraham Linkoln .

Lufta civile amerikane

Shtetet jugore amerikane dÃ«shironin tÃ« vazhdonin marrÃ«dhÃ«niet e vjetra shoqÃ«rore tÃ« skllavÃ«risÃ«, por qÃ« ishte kundÃ«r presidentit Linkoln. MÃ« nÃ« fund pÃ«r tÃ« mbajtur sistemin e skllavÃ«risÃ« vendosÃ«n disa shtete jugore tÃ« kÃ«rkojnÃ« pavarÃ«si duke dalÃ« jashtÃ« hartÃ«s gjeografike tÃ« Shteteve tÃ« Bashkuara tÃ« AmerikÃ«s.
Ky veprim hapi frontin e njÃ« Lufte Civile Amerikane midis disa shteteve jugore dhe shteteve veriore, qÃ« nisi nÃ« vitin 1861 dhe mbaroji nÃ« vitin 1865, ku doli triumfatore shtetet Veriore tÃ« USA-s.
Roli i Harriet nÃ« LuftÃ«n Civile ishte aktive nÃ« UshtrinÃ« e Shteteve tÃ« Veriut si infermjere dhe spiune. Ajo kishte komandÃ«n e njÃ« kompanije ushtarÃ«sh, qÃ« korri fitore tÃ« mÃ«dha nÃ« Ã§lirimin e 750 skllevÃ«rve prej tiranisÃ« skllavÃ«rore. NÃ« historinÃ« e luftrave ushtarake amerikane ishte njÃ« rastÃ« unikalÃ«, i vetÃ«m qÃ« njÃ« grua sikurse Harriet Tubman tÃ« komandoji njÃ« kompani ushtarÃ«sh.

Pas luftÃ«s

NÃ« vitin 1869 martohet Harriet me Natan Davies dhe punonin bashkÃ«.
Ata hapÃ«n shkolla pÃ«r skllevÃ«rit e lirÃ«, ku mÃ«sonin dhe predikonin, mbledhnin para pÃ«r zezakÃ«t dhe ndÃ«rtuan njÃ« shtÃ«pi pÃ«r tÃ« varfÃ«rit dhe tÃ« njerzve tÃ« moshÃ«s sÃ« vjetÃ«r.

JanÃ« njÃ« grupÃ« pronarÃ«sh qÃ« duan tÃ« blejnÃ« ato nÃ« pazar tÃ« Nju Orleansit

Harriet punonte ditÃ« e natÃ« pÃ«r tÃ« drejtat e grave me ngjyra dhe vendosi tÃ« krijoji njÃ« shoqatÃ« tÃ« grave zezake nÃ« vitin 1896. NÃ« mbledhjen e parÃ« tÃ« shoqatÃ«s mori Harriet shumÃ« falenderime prej kolegeve tÃ« saja pÃ«r guximin, kurajon dhe kontributin e saj nÃ« kalimin e shumÃ« zezakÃ«ve nÃ« fshehtÃ«si gjatÃ« LuftÃ«s Civile, gjithashtu dhe pÃ«r kontributin titanik tÃ« luftÃ«s sÃ« saj â€™â€™PÃ«r tÃ« drejtat e njerzve me ngjyraâ€™â€™. Pas njÃ« jete tÃ« saj me punÃ« tÃ« rÃ«nda dhe njÃ« luftÃ« tÃ« madhe mbylli sytÃ« Harriet mÃ« 10 marsÃ« tÃ« 1913 nÃ« Nju Jork.

Mosea i popullit amerikan

Harriet Tubman kishte shumÃ« emra, ku mÃ« e famshmja ishte â€™â€™Mosea i popullit tÃ« vetâ€™â€™, por vepra e saj i ngjante Mose-it sipas Testamentit nÃ« BibÃ«l, qÃ« e udhÃ«hoqi popullin drejt lirisÃ«. Idealet e saja ishin:
â€™â€™UnÃ« kisha tÃ« drejtÃ« tÃ« zgjidhja nÃ« jetÃ«: lirinÃ« ose vdekjen: nÃ«qoftÃ«se nuk kisha njÃ«rÃ«n prej tyre, dÃ«shiroja tÃ« kisha tjetrÃ«n: para asaj qÃ« askÃ«rkush nuk kishte tÃ« drejtÃ« tÃ« mÃ« merrte jetÃ«nâ€¦â€¦..â€™â€™
Harriet Tubman

RimÃ«kÃ«mbja

Kur pÃ«rfundoji Lufta Civile Amerikane, filluan tÃ« ribashkoheshin disa shtete Jugore me Shtetet e Bashkuara tÃ« AmerikÃ«s. MenjÃ«herÃ« nisi njÃ« jetÃ« e re marrÃ«dhÃ«niesh tÃ« reja midis ish klasÃ«s sÃ« shtypur zezake dhe asaj klase tÃ« pasur amerikane tÃ« bardhÃ«sh.
Periudha e ndryshimeve shumÃ« tÃ« mÃ«dha u quajtÃ« Koha e RimÃ«kÃ«mbjes(1865 â€“ 1877) dhe u Ã§ilÃ« njÃ« epokÃ« e re pÃ«r njerÃ«zit me ngjyra, sÃ«pari nisi me punÃ«simin, me ndÃ«rtimin e shtÃ«pive dhe me arsimimin.
Kushtetuta amerikane ndryshoji duke vendosur tÃ« drejtat e barabarta padallim race dhe ngjyre, por kohÃ«t e mÃ«pasme dÃ«shmuan se gradualishtÃ« njerÃ«zit e racÃ«s sÃ« bardhÃ« morÃ«n pÃ«rsÃ«ri mÃ« shumÃ« tÃ« drejta, mÃ« shumÃ« pushtet sesa zezakÃ«t.
Duheshin tÃ« kalonin shumÃ« vite e dekada qÃ« tÃ« ndjehej kjo barazi ndÃ«r racash.

Duke qenÃ« Harriet njÃ« grue me pÃ«rmasa vlerash njerzore e botÃ«rore kolosale mendoj qÃ« ta bajmÃ« Harriet Tubman, njeriun e nderuem tÃ« kombit tonÃ« shqiptar, ta familjarizojmÃ« me personalitetet tona se i ban nder tÃ« madh personaliteteve tona.

Mos tÃ« harrojmÃ« historinÃ«! Ishte SHBA qÃ« ne si kombÃ« shqiptar e si shtetÃ« ekzistojmÃ«! Ishte SHBA qÃ« shkatrroi Vendimet e Berlinit dhe tÃ« LondrÃ«s duke i dhanÃ« PavarÃ«sinÃ« KosovÃ«s nÃ« 1999 me bombardimet e agresorit shekullor antishqiptar serbÃ« dhe miku shpirtÃ«ror i FrancÃ«s, ZvicrÃ«s, .....
Jemi nÃ« njÃ« kohÃ« ku SHBA po na qendron pranÃ« politikisht dhe moralishtÃ« sidomos me ardhjen e njÃ« kryepersonalitetÃ« diplomatik nga SHBA - z. Arvizu - ambasadori i SHBA nÃ« TiranÃ«. Prandaj asht mirÃ« qÃ« sadopak tÃ« shprehim njÃ« ndjenjÃ« MirÃ«njohje. Do tÃ« ishte nÃ« nderin e shtetit dhe tÃ« shoqÃ«risÃ« shqiptare sidomos nÃ« kÃ«t kohÃ« ta pronÃ«sojnÃ« sikurse bota na ka pronÃ«sue Gjergj Kastriotin - NanÃ« TerezÃ«n etj,.....
Kur them pronÃ«si do tÃ« thotÃ« PronÃ«sim Modelesh Vlerash Morale qÃ« la kryeluftÃ«tarja amerikane me ngjyrÃ« qÃ« bashkoi Jugun me Veriun qÃ« quejtÃ« SHBA apo USA nÃ« HistorinÃ« Amerikane dhe asaj botnore. Ishte grue e parÃ« nÃ« SHBA dhe nÃ« botÃ« qÃ« dha shembullin e VetÃ«dijes tÃ« grues nÃ« shoqÃ«ri vetÃ«m me vepra dhe pak fjalÃ«.
Duke parÃ« me nje filozofi tÃ« vecante dhe shumÃ« ndjesi si e kohÃ«s moderne dhe e kohes per te miren e njerezimit vendosa t'ja dhuroj kete perkthim modeste Fondit tÃ« KulturÃ«s Shqiptare tÃ« Personaliteteve tÃ« Huaja.
Harriet Tubman ashtÃ« NJE NGA IDOLET E MIA DHE TE BOTES HUMANE - HEROINA ZEZAKE E USA -it.
PROPOZOJ QE SHQIPTARET SIDOMOS BREZI I RI e tÃ« tjerÃ« breza TE NJIHEn ME KETE GRUA LUFTATARE AMERIKANE ME NGJYRE NE TEKSTET SHKOLLORE.
TE VEHET EMNI I HARRIET TUBMAN NÃ‹ NDONJÃ‹ SHKOLLÃ‹ SI DHE TÃ‹ NGRIHET NJE MONUMENT TE LIRISE SÃ‹ ZEZAKVE NE BOTE. DO TE ISHTE PÃ‹R SHQIPERINÃ‹ NJÃ‹ SJELLJE MIRENJOHJE DHE HUMANE PER POPULLIN DHE BOTEN. DO TÃ‹ ISHTE NJÃ‹ PASQYRÃ‹ E MORALIT SAJ TÃ‹ MREKULLUESHME.
KEMI PRONÃ‹SUE XHORXH BUSHIN,....E SHUMÃ‹ TÃ‹ TJERÃ‹ NGA BOTA. LE TA SHTOJMÃ‹ EDHE KÃ‹T GRUE TÃ‹ PARÃ‹ QÃ‹ NUK EKZISTON NÃ‹ FONDIN E PRONÃ‹SISÃ‹ ASNJÃ‹ PERSONALITET FEMÃ‹N!
SHPRESOJ SE NJÃ‹ DITÃ‹ DO TÃ‹ SHKOJI NDONJI NÃ‹ NDJESINÃ‹ E MIRÃ‹DASHÃ‹SIT PA KOMPLEKSE SE NÃ‹ VESHÃ‹ E NÃ‹ TRYEZÃ‹ U KA SHKUE PROPOZIMI JEM KAHERÃ‹ SI SALI BERISHÃ‹S, JOZEFINA TOPALLIT, ISH MINISTRIT TÃ‹ ARSIMIT SOT DEPUTETÃ‹ FATOS ASLLAN BEJA. TÃ‹ TRE TÃ‹ NDERUEM, POR,.....
Ja kam nisÃ« kÃ«rkesÃ«n pÃ«r tÃ« bashkÃ«punue me institucionet pÃ«rgjegjse edhe AmbasadÃ«s Amerikane me ambasador z. Alexander Arvizun nÃ« lidhje me propozimin e vendosje tÃ« nji institucionit social apo kulturor shqiptar ,e emnin Harriet Tubman, por tash sa vjet kam marrÃ« nji pÃ«rgjegje; Heshtje!!!
Besoj se diÃ§ka do tÃ« bahet pÃ«r KulturÃ«n Shqiptare

ShqipÃ«ruesi Bep Pjetri nga danishtja nÃ« shqipÃ« :flm

Proletari Forum & Italia Forum

HARRIET TUBMAN - LUFTETARE PER LIRINE E ZEZAKEVE NE USA

HARRIET TUBMAN - LUFTETARE PER LIRINE E ZEZAKEVE NE USA

Who is online