by Laert » 14 Oct 2011, 00:45
Në kuadrin e 100 vjetorit të lindjes të poetit dhe prozatorit shkodran Millosh Gjergj Nikolla
Kultura shqiptare kujton prozatorin dhe poetin e saj të shkëlqyer, birin e Shkodrës, që e deshti, e nderoi dhe e kujton në përvjetorët me një nderim dhe mirënjohje për ato pak shkrime të tij.
Por borxhë i ka këtij njeriu në jubilet si kjo e një shekulli të lindjes tij t’ja thotë të gjitha ato që i meriton. Kritika nuk guxon të hesht edhe pas një moti kaq të gjatë. Shumë trëndafila asht hedhë mbi shkrimet e tij, që janë shndrrue në kalbsina. Koha duhet t’i dhurojë atë lule që ai mbolli.
Migjeni duhet vështrue jo vetëm si individ që asht trajtue, por për të njohur Migjenin e Vërtetë duhet konsiderue të vlefshme përmbajtjen e mjedisit tij shoqnor. Pa këtë pjesë të polinomit nuk mund të merret rezultati përfundimtar i rezultantes të fshehur me aq diabolizëm nga studjues dhe kritikë shqiptar.
Në letërsi
Për Milloshin janë shkruar shumë si letrar si nga autorë shqiptar dhe të huaj. Makineria komuniste prodhoi më shumë byk se sa produkt kritik të mirëfilltë letrare. Kështuqë nuk duhet marrë seriozisht ai mal shkrimesh mbi Migjenin. Duhet lënë të vazhdojnë proçesin e fermentimit, që t'i toksikojë trutë e shpëlara nga urrejtja ndaj së vërtetës që i mundon.
Si të tillë nuk marrë përsipër të preku kët aspekt pasi nuk jam i kësaj fushe edhe pse e ndjej veten të mundur ta kryej këtë punë.
Ajo që due unë të them në kët shkrim asht që të shpreh mendimin tim si bashkqytetar, si lexues i dy kohërave të atyre pak shkrimeve të tij.
Migjeni ishte dhe mbeti për mue një poet dhe prozator i rendit të shkrimtarëve të rinjë shqiptar të periudhës të pas rilindjes, ku regjimi komunist i kositi dhe i mbyti përsë gjalli në burgje,....
Ishte një fat i zi vdekja e tij e parakohëshme, por sikur të ishte gjallë në periudhën komuniste sikurse andrroi dhe krijoi? Një përgjigje ka; Ose do t’i nënshtrohej regjimit komunist kriminal të lirisë sikurse ndodhi me të gjatë regjimit shtypës të Ahmet Zogut, ose do ta vriste në tortura andrrën e tij revolucionare bollshevike. Natyra e tij ishte nënshtrimi sikurse ndodhi ndaj qeverisë të Zogut.
A ka ligje në botë apo a asht demokratike të fyesh ndjenjat e besimit të një grupë apo individë njerzish? A asht demokratike fyerja në letërsi nga Migjeni ndaj Klerit Katolik dhe atij islamik?
Unë e kam dasht dhe përsëri e due si shkrimtar, por kurr për prirjen e tij antiklerikale të egër dhe blasfemike. Kjo shfaqje natyrshëm është e dënueshme me ligjin demokratik, ndërsa me ligjet komuniste dhe sllavo-bollshevike ishte një mrekulli marksiste-lenisite. Nuk lejohet të fyesh asnjë institucion fetar dhe për pasojë ndjenjat e besimtarve sikurse bëri Migjeni në krijimtarinë e tij. Respekti i ndjenjave fetare të njerzve si nga shteti ashtu dhe nga krijuesit ashtë vlerë morale e lartë që respektohet. Migjeni i shkruejti ato vargje e prozash në epokën e prapambetjes feudale ku kjo u pasqyrue edhe në mentalitetin letrar feudal të Migjenit.
Si do të reagonin besimtarët islam dhe ortodoksë sikur poeti Migjeni të poshtëronte hoxhallarët, dervishët, myftijt e shumë tarikate islamike që ishin shumë në kohën e tij dhe ato popët shqiptaro -serbë me mjekra deri në tokë që kanë punue dhe punojnë edhe sot në vitin 2011 kundër interesave fetare, politike dhe territoriale shqiptare???
Patjetër do ta digjnin si libra kundra Kuranit etj, pasi dihet reagimi islamik i një grupi besimtarësh islamik asht absurde tej tolerancës, shumë agresive sikurse ka dëshmue kundër Bustit të Nanë Terezes që nuk e lejoi të ngrihej në kambët e Kalasë në hyrje të Shkodrës sikurse edhe ndaj hedhjes me dinamit të disatën herë në Kryqet e fshatit Bushat të Shkodrës.
Fyrja e Migjenit ndaj besimit katolik nuk e përligj madhështinë sepse vlera e njeriut qendron edhe te respekti ndaj besimit të tjetrit.
Migjeni hapi një epokë të re për letërsinë socialiste dhe u quejt shkrimtar i realizmit socialist edhe pse nën za ishte i renditun në zhanrin tjetër, si shkrimtar i realizmit kritik(lloji që kritikohet e shëmtuara, por pa thanë shkaqet, pa dënue dhe dhanë rrugëdaljen nga e shëmtuara).
Komunizmi e ngriti në qiell Migjenin në kohën e epokës të shkatrrimit të kishave dhe arrestimeve në masë të madhe të klerikëve katolik, musliman, në kohën që nxorri me kushtetutë - Ndalimin e ushtrimit të fesë në Shqipëri. Ishte shtet i pari në botë ateist. Migjeni doli në skenë edhe ma shumë bash në atë kohë dhe deri në 1991 ju ngritën shumë përmendore dhe tjera. Irracionaliteti komunist sllavë e ngriti atë deri në kultin e marrisë njerzore. Dihet se Teatri i Shkodrës ishte peshqesh i Stalinit dhe emni Migjen ju vue teatrit me urdhën të ish amabasadës sovjetike, që sëbashku me ish ambasadën jugosllave ishin aktivë, inicues në inskenime dhe arrestime të patriotve klerikë katolikë kryesishtë të Shkodrës.
Nuk kam lexue ende dhe nuk e besoj se do të lexoj ma deri sa të vdesë një autor si Migjeni, një libër kaq skandaloz me një përmbajtje integraliste e tipit islamik - taleban të sotëm si kjo kundër klerit katolik nga dora e një shqiptarit.
Komunizmi e keqpërdori atë sepse e gjithë kijimtaria e tij ishte fund e krye e përshkruem nga filli i kuq marksist-leninist – ortodoksë të ateizmit e përshtatur periudhës të sundimit komunisto -sllavë.
A duhet vlersue seriozisht subjekti dhe mesazhet e poemës të Mjerimit dhe të paktë atë landë prozatike e poetike që la në një gjendje formimi kaq satanik. Ishte shkaku kryesor i rrëzimit të Qeverisë Fan Noli që u rrëzue nga pushteti në vitin 1924.
- Simpatia reale e publike pro Stalinit që proklamoi mbi rregjimin e gulagut të Stalinit si sistem përparimtar për popujt e botës dhe të Shqipnisë. Fan Noli me këtë vizitë në Moskë dhe proklamim izoloi qeverinë e re demokratike nga Perëndimi dhe SHBA.
Përsëri të njejtën melodi të llahtarëshme Gulagësh sovjetik ndëgjohet nga ortodoksi tjetër Migjeni në veprën e tij të pakët. Përse gjithë kjo zhurmë, përçartje skizofrenike që bahet për ta vendosë mbi majën e poetve të Rilindjes Shqiptare një njeri me dyftyrsi dhe kontradiktor të theksuem në përmbajtjen e poemave të tija reklamuese - sensacionale???
Më duket se kjo energji asht firoja e krizës të kritikës shqiptare.
Jo vetëm kaq, por i lexonte kryesisht në rusisht librat mbi Revolucionin Francez që ndër të tjera për bëmat e intelektualve revolucionarë francez të rinjë në moshë kur morrën pushtetin për 72 ditë vranë e varën priftërinjë katolik dhe dogjën kisha e murgesha për së gjalli. Ai lexonte me ëndje libra me me skena makabre antihumane revolucionare edhe në sërbisht. Shija e tij ishte orientuar keqas qysh i ri dhe kjo u reflektue në krijimtarinë letrare si i ri.
Një tjetër shije të tij kam konstatuar nga rrëfenja e S.L. atë të heshtjes për krimet monstruoze, antihumane që ushtronte qeveria sovjetike ndaj popujve sovjetik. Migjeni nuk jua tregoi miqve si dhe ta pasqyronte në krijimtarinë e tij edhe atë pjesë të errët aty në ish BRSS, atë terror që ushtrohej nga Stalini me ekipin e tij mbi popujt sovjetikë. Edhe nëse nuk arriti ai ta zbulonte këtë pjesë gjenocidi, që gjithë media botnore dhe revista katolike “Ora e Maleve’’ të Shkodrës e pasyruen dhe transmetuen nga penda të arta dhe bisedave me besimtarë e tyne prej prelatëve të mëdhenjë patriotë, dijetar dhe martir të kombit shqiptar si At Anton Harapi, OFM Vinçens Prennushi, OFM Lazër Shantoja etj.
Migjeni, poeti i vegjëlisë dhe i mjerimit, i antiklerikve katolik nuk u tregoi miqve të tij errësirën staliniste, por vetëm sukseset ekonomike,.....të BRSS. Ky dëshmoi mungesë sinqeriteti, mungesë sensibiliteti human dhe shpirt internacionalist për popullin sovjetik që lëngonte nëpër gulaget e tmerrshme sovjetike dhe ekzekutimet kolektive. Në atë kohë vdisnin nëpër Siberi, nëpër kampe dhe fshatra miliona sovjetikë. Milloshi si internacionalist bollshevik me heshtjen e tij ndaj këtij kapitulli gjenocidal ndaj njerzve të thjeshtë të popullit sovjetik e miratoi terrorin stalinist dhe dëshmoi moralin dhe ndërgjegjen e tij të dyfishtë, me dy standarte. Prandaj vepra e tij duhet pa edhe në këtë kandvështrimin prostalinist të krimeve ndaj një populli, që ky i këndoi me dhimbje popullit shqiptar për mjerimin dhe moralin e malsores e intelektualit qytetar katolik të Shkodrës.
Duke mësue për heshtjen e tij ndaj dramës komuniste sovjetike, Migjeni si poeti i ndjeshmërisë dëshmoi prirjen tendencioze të urrejtjes dhe të hakmarrjes kundër fesë katolike dhe sa për formalisht edhe ndaj muslimanve. Kështuqë duke u njohë rreth jetës dhe prirjeve tija gjejmë të pikturuara portretin e tij në dy pamje krejt të kundërta, që nuk e nderon dhe e ban të besueshme brendinë e mesazheve të poemës të mjerimit, .........e të prozave plotë me epshe rinore për një copë bukë. Vepra e tij poetike dhe prozatore e tij e pakët ka mungesë kredibiliteti dhe një habi të tmerrshme se si një poet me dy pamje diametralishtë psikologjike të kundërta.
Sipas dy burimeve të sakta nga dy ortodoksë që i kam lexue disa herë kam nxjerrë këto konkluzione:
- Migjeni u arsimue në shkollën fetare ortodokse, ku aty mori kulturën serbo-sovjetike, pra kulturën revolucionare marksite - leniniste. Sepse në shkollat fetare ortodokse asht mësue edhe sot kultura bolshevike ruse sepse ishin dhe mbetën si bastione dhe institucione të shërbimit sekretë të shteteve përkatse. Dinte shumë mirë serbishten,.... rusishten dhe këndonte kangë ruse shumë herë.
Doli ateist nga ajo shkollë fetare-bolshevike në shpirt sepse u dashure satanisht me gjenocidin e stalinit në Bashkimin Sovjetik. Edhe letrat njerzve tij nuk ja dërgonte në shqipë, por në serbishtë.
Shkurt; - Migjeni nuk ishte besimtar i vërtetë, por manipuloi me kulturën teologjike në mënyrë perfide në letërsi, pasi ishte kremi i zi i konceptimit ortodoksë të krijimtarisë tij.
"Feja e Migjenit ishte Feja e urrejtjes ndaj Fesë katolike,,
Pikpamjet në krijimtari të Migjenit
Migjeni i shkruajti mjerimit, vizatoi realisht kuadrin e pjesës të popullit kryesisht në fshat edhe në qytet, por manipuloi me aktorët shkaktarë të kësaj tablloje tejvarfërie të popullit shqiptar. Arsyet ishin të tija, por që unë si lexues i faktorizojë në dy pjesë;
- Frika kundër qeverisë. Por nuk del aq e qartë ky detaj nga autorë të ndryshëm.
- Në shpirt urrente fenë katolike, gja që sikurse shkollat fetare islamike dhe ato ortodokse i ushqejnë në shpirt nëpërmjet arsimimit fetar edhe sot.
- Ai stigmatizoi randë fenë katolike dhe atë islamike duke i fajësue si përgjegjse të mjerimit të popullit shqiptar dhe nuk e preku qeverinë e Zogut për gjithë këtë mjerim edhe tradhti pse indirektë fajësonte vetëm për mjerimin qeverinë e Zogut.
Te poezija e tij â€Kangë në vete’’ ka imitue me ironinë e tij sarkastike binomin fe e atdhe e poemës â€Lahuta e malcis,, të poetit kombtar At Gjergj Fishta.
Kjo dukuri e tij të lenë shijet e një qeshje të hollë sarkastike gati të pakapëshme kundër binomit të fesë katolike e të kryeveprave të At Gjergj Fishtës. E kjo sarkazmë alambikuese e tij në poezi asht një fyerje ndaj shkrimtarit, ndaj veprës dhe ndaj misionit të Urdhrit të Françeskanve në Shqipni e kudo në botë si te kjo citim i vargjeve të maposhtëm;
Kur poeti kombtar derdhi në sfondin e letërsisë shqiptare një nga poemat më të mëdha dhe të paarritëshme edhe sot në fillimet e mijëvjeçarit të tretë të vitit 2011, që lartësoi, daltoi dhe vuni në epiqendër të subjekteve të krijimtarisë popullin me heronjtë e thjeshtë malsorë nga të gjitha krahinat e Veriut të Shqipnisë për trimnit dhe gjakun e tynë për atdhe kundër sllavëve të Malit të Zi e Serbisë, që Migjeni i këndonte, vërshëllente këngë ruse ,,Veçjerni zvon,,(Kambana e natës) sëbashku me motrat e tij…si dhe admironte pasionalisht veprat e terrorit të Revolucionit francez dhe ato të veprave të terrorit stalinist. Shijet e Migjenit ishin tej të ndryshme pasi orientohej ma shumë nga simpatia e kulturës ortodokse-komuniste se sa nga profili ndaj atdheut dhe përpjekjet e saj për demokraci, prosperitet dhe kundër grabitqarve serbë që i adhuroi tej mase Migjeni. Migjeni ndodhej në periferinë sllave për nga atdhedashuria, ndërsa At Fishta ishte kryeatdhetari i pendës, i fesë dhe i përballjes fizike me serbët, me malazezët,……..Fatkeqsisht nuk ishte Migjeni poeti i dhimbjes të coptimit të tokave shqiptare nga miqtë e tij ortodoksë serbë-malazezë dhe grekë. Kjo sjellje e tij pro sllave në fatet e vendit e rrjeshtojnë në listën e shkrimtarve kolaboracionistë në heshtje.
Ja seç shkruajti prof. Abaz Ermeni për At Fishtën:
Fishta është i zoti të vërë në dukje, me katër pesë vargje, tipin e burrit të hovshëm e të fortë trup e shpirt:
Tek satirat në "Anzat e Parnasit", përveç të tjerave nënvizojmë fuqinë profetike të mirëfilltë si "Dredha e Djallit", ku paralajmëron ardhjen e dreqit të kuq (komunizmit) në Shqipëri qysh më 1908, pra 9 vjet përpara se ai të triumfonte në Rusi, më 1917 (Shënim nga Z. S.)
..........................................
Shumë poetë dhe prozator të kohës Migjenit si Lasgush Poradeci, Mitrush Kuteli, Dhimitër Pasko krahas krijimtarisë tyre pasionale manifestuen ndjenja kombtare me temat e pavarsisë, atë Skënderbeut, atë të heroizmit të popullit shqiptar në shekuj, vendosën njeriun në qendër të veprave tyne duke u bë shkrimtar brilantë. Brilantësia e tyne mbeti se këta shkrimtar nuk simpatizuen kurrë idetë staliniste sikurse Migjeni, si dhe nuk nuk i gjunjëzoi me turpë konformizmi i realizmit socialist të Gorkit falë formimit me vlera të larta moral dhe arsimor. Mbetën brilantë edhe pas vdekjes sepse nuk arrit t’i tjetërsoi regjimi komunist moralin dhe krijimtarinë e shkrimtarve të brezit të Migjenit.
Migjeni nuk e preku kurrë temat kombtare në veprën e tij sadopak si:
1. Gjergj Kastriotin, heroi frymëzues dhe motivues politik-letrar të epokës së Rilindjes që i dhuroi Pavarsinë dhe Shqipninë e lirë.
2. Poetin Kombtar At Fishta që kishte ba bujë me ''Lahutën e malcis'', ishte bashkëkohës i Migjenit në të njejtin qytetë.
3. Ngritjen e Flamurit në 6 prill të 1911 në në Deçiç nga Dedë Gjo Luli me trima, që ishte preludi i Pavarsisë së Shqipnisë dhe ky vit përkoi me vitin e lindjes tij.
4. 28 Nandorin e vitit 1912 – si viti i Pavarsisë së Shqipnisë me në krye burrat, Ismail Qemali e Luigj Gurakuqi.
5. Mbi tradhtarët e kombit, mbi Shitjen e tokave shqiptare nga mbreti Zogu si Malit Zi ashtu edhe Serbisë,....
Sa mirë ashtë kur mësoj prej prof. Lazër Radit në recitim e sipër Migjeni i thotë: A e sheh Lazër se sa modern është Naimi, i drejtohet një luleje “Manushaqes†që simbolikisht asht Shqipnia.
Pa shiko lulet e tjera/ q’u çelë e u lulëzuan/ shih, pa shih ç’u zbukuruan, i ngjalli përsëri vera/...â€
Migjeni adhuronte simbolikën naimiane, delikatesën e luleve dhe mendimet e rilindasve që mbeteshin aktuale. Pra nuk ishte në periferi rrethi i njohjes të Migjenit të kulturës letrare edhe jashtë qytetit të Shkodrës.
Ja seç shkruen At Fishta për ata intelektual shqiptar që i shërbyen me besnikëri fetare dhe nacionale pushtuesit barbar afro 500 vjeçar në poemën e tij:
Pra, Migjeni kishte shije jo kombtare sepse Naim Frashëri që ishte shërbëtor fanatik i perandorisë otomane pushtuese të Shqipërisë, ndërsa At Fishta ishte Luftëtar i Lirisë për Shqipninë, pa shërbëtora besnike e tradhtar, ishte kundra sllavëve ortodoksë.
Unë si lexues i kam kërkue sadopak ndonjë faqe kushtuar protagonistëve të historisë të kombit shqiptar, sikurse gjenden gati në të gjithë poetët dhe prozatorët e letërsisë e të gjithë kohrave.
Pse gjithë kjo heshtje fatale për Migjenin ndaj kombit të vet nga ku lindi dhe e lartësoi edhe pas vdekjes ma shumë se ata shkrimtar që i dhanë letërsisë perla dhe gjakun e trupit??!!
Migjeni peshoi në faktë më shumë se një masë shkrimtarësh gjigandë dhe këtë vlersim u ba nga klasa intelektuale dhe akademike edhe nën influencën e ndikimit të ambasadorve sovjetik dhe jugosllavë në Tiranë në kohën e diktaturës komuniste. Reminishenca komuniste vazhdon edhe sot në vitin 2011 verbërishtë ta mbiçmojë njeriun që nuk i dha aq shumë në peshën specifike të profilit kombtar të letërsisë shqipe. Lasgush Poradeci: “Gjergj Fishta lirik: Shkëmb i tokës dhe Shkëmb i shpirtit shqiptarâ€. Ndërsa Migjeni që jetoi me shtëpi pranë banesës ku jetoi e punoi i madhi At Fishta i pa me sytë e veta veprat e tij atdhetare e vetmohuese dhe nuk gjeti kohë të shkruante disa gërma në shqipë për të. Por për ushtarin e pushtuesit otoman, Naim Frashërin e gjeti kohën të shprehej ndër miqë.
Ky indiferentizëm fatal duhet gjetur te edukata dhe formimi jo atdhetar, jo për heroin kombtar Gjergj Kastriotin – Skënderbe, apo për armikun e betuar të sllavëve, poetin kombtar At Gjergj Fishta te familja e tij në arsimimin e tij vetëm në shkollat serbe. Në këto shkolla mësohej arti i të mësuarit të fesë ortodokse, të literaturës revolucionare m-l dhe urrejtja ndaj racës shqiptare.
Migjeni nuk i preku në krijimtarin e tij asnjë rrjesht për heroin Skënderbe dhe as për poetin e madh At Gjergj Fishtën,.......sepse formimi i tij adoleshentë jo kombtar, jo me dashninë me Historinë Kastriotve që ishin antisllave e antiotomane nuk ja lejoi të frymëzohej nga heronjtë e kohës. E përsa i përket kohës shkurtë që jetoi nuk e justifikon kjo sepse sipas përmbledhjes së veprës të Migjenit gjenë shumë përsëritje në tematike. U sollë e risollë tema me fyerje fetare me skena erotike duke mos i lënë hapsina letrare për heroin dhe poetin e kombit,…….
Në një kohë poeti Lasgush Poradeci, gjuhëtari Aleksandër Xhuvani, Eqrem Çabej etj...... që jetuen në kohën e Migjenit u shprehën mjaft për heroin dhe poetin.
Një nga shkaqet e kësaj indeferentizmit të Migjenit duhet gjetë të ambienti familjar i ndikuem drejt përsëdrejti me rritjen dhe edukimin arsimor me frymën sllave.
Kultura, formimi, edukata u morrë vetëm shkollën serbe dhe atë fetare sllave-bollshevike. Ai nuk arriti të merrte kurrë arsimim në gjuhën shqipe pasi antarët e familjes nuk e deshën arsimimin në shqip sepse si pjesë e komunitetit ortodoksë ishin nën ombrellën e kujdesit të konsullatës serbe në Shkodër. Prandaj nuk reflektoi Milloshi në letërsinë tij të pakët. Kohën e kishte të mjaftueshme për t’i dhurue letërsisë shqipe tema kombtare. Vetë familja e tij e izoloi botën e njohjes të djaloshit Millosh me Shkodrën dhe kulturën e saj të madhe shekullore me përmasa kombtare e ndërkombtare duke e veçuar nga shkollat shqipe në Shkodër, që ishin sipas standarteve të kulturës perëndimore. Me ardhjen e rregjimit komunist në Shqipni u shkatërrue me themel sistemi i kulturës perëndimore dhe u përsekutuen mësuesit e shkollave kudo e veçanërisht në qytetin e perëndimit – Shkodra.
Përse nuk e ndihmoi konsullata serbe Migjenin për të shkuar për shërim në Mbretërinë e Jugosllavisë, por vetëm Italia?
Më rezulton në pengesën që i nxorrën Konsullata Serbe në Shkodër atij për t'u shërue me arsyetimin se Migjeni nuk pranoi të arsimohej matej në shkollat klerikale serbe apo të pranonte ofertën e konsullit që të shërbente në Serbi si popë në Beograd sipas propozimit të tyre nga konsulli i Serbisë në Shkodër si e dyshimtë dhe e pabesueshme.
Për mendjen e qetë dhe realist të çdo njeriut del e pabesueshme shkakun e refuzimit të mos lejimit të shërimit të një djaloshit si Migjeni që semundja po e dërgonte në varr herët si shkakë refuzimi i ofertave për arsim e shërbim fetar në Serbi!!!!!!!!!!
Në kontekstin e këtijj refuzimit të publikuem nga dy biografët e tij të afërt lexoj se Migjeni refuzoi me sa duket se nuk pranoi të punonte për shërbimet sekrete serbe kaq hapur nën veladonin fetar sikurse e kanë në rregullin e shërbimit fetar ortodoksët në gjithë botën.
Humanizmi serbë mbi djaloshin e ri që shqiptare e ndëshkoi rëndë duke ja përkeqsue sëmundjen tuberkulare përditë.
Konsullata italiane nuk e paragjykoi fenë e tij edhe pse kishte informacion për arsimimin sllavo-bollshevik të tij, falë humanizmit që e karakterizoi, por vetëm e ndihmoi për ta shpëtuar nga vdekja. Me keqardhje Migjeni kurrë nuk shprehu asnjë fjalë të mirë për Italinë e humanizmit dhe të kulturës, por veçse sulmoi fenë e saj, puntoren e spitalit për shkakun e vetëm se nuk ishte ortodokse apo protestante, por ishte murgeshë katolike të shprehun me aq ligësi të pashoqe te poezia †Kanga skandaloze†dhe â€Blasfemi’’.
Vetëm për këtë ligësi të shpirtit tij gjeti kohën e jetës të shkurtën për të shpreh gjithë atë mllefë, urrejtjen e tij ndaj klerit katolik të pajustifikueshme për atë kohë dhe për të sotmen e të ardhmen gjoja i maskuar me temën e mjerimit.
Mosmirënjohja e Migjenit ndaj murgeshës që punoi nën bacilat tuberkulare të tij ditë e natë duke e shoqërue me lutjet e saj shpirtnore për përmirësim ja shpërbleu duke e fyer fenë dhe moralin e saj deri në blasfemi me anë të sarkazmës tij hera herës e pajustifikueshme me kontekstë armiqsore.
Prof. Koliqi nuk i bani kritikë edhe pse nuk jam i sigurtë po shprehem sipas mendimit tem. Njihej karakteri i profesorit se kishte prirje liberale ndaj shkrimtarve. Ai ishte për liri të pakufizuem ideologjike e religjioze në letërsi meqë ishte vetë shkrimtar dhe kishte shumë respekt për kolegët shkrimtar dhe jo si Ismail Kadare që ndihmoi atë që i interesonte dhe përsekutoi kolegë në komunizëm, apo ishte dhe mbeti apolegje e arrogancës në intervista duke poshtëruar kolegët e vet shkrimtar shqiptar dhe asnjëherë kundra serbve.
Prof. Koliqi kishte respekt dhe asnjë paragjykim për krijimtarinë të realizmit socialist të Kadaresë kur ishte Drejtor i Institutit Albanalogjik në Universitetin e Romës dhe i vendosi për lexim për studentët italian dhe arbëresh. Deri tash asnjë fjalë të mirë nuk ka dalë prej Kadaresë për mirënjohjen e prof. Koliqit ndaj librave të tij që i propogandoi ndër studentat italian si gjest atdhetar. Njihet si njeriu i çveshur nga paparagjykimet ideologjike, fetare, nacionale dhe ndaj kolegve ishte shumë prudentë në dhanien e kritikës. Prirja e tij ishte me folë veç mirë, e kështuqë nuk e preku jo se kishte frikë prej simpatizantve të Migjenit, porse ishte për një kulturë humane dhe të bukur për letërsinë shqipe.
Mandej nuk ju futë sektorit të kritikës sepse veprimtaria e profesorit ishte e madhe si në politikë dhe në letërsi, në përkthime dhe në punën e tij si Drejtor i katedrës Albanalogjike në Romë të hapun me Dekret të Presidentit të Italisë. Prof. Ernest Koliqi udhëhiqej nga lejtmotivi i tij në jetë për Shqipninë: â€Veç dashnia e ban Shqipninë nuse!’’.
Dihet se prof. Koliqi i botoi krijimtarinë e tij në kohën kur ishte Migjeni.
Dhe ja sesi ja shpërbleu burri i motrës të Migjenit, shkrimtari Skënder Luarasi me këto fjalë:
Kur më 7 shtator 1935 u botua vjersha ,,Të lindte njeriu…..’’, po ky Koliqi(për prof. Ernest Koliqi), ky agjent i imperializmit italian, që paguhej për të rekrutuar intelektualët shqiptarë në shërbim të fashizmit, përdori dhelpëri për të shtënë poetin e ri shqiptar në kthetrat e tij fashiste.
Ju kujtoj se i vetmi ministër i arsimit të shtetit shqiptar të përiudhës pas 1912 e deri në vitin 1944 ishte Prof. Ernest Koliqi dërgoi 250 mësues për hapjen e shkollave në Kosovë.
I drejtohem edhe atje në varr shkrimtarit Luarasi! Ai ishte kjo vepër kombtare për arsimimin e Kosovës apo fashiste e dajllzore??? Apo është vepër fashiste dekorimi i prof. Ernestit nga presidenti i Republikës të Kosovës me â€Medaljen e Artë e Lidhjes së Prizrenitâ€??
Balta e hedhur e mosmirënjohjes të Luarasit ndaj poetit të Kangve Shkodrane buronte nga smira, ligësia prej shkrimtari sepse nuk i afrohej malit Koliqit në çdo aspekt ndaj kontributit për kombin dhe kulturën.
Kritika komuniste për Migjenin
Periudha komuniste ishte për shkencën kritike një trajtim irealistë i çdo vepre letrare për shkakë të ideolgjisë komuniste që e kufizonte deri në absolutizëm paragjykues. Kështuqë për kritikën shqiptare ishte dhe mbeti Migjeni, njeriu pararendës apo gati-gati një Majakovsk që hapi epokën e klasës puntore dhe të fshatarsië kolektive. Migjeni ishte sikurse vetë Enver Hoxha me gjithë bandën e tij si në Tiranë ashtu dhe në Shkodër e në tanë qytetet një ateist i vërtetë, prandaj e ngriti në kohë të përmbysjes me dhunë të Besimit Fetar, kryesisht i atij Besimi Katolik.
Kemi shembullin në mesin e shkrimtarve dhe kritikve ma të shëmtuem si I.Kadarenë me librin ese ''Ardhja e Migjenit në letërsinë shqipe'', që në agoninë e sistemit komunist në vitin 1990 e pikturoi Migjenin si njeriun ma të madh të Shkodrës dhe globit duke fyer hapur At Fishtën, Klerin Katolik, Shkodrën me kulturën dhe traditat e saj. E spikati Migjenin si njeriu që i nxorri zorrët moralit të ulët të Shkodrës në prozat dhe poezit e tij. Turra e ortodoksve fanatikë, shkrimtar dhe kritikë e himnizuem atë deri në kufijt e absolutizmit grotesk, që vetëm e damtuen randë atë anë të shkëlqyer që la në letërsinë shqipe.
A e përdori gegnishten e saktë Migjeni në krijimtari?
Migjeni ka përdorë gegnishte, por gjuhëtarët si prof. Arshi Pipa dhe Gjovalin Luka, prof. i gjuhësisë ka konstatur te libri i vetëm me përmbledhje poezi dhe prozë një gegnishte jo të rregullt.
Duhet të vërejmë se profesor Arshi Pipa e kishte vënë re këtë deformim dhe përçudnim te “përndojnë e Përndim†dhe qysh më 1944 e 1945, për shqiptimin dhe shkrimin përdorte trajtën korrekte shkodranishte, “prendojnë e Prendim, Kangët e Prendimitâ€, për më tepër më vonë edhe e shprehu me një shënim të veçantë. (Shih, A. Pipa, “Për Migjeninâ€, bot. 2006, f 19, 21, f 87, shën 26 etj, Ruajmë edhe botimet e kohës së A. Pipës)
Jeta private e Migjenit ishte mjaft misterioze. Kjo pjesë duhet ndriçuar për të qenë i kjartë figura e tij edhe në kët pjesë si çdo shkrimtar meqë mbahet edhe i madh i Shqipnisë e i Ballkanit. Ai asht i madh dhe nuk shkruhet asnjë rrjesht për jetën e tij private. Kjo asht mjaft brengosëse që nuk shkruhet. Mjaft mbeti tabu në biografinë e tij pjesa private sepse bashkqyetarët e vjetër të tij flasin shumë për marrëdhëniet e tij intime! Po të flasësh me familjet e vjetra shkodrane që i kishin fqinjë flasin mjaft episode për atë kohë të turpëshme të tij.
Ja seç shkruante shkodrani, Prof. Arshi Pipa në librin Ese "Për Migjenin":
Por aj adhuronte edhe Alioshën Karamazof. Dhe njeriu qi adhuron Alioshën, në mos qoftë fetar, asht thellësisht njerzuer. Si Aljosha prej monastirit, edhe aj kishte dalë prej seminarit, tue u përzà me turmat ku vlojnë epshet e mbrapshta.
Pra prof. Pipa e ka njohur mirë edhe jetën e brendshme të tij prandaj përmend ,….epshet e mbrapshta të Migjenit. Brezat duhet ta njohin jo vetëm pendën e tij, jo vetëm shpirtin urrejtës bollshevike-ortodokse –komuniste ndaj feve katolike dhe asaj islamike.
Pra duhet njohë edhe deklarimet e Prof. Pipës për epshet e mbrapshta. Kush ishte ky epsh i mbrapsht i Migjenit? Mue dhe çdo lexues ban pyetjes vedit:
Cila lloj epshi të mbrapsht përdorte Migjeni në marrëdhaniet e tij me njerzit? Dua ta di unë dhe lexuesit i shumë hertë i librit tij të famshëm.
Portreti i Migjenit përmblidhet në këto rrjeshta:
Një njeri me i parakohshëm në formim, me energji të pashterrshëm rinore intelektuale, një njeri që shkruejti Poemën e Mjerimit, një njeri me ndjenjë të egër ekstreme ndaj fesë katolike dhe asaj islame. Ai ishte njeriu që nuk ,,gjeti kohë,, dhe asnjë rrjesht për heroin e Trojeve Shqiptare, Gjergj Kastriotin Skënderbeu, ishte njeriu që ironizoi poemën e At Gjergj Fishtës “Lahuta e Malcis’’ te poezia “Kangë në vete’’, njihet si një njeri me energji të mbrapshta ekstreme seksuale ndaj njeriut e ky ishte Millosh Gjergj Nikolla.
“Historia e njenës nga ato...†ashtë një prozë e tij ku trajtonte, siç e cilësonte autori, fatin e “kurvave, prostitutave, grave publike, grave problematikeâ€, një temë kjo tabu në letërsinë shqipe deri atëherë. Ky episod ishte e vërtetë, ku Migjeni i kishte ndodhë kur ishte në Greqi për kurim, ku ja kishte rrëfyer te Kafja e Madhe shokut tij Andrea Stefani. Migjeni i tregon se si shkoi te një shtëpi publike dhe pasi kontaktoi me një prostituë greke e gjatë nga trupi dhe e kolm nuk arriti të kryeji marrëdhanie apo të penetronte seksualishtë për shkak të filozofisë tij fetare ortodokse se ishte viktima e mishit të bardhë e mos të mëkatonte veten në këtë flligshtinë filozofike-fetare(ndoshta edhe ka qenë impotentë apo i orientuar për shije të kundërtë seksual se sa të besohet filozofia e tij aspak bindëse falë karakterit tij rrebel e liberal siç pasqyrohet në krijimtarinë tij ekspresiv dhe tej mospërfillës ndaj principeve morale të fesë e ndaj konformizmit të kohës).
Sipas autorit kemi dy burime që shqyrtojnë besueshmërinë fetare të Migjenit
Ishte nje ortodoksë i arsimuar për 9 vjet në shkollat fetare në Mbretërinë e Jugosllavisë.
Ishte dëshmia e zj. Arta Franja se besoi fenë ortodokse në pragë të vdekjes.
Unë e gjykoj se kultura teologjike që mori në shkollat fetare si në Shkodër ashtu dhe në Maqedoni ndikuen thellësisht në formimin e tij ideor-botëkuptimor. Të gjitha mendimet e tija edhe bollshevike i ngjyrosi me sofizma teologjike, po ashtu në letërsi. Ky kombinim i të kundërtave solli hibridin e mendimit migjenian, gja që shumë intelektual ortodoksë kishin pasë suksesë. Shkolla teologjike ortodokse i dhuroi filozofinë, i hapi oreksë për bollshevizmin, revolucionin protestan të Parisit të njohur nga traktati "Manifesti i Komunës të Parisit'' të hartue nga duart e Frederik Engelsit dhe Karl Marksit. Gjithë këtë bagazh teologjiko ortodoksë-protestan bollshevik e përshkoi fillin e kuq të krijimtarisë. Prandaj komunistët e quajnë vepër të tyre.
zj. Prof. Arta Franja, e cila e ka njoh afer Migjenin dhe kohën e fundit të jetës së Tij i asht gjetë pranë shtratit ku Migjeni po jepte shpirtë, Ajo më ka thanë: “Nuk di pse shtremrojnë të verteten e mendimit Migjenit në lidhje me besimin e Tij tek Zoti. Ai ka vdekë Besimtar dhe nuk është e vertetë se ka qenë ateist. Unë kam biseduar me Té kur ishte shumë rëndë me shëndet dhe kurrë nuk e kam dëgjuar duke mohuar, përkundrazi, tek koka Atij i sherbente një murgeshë katolike, e cila thonte gjithënjë uratë...â€F.R.
Sipas kunatit të Migjenit në librin ,,Migjeni,, i vitit 1956 del se në shtratin e vdekjes të Migjenit ishte vetëm e motra Ollga dhe askush tjetër. Kështuqë nga ky burim autentik rezulton se Arta Stavri Franja trillon një fakt të tillë për synime konsumit pa bereqet dhe e ban të baseushme pohimin e saj për Migjenin si besimtar,...Dihet se disa njerëz ateistë para se të vdesin kërkojnë pendim dhe nisin të besojnë fenë e tyre dhe kjo rrëfenjë e Artës mund të besohet, por se veprën e tij ateiste nuk mund ta shkarkoji nga gurët integraliste ortodokse që hodhi kundër klerit katolik me aq urrejtje.
Kush ishte Arta Franja?
Arta Stavri Franja ishte mësuese në Shkodër, ku rregjimi komunist e kishte dekorue me urdhër të Klasit të Dytë për Punë në Arsim në vitin 1958,...... D E K R E T Nr. 2722, datë 8.8.1958 për akordim dekoratash të Kl.II për arsim nga Haxhi Lleshi dhe Sami Baholli.
Ajo u dekorue krahas vampirve antikatolik; Vehbi Balës,.Jup Kastrati që ngritën Të parin Muze Ateist në Botë në qytetin e lindjes tyne e të Migjenit në Shkodër.....
Migjeni ishte me dy ftyra?
Qenia e dyftyrsisë ka qenë dhe ashtë modeli i njeriut të asaj kohe dhe në vazhdimi si një shembelltyrë pozitive e kohës moderne veçanërishtë për shumicën e intelektualve.
Në shtëpi shprehej fetar dhe në gjithë qelizat e krijimtarisë gjen aromën, fillin e kuq ateist marksis-leninist serbe-ruse kundër Klerikve, që të mos binte në sy ka përmendë klerin islamik sikurse veproi dhe Enveri që hoqi edhe xhamiat për të mos ra në sy se nuk e kishte urrjetjen vetëm me Klerin katolik. Unë dua ta besoj se disa ateista të egër shkencëtar e shkrimtar etj në shtratin e dergjes ktheheshin të besimi fetar. Por kjo nuk duhet të relativizohet duke thanë se Migjeni ishin besimtar fetar.
Asht mëse e vërtetë prania e murgeshës në shtratin e vdekjes bindëse dhe se ishte besimtar Migjeni në shtratin e vdekjes në Itali? Ju keni vue si përforcim të idesë se ishte fetar përposë thanieve të Arta Franja edhe atë fakt se i ka shërbye një murgeshë katolike. Kush mund të më bindi mue se asht poezija jo blasfemike dhe tjera fjalë të bukura!!!!!!!!???????????
Ky fakt i prezencës së Murgeshës si përforcues i asaj që ishte besimtar me del bllof sepse sipas jetëshkrimit tij vdiq në spitalin Tore Peliçe të Torinos. Asht kjo murgesha që i ka kushtue
poezinë ''Kanga skandaloze''. A e meritonte kjo femër, kjo puntore që Migjeni i ka shkrue poezin e mjerimit të fyhet besimi i saj kaq me paturpsi? Ku qendron edukata e tij mbi konceptimin e diversitetit të besimeve fetare?
Vetëm për poshtërimin e kësaj puntore në poezinë kundër Murgeshës †Kanga skandaloze’’ venë në dyshim moralin e tij ndaj klasës puntore, fshatare që e ngriti në pidestal te poema e â€Mjerimit,,,….
Lexoni miqë poezinë që ja kushtoi Migjeni shërbtores, murgeshës katolike, që përposë që i pastronte gëlbazat e gjakosuna të tij i thoshte edhe lutje për t’u shëndoshë te spitali në Itali. Njifuni me Mirënjohjen Migjeniane ndaj një femne, ndaj puntores, ndaj një figure fetare që përpiqej shpirtnisht ta shëndoshte edhe me fjalë, që janë ilaçi i shpresës dhe i shërimit të sëmurit.
Një besimtar sipas dëshmisë të Arta Stavri Franja nuk besohet sepse i ka dëshmue në poezitë e tija antifetare. Bota moderne e sotme nuk e pranon kulturën poetike klerikale bolshevike-serbe-komuniste të Migjenit.
Migjeni ishte dhe vdiq një ateist, një antikatolik dhe anti islamik i betuar, sepse mori arsimim në shkollat e fetare të seminariumit serbë te ish Mbretëria e Jugosllavisë, mësoi kulturën bolshevike të lenin- stalinit dhe të Marksit dhe si e tillë kulturën e urrejtjes fetare. Prandaj sapo erdhi në Shqipni u lshue me egërsi kundër besimit të popullit të Shqipnisë. Ky e kreu bukur misionin dhe mbrojti diplomën shkëlqyeshëm të shkollës fetare serbe.
Nuk e di se si ju e kuptoni kët poezi, por asht fund e krye skandaloze, blasfemike për Murgeshën që i shërbeu me aq përkushtim humanitar e fetar. Ky në këtë poezi dedikuem Murgeshës, shërbtores tij në spital e fajësoi dhe e ngarkoi me mëkatin e vujtjeve të vdekjes që i afrohej nga dita më ditë.
Por në të vërtetë ishte skandaloz për moralin e tij që ja shpërbleu kujdesin e saj me një poezi antinjerzore, antimorale dhe antifetare. Mosmirënjohje ka degjenerue deri në imoralitet antifetar duke e nxjerrë lavire Murgeshën që i shërbeu me dashni fetare, njerzore këtij përbindshi.
Për një çast njeriu revoltohet dhe nxjerrë këtë mallkim për Migjenin, që bani mirë që e mori djalli me vete herët se të vazhdonte ma gjatë me jetue kishte ba ma dame se sa hajr.
Poezia blasfemike – dëshmia e fondamentalizmit ortodoksë të Migjenit kundër fesë Katolike dhe pak asaj islame.
Poezitë e tija ishin dëshmia e një vule e një trashëgimie më tëshëmtuar urryese e Migjenit që la kundër fesë katolike.
Autori - Shpend Arbëria
E enjte, më dt. 13.X.2011
U shkruajtë në kuadrin e 100 vjetorit të lindjes të shkrimtarit Migjeni
Të dashtun miqë lexues!
Unë nuk mora përsipër të paraqes para jush arritjet e tija artistike dhe ideore sepse këtë punë e kanë ba para meje shumë autorë. Biles e kanë mbuluar me dafina te tepërta dhe e kanë ngjyrosë me vernikë që koha i ka zbehë.
Plot 73 vjet i janë thurë vetëm elozhe dhe ka tepër ekzagjerime. Migjenin nuk e kanë vendosë në Peshoren e Kombit sepse nuk ishte për këtë peshore edhe pse kanë ulëritur si të xhindosur kryesisht autorë ortodoksë. Kritika letrare e ka damtue shumë figurën e Migjenit sepse ky dha aq pak sa nuk duhej të vërshonte një lumë shkrimesh me lavdërime. Duke kenë një krijimtari e paktë e tij duhej të shkruhej pak dhe saktë për ta lanë në vendin e tij.
Jam përpjekë që ta zhvesh portretin e Migjenit nga ornamentet e madhështisë, i majave, apo nga hiperbolizmat si sfiduesi i Zotit, si gjeniu i kombit, si konstelacioni i pa-arritshëm e tjera idiotizma. S'ka më dam se sa të pompohet me një lumë mashtrimesh të stisura nga disa policentra të dyshimta pë krijimtarinë dhe moralin e tij!!!
Po t'i vesh re emnat e këtyre autorve janë njerëz me bindje komuniste. Reminishencat e regjimit të vjetër vetëm e zhvleftëson ato vlera të krijimtarisë tij pasi koha e re nuk i duron dot kësi lavdërimesh të stilit komsomolas.
Due të nënvizoj se të gjithë autorët që jargiten për temën e Mjerimit që sipas tyre po përsëritet në Shqipni janë njerëz të pasun, janë njerëz ma mizor në shpirt, nuk u hanë palla apo nuk brengosen hiç për mjerimin e një pjese të mirë të popullit shqiptar bash prej këtyre soj autorësh. Por janë faktorë të tjera si inercia, reminishenca, paragjykime fetare dhe ajo që fshehet ashtë se ky grupë autorësh mega të pasun e himnizojnë dhe e kanë idhull se ishte i vetmi shkrimtar që sakrilegjoi kundër fesë katolike. Prandaj të mos na shesin sofizma dhe filozofinë lumpen proletariatit se janë letra të djeguna dhe të turpëshme për moralin e tyne të mykun nga molepsja e fyerjeve fetare ndaj asaj fesë pakice në Shqipni, që ende vazhdojnë të kuturisin këta mjeranë të neveritun.Duhet të kuptohemi me lexuesin se fjala asht për atë kategori të ashtuquejtun kritikësh që të tërbuem nga paragjykimet shtrëmbërojnë figurën dhe veprën e Migjenit.
autori
''Skllavëria jonë vjen nga fakti se i nënshtrohemi Sundimit të Gënjeshtrës, se nuk ia çjerrim Maskën e nuk protestojmë kundër saj çdo ditëâ€:Martiri Polak, Frati Jerzy PopieÅ‚uszko. Në shqipë prej polonishtes Bep Martin Pjetri
"Ku asht Shpirti i Zotit, aty asht Liria"("Ubi spiritus Domini ibi libertas") At Gjergj Fishta
"Të vdekun kanë lindë ata, që Sot Heshtin!"Fritz Kolë Radovani