Proletari Forum & Italia Forum

by **Laert** » 16 Apr 2009, 21:03

Nga Fritz RADOVANI:

Imzot Gasper ThaÃ§i asht Argjipeshkvi i fundit Metropolitan i Shkodres, mbasi nÃ« rregjimin komunist pat vetem Ipeshkvij, tÃ« cilÃ«t mbas Tij ishin Imzot Bernardin Shllaku, qÃ« ishte IpeshkÃ«v i Pultit dhe erdhi nÃ« Shkoder dhe, ma vonÃ« nÃ« vitin 1952 u shugurue Imzot Ernesto Ã‡oba, i fundit Ipeshkev i Shkodres. Imzot ThaÃ§i vjen nga njÃ« familje e njohtun e qytetit tÃ« Shkodres pÃ«r intelektual tÃ« shquem. Ka le nÃ« Shkoder me 23 Janar 1889 dhe ka vazhdue studimet nÃ« vendlindje. Asht i brezit klerikal tÃ« prÃ«gatitun nÃ« Austri, nâ€™Insbruck dhe mbasi pÃ«rfundoi studimet e larta teologjike atje, u shugurue meshtar nÃ« Shkoder, me 21 Shtator 1911, emnohet si famullitar nÃ« DioÃ§ezin e SapÃ«s. Deri nÃ« vitin 1929 asht ndÃ«r disa katunde tÃ« ZadrimÃ«s, NÃ«nshat, DajÃ§ dhe QelÃ«z tÃ« PukÃ«s.
NÃ« vitin 1930 asht famullitar i Shkodres. Nga Delegati Apostolik Imzot Giovani Della Pietra me datÃ«n 19 Mars 1936 shugurohet ArgjipeshkÃ«v i Metropolit tÃ« Shkodres, kohÃ« nÃ« tÃ« cilÃ«n vdes Imzot LazÃ«r Mjedja. Sekretar kancelar i Tij asht Dr. Don TomÃ« Lacaj, njÃ« nga klerikÃ«t ma me vlerÃ« nÃ« fushÃ«n e kulturÃ«s dhe tÃ« drejtave kanunore tÃ« KishÃ«s.
Imzot ThaÃ§i ka shÃ«rbye plot 10 vjet nÃ« detyrÃ«n e Argjipeshkvit, por duhet cilÃ«sue se koha e shÃ«rbimit nÃ« rregjimin komunist edhe pse kje vetÃ«m dy vjeÃ§are, la njÃ« histori qÃ« u quejt me tÃ« drejtÃ« â€œe pafundâ€, mbasi tÃ« gjitha dallgÃ«t e KishÃ«s dhe tÃ« Klerit Katolik janÃ« kenÃ« shkapetÃ« pÃ«r FÃ«tyren e Imzot ThaÃ§it. Imzot Gasper ThaÃ§i jo vetÃ«m dijti me drejtue aso kohe tÃ« vÃ«shtirÃ« KishÃ«n, por edhe organizoi nÃ« mÃ«nyrÃ« tÃ« saktÃ« dhe tÃ« pÃ«rpiktÃ« edhe ate qÃ« ma vonÃ« i rezistoi me nderÃ« dhe pa u turpnue fortunÃ«s shkatrrimtare tÃ« komunizmit. E nuk duhet harrue se pÃ«rballÃ« Tij ishin fanatikÃ«t ma pÃ«rbindsh anadollak qÃ« drejtonin partinÃ« dhe shtetin komunist shqiptar Enver Hoxha dhe Mehmet Shehu, tÃ« njohtun nga Imzot ThaÃ§i dhe Don TomÃ« Lacaj qÃ« me datÃ«n 24 Mars 1945, kur mbas Vorrezave tÃ« RÃ«majt pushkatuen me grupin e PrenkÃ« Calit edhe poetin e latrarin e madh Don Ndre Zadeja. FÃ«tyrat e tyne nÃ« tÃ« vÃ«rtetÃ« ishin zbulue njÃ« muej ma pÃ«rpara me 5 Mars 1945, kur nÃ« TiranÃ«, pushkatuen tÃ« cunguem kambÃ«sh me sharrÃ« druevari publicistin e opozitarin e madh Don LazÃ«r Shantoja me atdhetarin SulÃ§e Beg Bushati. Vrasja nÃ« pabesi e At LekÃ« Lulit qÃ« ishte angazhue me forcat e Legalitetit, siÃ§ tregonte At Konrrad Gjolaj, i kishte krijue njÃ«farÃ« pesimizmi nÃ« ndÃ«rgjegje Imzot ThaÃ§it, mbasi At LekÃ« Luli para se me u angazhue me LuftÃ«n Nacional Ã‡lirimtare, ishte konsultue me Imz. ThaÃ§in ashtu si edhe Don Luigj Pici qÃ« pÃ«soi tÃ« njajtin fat nÃ« ReÃ§ nÃ« vitin 1946, nga komunistÃ«t. Nga ajo pabesi Imzot ThaÃ§i nxori si pÃ«rfundim se Kleri nuk duhet me u pÃ«rzi ma nÃ« politikÃ«, gja qÃ« u reflektue tek ProvinÃ§iali i FranÃ§eskanve tÃ« ShqipnisÃ« At Mati Prennushi, nÃ« letrÃ«n qÃ« i drejtoi tÃ« gjithÃ« klerikve franÃ§eskan tÃ« gjithÃ« ShqipnisÃ« nÃ« vitin 1944, â€œqÃ« asnjÃ« klerik nuk lejohet me u marrÃ« dhe me u angazhue me politikÃ«â€. KÃ«tu fillon paknaqÃ«sia e komunistave qÃ« merr formÃ«n e preme dhe pa asnjÃ« lÃ«shim nga ana e Imzot ThaÃ§it, nÃ« fillim tÃ« vitit 1945, kur sherbÃ«tori besnik i Enver HoxhÃ«s Sejfullah Maleshova, kÃ«rkon nga Imz.ThaÃ§i qÃ«, At Gjon Shllaku me formue njÃ« Parti me parime Demokristjane pÃ«r zgjedhjet e 2 Dhetorit 1945, gja e cila u refuzue pa u diskutue fare pÃ«rveÃ§ se me ProvinÃ§ialin At Mati Prennushi. Largimi i Delegatit Apostolik Leone G. Nigris nga Shqipnia me 5 Maji 1945, zbulon zyrtarisht edhe politiken e qeverisÃ« sÃ« re tÃ« TiranÃ«s komuniste ndaj Vatikanit dhe PapÃ«s. Para largimit pÃ«rfundimtar tÃ« tij nga Shqipnia Ai u takue me Sekretarin e Argjipeshkvit Don TomÃ« LacÃ«n dhe ndihmÃ«s Sekretarin e Tij, Don Mark Hasin, tÃ« cilÃ«t asnjeni nuk pranuen me u largue nga Atdheu. Jo larg por mbas njÃ« viti tÃ« dy do tÃ« arrestohen dhe do tÃ« vuejnÃ« dÃ«nime tÃ« randa, mbas pretencave tÃ« prokurorve tÃ« dÃ«nuem me vdekje, me pushkatim. Don Mark Hasi e mbylli edhe jetÃ«n nÃ« vitin 1981 nÃ« kampin e shfarosjes komuniste nÃ« Ballsh, i dÃ«nuem me 25 vjet burg.
Imzot ThaÃ§i, kur u shugurue ArgjipeshkÃ«v, mÃ« ka pas tregue Don Mark Hasi aty nga viti 1962, asht sÃ«murÃ« randÃ« nÃ« ceremoninÃ« e zgjatun prej disa orÃ«sh dhe prej asaj ditÃ« nuk asht sherue kurrma nga sÃ«mundja e zorrÃ«s sÃ« trashÃ«, qÃ« ma vonÃ« asht kombinue me njÃ« diabet tÃ« randÃ« e, qÃ« tÃ« dyja bashkÃ« ma vonÃ« u bane shkaku i vdekjes sÃ« Tij. KÃ«to smundje Ai i pÃ«rballoi me shumÃ« trazime nga Sigurimi i shtetit, i cili kontrollonte Ã§do lÃ«vizje tÃ« Tij, aqsa shumÃ« vetÃ« e kanÃ« quejtÃ« atÃ© kohÃ« â€œarrest shtÃ«pijeâ€, sÃ«pse Ai evitoi Ã§do takim me tÃ« gjithÃ« autoritetÃ«t shtetnore, tue u â€œjustifikue si i sÃ«murÃ«â€ qÃ« nga Mehmet Shehu e deri tek Tuk Jakova etj. Asht takue vetÃ«m me Enver HoxhÃ«n kur i ka thirrÃ« tÃ« dy bashkÃ« me Imzot VinÃ§enc Prennushin, ArgjipeshkÃ«v i DurrÃ«sit dhe i ka kerkue shkÃ«putjen e KishÃ«s Katolike Shqiptare nga Vatikani, gja tÃ« cilÃ«n nuk ia kanÃ« miratue asnjeni aty nÃ« atÃ« takim.
Ngjarjet e ndodhuna nÃ« Shkoder nÃ« mesin e vitit 1945, nÃ« lidhje me refuzimin e Imz. ThaÃ§it ndaj kÃ«rkesÃ«s sÃ« Sejfullah MaleshovÃ«s, dhe organizimi e formimi i OrganizatÃ«s antikomuniste â€œBashkimi Shqiptarâ€ nga seminaristi Mark Ã‡uni nÃ« Seminarin e Jezuitve, trathtia e dy antarve tÃ« organizatÃ«s me zbulimin dhe denoncimin e saj nga Zef KuÃ§i, nga fundi i vitit 1945, arrestimet e bame nÃ« masÃ« nga Sigurimi i shtetit nÃ« prag dhe mbas votimeve, akuzat e rreme ndaj At Giovani Faustit SJ., At Danjel Dajanit SJ. dhe At Gjon Shllakut OFM., veshja e Tyne me ata akuza false pÃ«r me realizue pushkatimin e Tyne me 4 Mars 1946 janÃ« kenÃ« shtysat kryesore ma tÃ« forta pÃ«r shkatrrimin shÃ«ndetsor tÃ« Imz. ThaÃ§it, i cili me datÃ«n 26 Maji 1946, mbyllÃ« sytÃ« tue â€œndigjue me veshÃ«â€ deri nÃ« Ã§astin e vorrimit tÃ« gjitha vÃ«primet e spijunve komunista, tÃ« cilÃ«t edhe nÃ« momentÃ«t e fundit organizojnÃ« tÃ« gjitha forcat me pengue funeralin, pjesmarrjen e qytetarve e tÃ« rinisÃ« shkodrane nÃ« vorrim tÃ« Argjipeshkvit tÃ« paharrueshÃ«m pÃ«r tÃ« gjithÃ« qytetin. StudentÃ«t katolik tÃ« gjimnazit tÃ« Shtetit kÃ«rcejnÃ« nga dritaret pÃ«r me shkue nÃ« KishÃ«n Kathedrale, ku do tÃ« thohej Mesha solemne me korin e drejtuem nga PrenkÃ« Jakova dhe muzikanti At Filip Mazrreku. VetÃ« Zv. Delegati Apostolik Imzot Frano Gjini, drejtonte ceremoninÃ«. Predikatari i njohtun nÃ« oratori Imzot Gjergj Volaj, do tÃ« bante me fjalÃ«n e Tij prekse njÃ« popull me kja...Pjesmarrja e tÃ« gjithÃ« klerikve tÃ« ShqipnisÃ«, murgeshave tÃ« tÃ« gjitha urdhnave, bashkimi i xhakojve tÃ« dy seminareve tÃ« jezuitve dhe fretenve ndonse tÃ« shpÃ«rndamÃ« dhe tÃ« mbyllun nga shteti, ka tronditÃ« aq shumÃ« pushtetin komunist, sa me tÃ« drejtÃ« At Konrrad Gjolaj do tÃ« shkruejnÃ« se:
â€œPunÃ«n e bame deri atâ€™ditÃ« me rininÃ«, ia prishi njÃ« arkivol..
Rinia shkodrane i dha me kuptue komunizmit se, na nuk mposhtemi, se na do tÃ« vazhdojmÃ« rrugÃ«n e ndritun ndÃ«r shekuj nga Kleri, se na jemi filizat e kombit qÃ« ju nuk mundeni me na shue, se na asnjÃ«herÃ« nuk trathtojmÃ« Idealet e tÃ« Parve tonÃ« dhe, se na nuk e duem kurrÃ« komunizmin!â€ (Libri â€œÃ‡inarÃ«tâ€ fq. 92).
NjÃ« kamjon i vÃ«ndosun tÃ«rthuer nÃ« Serreq pÃ«r me blokue rrugÃ«n ku do tÃ« kalonte kortezhi mortor, ndonse u shty nga forca e tÃ« rinjve asht kenÃ« simbol i asaj tragjedije qÃ« do ti vinte Klerit, intelektualve, rinisÃ« dhe qytetarve shkodranÃ« nÃ« kohÃ«n qÃ« do tÃ« vinte mbas. Edhe gjyqet e zhvillueme me klerikÃ« nÃ« vitÃ«t e â€œRevolucionit Kulturalâ€ tÃ« 1967 e deri nÃ« dÃ«nimet e fundit tÃ« diktaturÃ«s komuniste, nÃ« pÃ«rmbajtjen e tyne kanÃ« ato akuza qÃ« kishin â€œarmiqtÃ« e Popullitâ€ tÃ« dÃ«nuem pÃ«r funeralin e Imzot ThaÃ§it, i cili gjithmonÃ« ka zanÃ« vend nÃ« faqet e para tÃ« proceseve tÃ« hetuesisÃ« si â€œThÃ«meluesâ€ i PartisÃ« Demokristjane Shqiptare, Parti e cila as nuk asht thÃ«melue, as nuk asht mendue me u formue kurrÃ«, as nuk ka pasÃ« asnjÃ«herÃ« Kryetar as edhe njÃ« anÃ«tarÃ« dhe, as nuk asht ba kurrÃ« njÃ« mbledhje pÃ«r me pasÃ« njÃ« Parti Demokristjane tÃ« organizueme nga Kleri Katolik Shqiptar, mbasi do tÃ« sillte ato pasoja qÃ« sjellÃ« edhe sot mbas 65 vjetÃ«sh, vetÃ«m â€œpÃ«rÃ§amjeâ€, sÃ«pse formimi i Saj do tÃ« kishte si qellim kryesor afrimin me shtetet e EvropÃ«s, gja e cila ishte krejt nÃ« kundÃ«rshtim me politikÃ«n komuniste sllave e orientale qÃ« ndiqte atÃ«herÃ« e sot pjesa e angazhueme me politikÃ« nÃ« qeveritÃ« shqiptare. Kjo ide do tÃ« pÃ«rfaqÃ«sonte vetÃ«m njÃ« pakicÃ« tÃ« popullit tonÃ« qÃ« mund tÃ« mbÃ«shtetej vetÃ«m nga pak musliman qÃ« kishin studjue nÃ« EvropÃ« PÃ«rendimore, ose nÃ« gjimnazet e fretÃ«nve apo tÃ« jezuitve si Myfit Q. Bushati, Xhevat Xhyrezi apo Qemal DraÃ§ini e Muzafer Pipa qÃ« i mbytÃ«n nÃ« tortura pa kenÃ« kurr anÃ«tar tÃ« kÃ«saj Partije...
Po sikur tÃ« ishte kenÃ« formue ajo Parti? â€“ PÃ«rgjigjÃ«n e ka dhanÃ« At GegÃ« Lumaj nÃ« gjyqin e zhvilluem nÃ« KishÃ«n e Murgeshave, me datÃ«n 25 Prill 1968 :
â€œKa 20 e sa vjet qÃ« vazhdoni me akuzue Klerin pa kenÃ« kurrkund Partia, po, ba me pas kenÃ«, Ã§ka paskeni dashtÃ« me ba ndÃ«r nÃ©, ju, kÃ«shtu edhe po na qitni fare!â€
(Dosja nr. 2291, Arkivi i min. Mbrendshme TiranÃ«, 1998).
Veprat makabre tÃ« komunistÃ«ve shqiptar janÃ« tÃ« paimagjinueshme jo vetÃ«m nga ata qÃ« nuk ishin mbrenda kufinjve shtetnor tÃ« RepublikÃ«s Socialiste tÃ« ShqipnisÃ«, por edhe nga ata qÃ« po rritÃ«n nÃ« kohÃ«n mbaskomuniste tÃ« sotme. AsnjÃ«herÃ« nuk ka ndodhÃ« ajo qÃ« u ba nÃ« vitin 1967 nÃ« Shqipni, tue rrafshue veprat e artit, tÃ« kultit dhe tÃ« fesÃ« e tue marrÃ« Eshtnat e tÃ« vdeknve qÃ« ishin tÃ« varrosun ndÃ«r Kisha me i tretÃ« ndÃ«r lumejt pranÃ« qytetit...
Edhe Neroni qÃ« ka djegÃ« RomÃ«n ka njÃ« vorr nÃ« Itali...
NdÃ«rsa, tek na nÃ« Shqipni, hapÃ«n vorret e Atyne qÃ« kanÃ« vue thÃ«melet e qytetnimit Evropjan dhe pushtetarÃ«t fudull komunist, provojnÃ« ndÃ«r gishtat e duerve tÃ« tyne unazat e Ipeshkvijve tÃ« vdekun pÃ«r me i vjedhÃ« dhe me ia Ã§ue â€œshoqeveâ€ tÃ« tyne komuniste...Kjo ka ndodhÃ« pikÃ«risht me unazen e gjetun nÃ« vorrin e Imzot ThaÃ§it...nÃ« KathedralÃ«n e Shkodres, kur u kÃ«thye nÃ« pallat sporti...E kÃ«to vepra plaÃ§kitje tÃ« turpÃ«shme u vazhduen edhe nÃ« tÃ« gjitha Kishat e Xhamijat e ShqipnisÃ« nga â€œkomisjonetâ€ e hajdutve tÃ« krijuem nga shteti, tÃ« cilÃ«t vodhÃ«n shalldana, kupa, lampadarÃ«, rroba kishe, mbulesa ElterÃ«sh, korniza, e deri tek saxhadet e qylymat e Xhamijave, tÃ« cilat janÃ« endÃ¨ sot nÃ« shtÃ«pijat e tyne...
Kush asht ai qÃ« i falÃ« kÃ«ta shkatrrues tÃ« Atdheut, FesÃ«, Shtetit, artit dhe kulturÃ«s sonÃ« qindra vjeÃ§are, tÃ« trashigueme me aq shumÃ« sakrifica dhe mundime?
Shteti Shqiptar forcohet dhe pÃ«rparon vetem atÃ«herÃ« kur tÃ« vehet nÃ« vend drejtÃ«sia!
Pa drejtÃ«si nuk ka ecje pÃ«rpara!
Pa drejtÃ«si nuk ka Shtet!
Pa drejtÃ«si nuk ka Pajtim KombÃ«tar!
Pa Pajtim KombÃ«tar nuk as PaqÃ«, as DrejtÃ«si!
Imzot Gasper ThaÃ§i asht Ai ArgjipeshkÃ«v i Shkodres, qÃ« edhe i vdekun â€œorganizoiâ€ DemostratÃ«n e ParÃ« antikomuniste nÃ« Shqipni me datÃ«n 26 Maji 1946.

Melbuorne, Prill 2009.

by **Laert** » 18 Apr 2009, 00:39

Nga Fritz RADOVANI:

AsnjÃ«herÃ« deri sot nuk kam pa njÃ« vlersim tÃ« drejtÃ« dhe tÃ« saktÃ« qÃ« i asht ba vizitÃ«s sÃ« PapÃ«s Gjon Pali II nÃ« Shqipni. KanÃ« me kalue vite e vite pÃ«r me mÃ«rrijtÃ« ma pÃ«rpara me kuptue na kush ishte Ky PapÃ«, mandej me dijtÃ« rendÃ«sinÃ« e vizitÃ«s sÃ« Tij nÃ« Shqipni apo, ma saktÃ«, vlerÃ«n e asaj vizite historike nÃ« ekzistencÃ«n e ShqipnisÃ« Demokratike...
NÃ« zhvillimet e ngjarjeve tÃ« mÃ«dha tÃ« Popullit dhe tÃ« Shtetit Shqiptar, roli qÃ« ka luejtÃ« nÃ« gjithÃ« historinÃ« tonÃ«, tue fillue qÃ« nÃ« kohÃ«n e Gjergj Kastriotit Skenderbeut e deri nÃ« ate moderne, ku Ã§do Ã§ast diskutohej kenja ose moskenja e tansisÃ« sonÃ« toksore si Shtet, roli i Vatikanit ka kenÃ« gjithmonÃ« vendimtar pÃ«r fatin tonÃ«. UnÃ« nuk kam nÃ« mend me ba pÃ«rsÃ«ritjen e atyne fakteve historike nÃ« lidhje me kÃ«te qÃ« thashÃ«, as pÃ«rsÃ«ritjen e atyne ngjarjeve ku diskutohej se kujt i pÃ«rket KorÃ§a apo Gjinokastra, Kosova apo Ã‡amÃ«ria, Hoti apo Gruda, Himara apo Vorio Epiri, por do tÃ« cilÃ«soj se rishikimi dhe rivlersimi i tÃ« gjitha momenteve kyÃ§e pÃ«r fatin e Shqiptarve dhe i TokÃ«s sÃ« Tyne qÃ« thirret Shqipni, asht i lidhun pÃ«r Eshtnat e Klerit Katolik Shqiptar, i cili tek na asht kenÃ« gjithmonÃ« besnik ndaj PapÃ«s dhe Vatikanit qÃ« nÃ« ekzistencÃ«n e KatoliÃ§izmit nÃ« Shekullin e ParÃ« tÃ« EpokÃ«s sÃ« Re. Kjo besniki e Klerit dhe e ndjekÃ«sve tÃ« Besimit Katolik nÃ« Shqipni asht vlersue dhe vazhdon edhe sot me u vlersue nga tÃ« gjithÃ« PapÃ«t e KishÃ«s Katolike. NÃ«se ngjarjet historike nÃ« rrethana tÃ« veÃ§anta dhe tÃ« vÃ«shtira kur Shqipnia ishte e okupueme nga forca tâ€™egra dhe shfarosÃ«se tÃ« elementit katolik na duket sikur PapÃ«t kanÃ« heshtÃ«, jo, se, atÃ«herÃ«, kur duhej Ã§ue zani pÃ«r rimÃ«kamjen e Shteti Shqiptar, asht kenÃ« i pari Vatikani qÃ« ka ngritÃ« zanin dhe iu ka ndalue dorÃ«n atyne qÃ« me â€œshpatÃ«â€ kÃ«rkonin coptimin e tokÃ«s sonÃ« tue fillue nga shtetÃ«t fqinjÃ«. Kjo nuk ka ndodhÃ« pÃ«r asnjÃ« interes tÃ« Vatikanit nÃ« drejtim tÃ« shtrimjes sÃ« ndikimit tÃ« Tij, por vetÃ«m e vetÃ«m pÃ«r hirÃ« tÃ« sakrificave tÃ« mÃ«dha tÃ« Popullit tonÃ«, qÃ« tue kenÃ« mjaft i vogÃ«l nÃ« numur ka lanÃ« mbresa tÃ« mÃ«dha pÃ«r me e ruejt me dinjitet FenÃ« e Krishtit dhe identitetin e Tij nÃ« trojet e veta. Merita historike i pÃ«rket Alpeve sÃ«pse, Ata e kanÃ« pague ma shtrenjtÃ« se kushdo qendresÃ«n tue fjetÃ« me armÃ« nÃ« nÃ«nkrejsÃ«n shekullore tÃ« cungÃ«s apo tÃ« gurit palatuem, gja qÃ« e dÃ«shmon gjaku i derdhun rrÃ«kajÃ« ndÃ«r ato vise.
Mbas ardhjes nÃ« pushtet tÃ« komunistÃ«ve nÃ« Shqipni, nÃ« muejn Maji 1945 u ba edhe shkÃ«putja zyrtare e ShqipnisÃ« nga Vatikani. Shqipnia hyni nÃ« rrjedhÃ«n e EvropÃ«s Lindore jo me dÃ«shirÃ«n e saj, por e dhunueme nga vÃ«ndimet historike tÃ« shteteve tÃ« MÃ«dha. Fati i saj u vÃ«ndos nÃ« Jalta nga dy kokÃ«krisunit e shpartalluesit e EvropÃ«s Rusveltit dhe Stalinit, pasoja tÃ« cilat vazhdon me i pague edhe sot jo vetÃ«m kontinenti plak por edhe vetÃ« Amerika.
NjÃ« ndÃ«r shtetet qÃ« e ka pague shumÃ« randÃ« peshÃ«n e diktaturÃ«s komuniste dhe, qÃ« nuk e ka meritue pÃ«r asnjÃ« arÃ«sye atÃ« dhunÃ« e pÃ«rsekucion asht kenÃ« edhe Polonia. PÃ«r me u pÃ«rjetsue okupacioni rus aty u pat vÃ«ndosÃ« edhe qendra e forcave okupuese tÃ« â€œTraktatit tÃ« VarshavÃ«sâ€ pikÃ«risht, nÃ« PoloninÃ« heroike tÃ« LuftÃ«s sÃ« DytÃ« Botnore kundÃ«r nazizmit.
Tokat e pÃ«rmbytuna me gjakun e Martirve tÃ« Atdheut njÃ«ditÃ« Ato do tÃ« shpÃ«rthejnÃ«, do tÃ« plasin sikur tâ€™ishin vullkane dhe, prej Tyne do tÃ« dalin frutet e sakrificÃ«s dhe tÃ« heroizmit qÃ« nuk humbin kurr, nuk tretÃ«n as nuk shuhÃ«n por, gurzohen dhe ngrihÃ«n lartÃ« tue ngritÃ« ndÃ«r Ata vende MonumentÃ«t e PÃ«rparimit tÃ« njerzimit. Edhe Shqipnia, ndonse shumÃ« e vogÃ«l por edhe Ajo si kokrra e grunit qÃ« thotÃ« ShÃ«n Gjoni Apostull, kjoftÃ« edhe njÃ« kokÃ«rr e vetme, kur bie nÃ« tokÃ« dhe kalbÃ«t ban aq shumÃ« frute sa tÃ« shtuemit nuk ka fund...kÃ«shtu, edhe MartirÃ«t e kÃ«tij Populli kaq tÃ« vogÃ«l ranÃ« me heroizÃ«m tÃ« pashoq nÃ«n diktaturat e njÃ«mbasnjÃ«shme, por sÃ« fundi bijtÃ«n...dhe frutÃ«t e Martirizimit do tÃ« jenÃ« tÃ« pafund...
Ardhja e Kardinalit Vojtila me 16 Tetor 1978 si PapÃ« nÃ« Vatikan, nuk asht vetÃ«m njÃ« akt i posaÃ§em historik, por asht njÃ« akt i ndryshimit tÃ« rrugÃ«s sÃ« historisÃ« nÃ« kohÃ«n moderne, ku njerzimi dhe kryesisht Evropa, e cila ishte plotÃ«sisht e zhytun nÃ« moÃ§alin e diktaturave tÃ« njÃ«mbasnjishme tÃ« Shekullit XX, apo shekullit tÃ« fluturimeve kozmike... kur Bota ndahej nÃ« disa klasifikime, tue mos hy me pÃ«rsÃ«ritÃ« se nÃ« cilÃ«n â€œbotÃ«â€ ishte atÃ«herÃ« dhe vazhdon me kenÃ« edhe sot Polonia apo Shqipnia...na duhet tÃ« ndalohemi vetÃ«m nÃ« njÃ« fakt: NÃ« Vatikan Kardinali Vojtila vjen PapÃ« mbas 445 vjetÃ«sh tÃ« kenjes sÃ« Tyne italian. Ai vjen nga Polonia kur endÃ¨ zgjedha komuniste asht mbi Popullin Polak dhe, qÃ« nÃ« vitin 1980 Ai di se, karrshi tokave tÃ« lame me gjak shqiptarÃ«sh nÃ« Jugun e ItalisÃ« nâ€™Otranto, ku u bane betejat e famÃ«shme kundÃ«r pushtuesve turq, asht prap sot njÃ« popull i vogÃ«l qÃ« po vuen shumÃ« nga diktatura tjetÃ«r.. â€œ.asht Populli Shqiptar, pÃ«r tÃ« cilin unÃ« lutem pÃ«rditÃ«...â€
Ardhja PapÃ« e Gjon Palit II ka dy shpjegime me shumÃ« vlerÃ« pÃ«r me u kuptue sÃ«sa i Madh qendron Portreti i Tij nÃ« HistorinÃ« Botnore: Ai vjen nga njÃ« vend ku vazhdon me kenÃ« komunizmi stalinjan nÃ« pushtet dhe, pikÃ«risht, njÃ« Kardinal Vojtila qÃ« e ka provue atÃ© mbi shpatullat e Tija, por vjen pikÃ«risht nÃ« SelinÃ« Botnore tÃ« KatoliÃ§izmit, nÃ« Vatikanin DymijvjeÃ§ar, kur atij komunizmi totalitar â€œAi i zbuloi anÃ«n shpirtnore tÃ« Njeriutâ€, Ky dhe vetÃ«m Ky asht misteri i MadhÃ«shtisÃ« sÃ« Tij, sÃ«pse askush para Tij nuk ka mujtÃ« me kuptue anÃ«n shpirtnore tÃ« Njeriut nÃ« sistemin totalitar dhe me e zhbÃ«rthye ate si Gjon Pali II.
Sistemi komunist qÃ« nÃ« lindje tÃ« tij asht sistem i mbÃ«rthyem ndÃ«r kriza ekonomike, sÃ«pse lindÃ« dhe zhvillohet nÃ« shtete tÃ« mbrapambetuna nÃ« ekonomi, por vazhdon me kenÃ« â€œsunduesâ€ i pamÃ«shirshÃ«m pÃ«r dekada tÃ« tana, sÃ«pse klasa qÃ« pasunohet ushtron dhunÃ«n e diktaturÃ«s mbi masat e gjana tÃ« krejt njÃ« populli, tue e shfrytzue dhe vorfnue pÃ«rditÃ« dhe ma shumÃ« dhe, njÃ«kohÃ«sisht, tue e mbajtÃ« nÃ«n frenin e terrorit. Frika, terrori dhe vorfnia vijnÃ« e depersonalizojnÃ« njeriun deri nÃ« shkallÃ«n ma tÃ« ultÃ« tÃ« njohtun nÃ« rendin skllavopronar.
PikÃ«risht kÃ«tu, nÃ« kÃ«te moment historik tÃ« shoqnisÃ« njerzore tÃ« EvropÃ«s Lindore, asht Kardinal Vojtila qÃ« zhbÃ«rthen prangat e tiranisÃ« komuniste me tri fjalÃ« tÃ« vetme:
â€œNON ABBIATE PAURA !â€, â€œMOS KENI FRIKÃ‹ !â€ sÃ«pse, njeh parimin filozofik tÃ« HistorisÃ«: â€œKur njÃ« Popullit i ikÃ« frika, shpejt Atij i vjen LIRIA !â€ dhe, menjÃ«herÃ« mbas takimit me R.Regan nÃ« Qershor 1987, Vojtila shpartallon komunizmin me KristjanizÃ«m... pra, pa gjakderdhje dhe me paqÃ«, por jo me paqÃ« nÃ«n kamxhik dhe kallashnikov...
Kujtoni pÃ«r njÃ« moment takimet dhe bisedat me Regan dhe GorbaÃ§ov. AsnjÃ« takim nuk asht ba nÃ« bazat e rraketave, bunkeret, nÃ«ndetÃ«set apo zonat e fluturimeve kozmike, por nÃ« dhomÃ«n e pritjes sÃ« PapÃ«s Gjon Pali II, nÃ« njÃ« tavolinÃ« kuadrate, tÃ« lÃ«mutÃ«, tÃ« bardhÃ«, tÃ« pastÃ«r dhe tÃ« ndritÃ«shme siÃ§ ishte Ai vetÃ«, ku, mbÃ«shtetÃ«shin vetÃ«m katÃ«r duer...qÃ« posa lidheshin Burrnisht njena me tjetrÃ«n: â€œnÃ«nshkruenin marrveshje paqe dhe dashnije tÃ« pakufi pÃ«r mbarÃ« Njerzimin!â€, ja, pra, Ky ishte Papa Polak Karol Vojtila qÃ« ndryshoi HistorinÃ«!
Ky ishte Ai BurrÃ« â€œqÃ« lutej Ã§do ditÃ« pÃ«r Popullin Shqiptar dhe pÃ«r tÃ« ShqiptarÃ«t e tÃ« gjitha Besimeve...â€ Ky ishte Ai BurrÃ« qÃ« do tÃ« thente akujt shekullor tÃ« Adriatikut dhe do tÃ« shpartallonte PerdÃ«n e Hekurt gjysÃ«m shekullore tÃ« komunizmit, acari siberian i sÃ« cilÃ«s na kishte izolue nga krejt Bota PÃ«rparimtare!â€.... Ky ishte Polaku Vojtila, qÃ« kur Bashkimi Sovjetik kÃ«rcÃ«noi PoloninÃ« pÃ«r lÃ«vizjet demokratike atje, deklaroi: â€œNÃ«se njÃ« ushtar sovjetik do tÃ« shkelin kufinin polak, unÃ« do tÃ« Ã§veshÃ«m si PapÃ« dhe do tÃ« shkoj me luftue pÃ«r LirinÃ« e Atdheut tem!â€ ...Ai dinte me Ã§mue LirinÃ« dhe PavarÃ«sinÃ« e Popujve tÃ« tÃ« gjithÃ« BotÃ«s dhe, jo, pa qellim tha nÃ« KathedralÃ«n e Shkodres sÃ« dhunueme: â€œHistoria endÃ¨ nuk e ka njohtÃ« atÃ« qÃ« ka ngja nÃ« Shqipni. Pra, tÃ« dashtun ShqiptarÃ«, drama e juej duhet me i interesue gjithÃ« kontinentit evropjan! Asht e domosdoshme qÃ« Evropa mos tÃ« harrojÃ«!â€...

Ky, pra, ishte Ai BurrÃ« qÃ« i kujton EvropÃ«s se Ã§ka duhet me dijtÃ« por, edhe Ã§ka nuk duhet me harrue! AsnjÃ«herÃ« kÃ«to fjalÃ« tÃ« VojtilÃ«s nuk do tÃ« mund tÃ« quhen kujtesÃ«, as nÃ« historinÃ« e ShqipnisÃ« dhe as nÃ« ate tÃ« EvropÃ«s, por asht njÃ« vÃ«rejtje e randÃ« qÃ« Papa i ban EvropÃ«s, dhe HistorisÃ« sÃ« saj: â€œHistoria endÃ¨ nuk e ka njohtÃ« ate qÃ« ka ngja nÃ« Shqipni..â€ Por, nuk mjaftohet me kaq, mbasi Ai e di se Evropa kjoftÃ« edhe pjesÃ«risht nuk asht aq e paditun pÃ«r Ã§ka asht ba tek na, prandej, fati i ShqipnisÃ« nuk duhet tÃ« mbesin nÃ« dorÃ«n e â€œnjÃ« pjesÃ«sâ€ sÃ« EvropÃ«s, por â€œdrama e juej duhet me i interesue gjithÃ« kontinentit evropjan!â€,
pra â€œduhetâ€, asht detyrÃ«, asht kusht dhe jo mundÃ«si qÃ« mundet ose jo, por, madje, prap ma e theksueme â€œAsht domosdoshmeni qÃ« Evropa mos tÃ« harrojÃ«!â€...
E, Ã§ka mos tÃ« harrojÃ«? TÃ« mos harrojÃ« tÃ« tashmen por, as tÃ« shkumen...sÃ«pse, kÃ«tu, asht fjala pikÃ«risht pÃ«r vendin qÃ« mbrojti Ate EvropÃ« nga invazioni turk, po, qÃ« Ajo, e â€œka harrueâ€ ose ma mirÃ« me thanÃ« se ban sikur e ka harrue...
Ja, pra, kjo asht â€œdomosdoshmeniaâ€ e ShqipnisÃ« sÃ« LirÃ« dhe Demokratike!
E nÃ« darkÃ« asht po, Ai, Papa Gjon Pali II, qÃ« pÃ«rballÃ« Mikut tÃ« Vet Gjergj Kastriotit Skenderbeut, nÃ« sofren bujare e mikpritÃ«se Shqiptare, me 25 Prill 1993 nÃ« TiranÃ«, tha:
â€œShqipni qÃ«ndro nÃ« naltÃ«sinÃ« e kÃ«saj Beteje tÃ« Madhe!â€...

Melbourne, Prill 2009

by **Laert** » 28 Apr 2009, 14:48

Nga Fritz RADOVANI:

ShumÃ« kujt mund ti duket Ã§udi sÃ«si dy vllazÃ«n pa pasÃ« asnjÃ« tÃ« keqe njÃ«ni me tjetrin pÃ«r 35 vjet nuk kanÃ« folÃ« kurr bashkÃ«, tue kenÃ« tÃ« njÃ« oxhaku. Ndokush mendon menjÃ«herÃ« se shkatare mund tÃ« jenÃ«...dikush tjetÃ«r fajson plakÃ«n, dikush kushrinjtÃ«... por, askush nuk mund tÃ« kuptojnÃ« se kÃ«ta dy vllazÃ«n janÃ« dy KlerikÃ« Katolik tÃ« nderuem...dhe, nuk kanÃ« aspak tÃ« bajnÃ« me hipotezat e sipÃ«rmendueme tÃ« tonat. Sikur tÃ« lexonim njÃ« libÃ«r apo tÃ« kishim mundÃ«si me pa njÃ« film me jetÃ«n e kÃ«tyne dy vllazÃ«nve, nÃ« fund do tÃ« thonim me vete: â€œÃ‡farÃ« fantazije kanÃ« artistat, apo Ã§farÃ« ideje i ka lindÃ« atij regjizori me sajue me kÃ«ta dy vllazÃ«n, pavarÃ«sisht se kjo asht fantazi, se nÃ« jetÃ« nuk mundet me ngja dishka kÃ«shtu!...â€
Shqipnia asht shumÃ« e vogÃ«l. Shkodra edhe shumÃ«herÃ« ma e vogÃ«l! ShtÃ«pija ku asht zhvillue ngjarja as nuk krahasohÃ«t me asnjenÃ«n, prandej edhe asht e vÃ«shtirÃ« me u besue se kjo asht ngjarje e vÃ«rtetÃ« e ndodhun, madje, edhe nÃ« njÃ« Shqipni tÃ« izolueme nga Bota, ku njerzit me vÃ«shtirsi qarkullonin nga njÃ« qytet nÃ« tjetrin...se pÃ«r jashta Shqipnie nuk bahej fjalÃ« fare e, sidomos, pÃ«r KlerikÃ«t as nuk mund tÃ« mendohej aspak...pÃ«rveÃ§ arratisjes.
Shkodra dhe historia e saj janÃ« kenÃ« subjekt i shumÃ« ngjarjeve tronditÃ«se nÃ« histori, prandej edhe populli i saj me tÃ« drejtÃ« krenohet pÃ«r tÃ« kaluemen e lavdishme. Komunizmi sadist enverian nÃ« Shkoder ka eksperimentue tÃ« gjitha thanjet e fantazitÃ« e Leninit, Stalinit, Mao Ce Dunit, Pali MiskÃ«s, Hekuran Isajt, Lenka Ã‡ukos apo Ramiz AlisÃ« me shokÃ«...
Lenini nÃ« 1922, thonte: â€œ...TÃ« asgjÃ«sojmÃ« qÃ«ndresÃ«n e priftÃ«nve dhe tÃ« murgeshave me njÃ« mizori tÃ« tillÃ« qÃ« tâ€™a mbajnÃ« mend me dekada tÃ« tana!...â€
Ã‡do gja qÃ« nevojitÃ«j me zbatue kÃ«te thanje e ke gjetÃ« nÃ« DegÃ«n e Mbrendshme tÃ« qytetit MartirÃ« tÃ« Shkodres, madje, edhe pak ma zi se i ka shkue mendja kÃ«tyne â€œklasikveâ€ tÃ« marksizÃ«m â€“ leninizmit apo pasuesve tÃ« tyne kriminel e gjakatarÃ« tÃ« pashoq...sÃ«pse, aty u grumbulluen sherbÃ«torÃ«t e shovenistÃ«ve sllav, fanatikÃ«t antikatolikÃ«, tÃ« gjitha fundrritÃ« e padijes sÃ« ToskÃ«nisÃ« dhe rrÃ«nuesit fshataresk tÃ« antiqytetnimit Evropjan PÃ«rendimor, qÃ« mbartÃ« mbrenda vetÃ«s doktrina regresive komuniste, pÃ«rballÃ« PÃ«rparimit tâ€™Atdheut!
Ja dhe fakti qÃ« vÃ«rteton titullin e kÃ«tij shkrimi aqsa rrÃ«nqethÃ«s aq edhe makabÃ«r me u mendue se ka ndodhÃ« nÃ« njÃ« qytet me ma pak se 28.000 banorÃ« nÃ« vitin 1946, ku kishte 26 burgje tÃ« diktaturÃ«s komuniste dhe disa dhetra hetues terrorist e amoral analfabet.
Ngjarja zhvillohet nÃ« rrugÃ«n Ballabane tÃ« qytetit, nÃ« shtÃ«pinÃ« e Zef e Ã‡ile Jubanit. Nana Ã‡ile detyrohet me pÃ«rballue jetesÃ«n tue rrah me dhetra orÃ« tezgjahun, pÃ«r me rritÃ« tre djelmÃ« jetima. Dy prej tyne zgjedhin rrugÃ«n e MeshtarisÃ«, Lazri dhe Simoni. Lazri vazhdon Seminarin e Jezuitve dhe kur ishte endÃ¨ aty, bie nÃ« sy pregatitja e Tij serioze si Meshtar dhe si studjues i mirÃ« nÃ« lamÃ«n e historisÃ«. NÃ« vitin 1947, nÃ« moshen 22 vjeÃ§are e marrin ushtar dhe, asht nÃ« pragun e zhdukjes, kur pushkatohet shoku i Tij Don DedÃ« MaÃ§aj. Pra, Don Lazri atÃ«herÃ« fillon Kalvarin, tue u dÃ«nue me 15 vjet burg nga tÃ« cilat shumÃ« vite i kalon nÃ« burgun famkeq tÃ« Burrelit. Mbas 10 vjetÃ«sh lirohet nga burgu dhe interrnohet nÃ« GradishtÃ« tÃ« Lushnjes, ku qendron edhe 5 vjet tjera aty, deri nÃ« vitin 1963...vit nÃ« tÃ« cilin lirohet dhe vjen nÃ« Shkoder. NÃ« periudhÃ«n e â€œRevolucionit Ideologjik dhe Kulturalâ€ tÃ« 1967 detyrohet me hy nÃ« punÃ« nÃ« fermÃ«n â€œPerlat Rexhepiâ€ tÃ« Shkodres, ku Ã§do ditÃ« me biÃ§ikletÃ« shkon me fitue â€œkafshatÃ«n e gojÃ«sâ€...deri me datÃ«n 29 Korrik 1982, qÃ« vdes i helmatisun nga njÃ« shok i punÃ«s i quejtun Marleci, kur po hanin bashkÃ« â€œbukÃ« me djathÃ«â€ atÃ« mengjez, prej njÃ« domatÃ«s qÃ« i jep ai. NÃ« spitalin civil tÃ« Shkodres, mjekÃ«t â€œnuk dinÃ« me e mjekueâ€...kÃ«shtu, nÃ« moshÃ«n 57 vjeÃ§are Don LazÃ«r Jubani mbyllÃ« â€œdosjenâ€ e hapun nÃ« vitin 1947...si shumÃ« shokÃ« tÃ« Tij.
Simoni ishte tri vjet ma i ri, le me 5 Mars 1928. NÃ« vitin 1946 kur mbyllet shkolla e Jezuitve nga komunistÃ«t nuk mÃ«rrinÃ« me e pÃ«rfundue, kÃ«shtu punÃ«sohet si infermjer pranÃ« dispenserisÃ« sÃ« qytetit. Aktivizohet me sportin dhe asht ndÃ«r futbollistÃ«t ma tÃ« mirÃ« tÃ« klubit â€œVllazniaâ€ nÃ« Shkoder, por gjatÃ« kÃ«saj kohe ndryshon drejtimin e rrugÃ«s sÃ« jetÃ«s, edhe pse i vÃ«llai asht i burgosun vetÃ«m se ishte Meshtar, Simoni ndjekÃ« mÃ«sheftas studimet e duhuna dhe me datÃ«n 4 Maji 1958, shugurohet Meshtar nga Imzot Errnesto Ã‡oba. Shugurimi i Tij ishte njÃ« pranim me vetdije tÃ« plotÃ« i njÃ« Martirizimi qÃ« do ta ndiqte gjithÃ« jetÃ«n. AsnjÃ« pikÃ« mÃ«shire nuk do tÃ« kishin terroristÃ«t komunist ndaj Klerit Katolik Shqiptar nÃ« asnjÃ« periudhÃ« tÃ« kenjes sÃ« tyne nÃ« pushtet, gja e cila ishte e kuptueshme pÃ«r kedo qÃ« ia hynte asaj rrugÃ«. NdÃ«rsa, pÃ«r Don Simon Jubanin ishte edhe e provueme me vÃ«llain e Tij Don Lazrin, i cili asokohe kalbej burgjesh e kampesh tÃ« shfarosjes...Kur Don Simoni ka lanÃ« Shkodren dhe asht Meshtar nÃ« MirditÃ« nÃ« vitin 1963, Don Simoni arrestohet, kur vÃ«llai i Tij Don Lazri, u lirue nga interrnimi, kÃ«shtu, Don Simoni i akuzuem, i hetuem, i dÃ«nuem, i masakruem dhe i ridÃ«nuem, i spijunuem, i dÃ«nuem herÃ« dhetÃ« e herÃ« njÃ«zet vjet, kalon jetÃ«n 26 vjet nÃ« njÃ« nga burgjet historike tÃ« komunizmit, nÃ« Burrel, ku, Ai aty tashti kishte edhe â€œbirucÃ«n e Don Simonitâ€ e njohtun nga tÃ« gjithÃ« ata qÃ« kanÃ« vuejtÃ« nÃ« atÃ« burg...Lirohet me amnesti tÃ« imponueme nga jashtÃ« nÃ« vitin 1989. Kishte 7 vjet qÃ« Don Lazri kishte vdekÃ«...
Ishin plot 35 vjet qÃ« dy vÃ«llaznit Meshtar tÃ« njÃ« oxhaku nuk ishin takue kurr me njenitjetrin, nuk kishin ngranÃ« njÃ« gostÃ« apo darkÃ« bashkÃ«, nuk kishin asnjÃ« mundÃ«si komunikimi as konsultimi pÃ«r hallet apo idhnimet e jetes sÃ« Tyne, qÃ« filluen nÃ« vitin 1947 dhe vazhduen deri nÃ« vitin 1989...
Por historia e Don Simon Jubanit nuk mbyllet kÃ«tu! Meshtari â€œi pabindunâ€ siÃ§, e kanÃ« quejtÃ« komunistÃ«t, vazhdon me ecÃ« shpejtÃ« si gjithmonÃ« edhe mbas atij burgu tÃ« tej zgjatun...gja e cila, krijon dyshime tek Sigurimi, i cili me 13 janar 1990, nÃ« pragun e Asaj ngjarje tÃ« madhe qÃ« do tÃ« lÃ«kundin thÃ«melÃ«t e komunizmit edhe nÃ« Shqipni, pikÃ«risht, atÃ« natÃ« Don Simoni do tÃ« arrestohet me shumÃ« shkodranÃ« tjerÃ«, qÃ« me datÃ«n 14 Janar kishin organizue njÃ« DemostratÃ« tÃ« heshtun nÃ« Sheshin e DÃ«shmorve tÃ« Shkodres, ku mendohej se â€œedhe mund tÃ« rrÃ«zohej monumenti i Stalinitâ€, pÃ«r kÃ«te arÃ«sye xhelati Zylyftar Ramizi me urdhÃ«n tÃ« diktatorit gjakatar Ramiz Alia, bani ata arrestime qÃ« u pasuen me masakra dhe tortura nga tÃ« cilat, ata, qÃ« i provuen me ditÃ« tÃ« tana nuk kanÃ« muejtÃ« me u Ã§ue nÃ« kambÃ«. Por Don Simoni asht i pafaj. Lirohet, ndÃ«rsa, organizatorÃ«t e Asaj Demostrate dÃ«nohÃ«n.
Vrasja e Djaloshit PÃ«llumb Pllumbaj nÃ« tentativÃ« arratisje ishte prap njÃ« trathti e re mbi ligjin e aprovuem â€œme gjobitjeâ€ pÃ«r ata qÃ« kapÃ«n nÃ« kufi. Sigurimi shtetit dhe UDB-ja jugosllave vazhdojnÃ« sÃ« bashku, lojÃ«n e vjetÃ«r tÃ« mashtrimit dhe tÃ« dorzimit tÃ« atyne qÃ« mund tÃ« mendonin me u arratisÃ«. Askujt nuk i shkon mendja se funerali i PÃ«llumbit tÃ« Ri do tÃ« jetÃ« njÃ« revoltÃ« e Atyne Heronjve qÃ« banin mbi sypet e tyne arkivolin e Atij Djali. Posa korteu mÃ«rrinÃ« tek komiteti i partisÃ« sÃ« Shkodres, shpÃ«rthen dufi i njÃ« Populli qÃ« ka ndrye nÃ« zemÃ«r pÃ«r 45 vjet urrejtjÃ«n pÃ«r komunizmin, Ramiz AlinÃ« dhe Nexhmije....HoxhÃ«n dhe, vazhdon thirrja e Atyne Burrave gjatÃ« gjithÃ« FushÃ«s sÃ« Ã‡elÃ«s, nga Rusi e deri tek vorret e Stom Golemit, ku me arkivol nÃ« krah bahÃ«n thirrje pÃ«r rrÃ«zimin e komunizmit...
Mbas kÃ«saj ngjarje nÃ« muejn korrik, duket sikur koha po ecÃ«n ma shpejtÃ«. Afrohet muej i Purgatorve, Nandori i 1990. Zakonisht nÃ« Shkoder asht tregue shumÃ« kujdes pÃ«r rregullimin dhe zbukurimin e vorreve nÃ« kÃ«te muej. Siduket, kur i Ndjeri Gjon Kamsi pat mÃ«rrijtÃ« me shpÃ«tue nga shkatrrimi Vorrezat e RÃ«majt, ka parandi dishka pÃ«r AtÃ« ngjarje aq tÃ« Madhe qÃ« do tÃ« ngjasin Aty me datÃ«n 4 dhe do tÃ« pasohet me datÃ«n 11 Nandor 1990, tue u ba Dita e FitorÃ«s sÃ« DemokracisÃ« nÃ« Shkoder, simbol i mbarÃ« ShqipnisÃ«. NÃ«n njÃ« shi e fortunÃ« vjeshte nÃ« mes Atyne selvijave tÃ« nalta Don Simon Jubani thotÃ« MeshÃ«n e ParÃ«, mbas 23 vjetÃ«sh tÃ« â€œRevolucionit Ideologjik e Kulturalâ€, tÃ« cilin e pat drejtue atÃ«herÃ« nÃ« Shkoder, â€œbilbiliâ€ i PPSH, Ramiz Alia. Ndonse, nÃ« vitin 1985, pak ditÃ« mbas datÃ«s 11 Prill kur pat ardhÃ« nÃ« Shkoder, pat lanÃ« porosi: â€œ...shoku Enver na la...armiqtÃ« e partisÃ« kanÃ« pÃ«r tÃ« kÃ«rkuar pÃ«r tÃ« prishÃ« unitetin tonÃ«...do tÃ« kÃ«rkojnÃ« pÃ«r tÃ« gjetur mundÃ«sinÃ« e realizimit tÃ« qellimeve tÃ« tyre tÃ« kÃ«qija ndaj partisÃ«,...prandaj, tÃ« jemi vigjilent, sidomos me pjesÃ«n katolike, e cila nuk e ka dashur kurrÃ« partinÃ«. Ata nÃ« kÃ«te situatÃ« kanÃ« pÃ«r tÃ« kÃ«rkuar pÃ«r tÃ« pÃ«rfituar pÃ«r tÃ« pÃ«rÃ§arÃ« kÃ«tÃ« unitet tÃ« partisÃ« sonÃ«...por, kudo qÃ« tÃ« vÃ«reni njÃ« Ã§faqje tÃ« vogÃ«l mos prisni, por sinjalizoni partinÃ«, veni prangat dhe jepni plumbin ballit...â€.
Dhe, me tÃ« vÃ«rtetÃ« nga data 4 Nandor e deri me 10 nÃ« darkÃ«, mund tÃ« thohet se disa apartamente karrshi Vorrezave tÃ« RÃ«majit kishin aq arsenale armÃ«sh nÃ« katÃ«t e sipÃ«rme, sa ndoshta po tÃ« pÃ«rdoreshin, njerzit qÃ« do tÃ« vriteshin do tâ€™ishin ma shumÃ« sesa tÃ« varrosunit aty nÃ« 100 vjet qÃ« janÃ« hapÃ« Ata Vorre. Vagona tÃ« tanÃ« me sampista e ushtarÃ«...gadishmeni nr.1 nÃ« tÃ« gjitha repartet ushtarake tÃ« Veriut. Telefoni i Ramiz AlisÃ« pÃ«r orÃ« tÃ« tana tÃ« datÃ«s 10 tÃ« sÃ« shtunÃ«s, i jepte urdhna sekretarit tÃ« parÃ« tÃ« PPSH Shkodres Xhemal Dymbyles, sesi me ba gjakderdhje e terror me datÃ«n 11 nÃ« RÃ«maj, nÃ«se Don Simon Jubani do tÃ« guxonte me thanÃ« MeshÃ«n e paralajmÃ«rueme nga Ai vetÃ«, qÃ« me datÃ«n 4 Nandor ora 12.00...
Aty nga ora 10.45â€™ jam nisÃ« me shkue me tÃ« gjithÃ« familjen ndÃ«r Vorre. Kur ishe tek dera e Vorreve, vÃ«rejta shumÃ« Musliman jashta Vorreve tÃ« grumbulluem tek dera. UnÃ« pÃ«r njÃ« Ã§ast dyshova pÃ«r ndonjÃ« keqkuptim, pÃ«rderisa ata ishin nÃ« rrugÃ« jashta Vorreve. Njohta njÃ« ndÃ«r Ata dhe e pyeta se, pse keni ndejÃ« pÃ«rjashta? Ai mÃ« tha: â€œJu hyni e shihni MeshÃ«, nÃ«se do tÃ« ndÃ«rhyjnÃ« forcat speciale dhe ushtarÃ«t qÃ« janÃ« ndÃ«r vagonat e trenit kundÃ«r jush, na do tÃ« futemi menjÃ«herÃ« mbas tyne dhe do tÃ« pÃ«rdorim armÃ«t qÃ« kemi nÃ« trup dhe mbas kÃ«tyne apartamenteve ndÃ«r makina...Rrini tÃ« qetÃ« se vÃ«llau nÃ« ditÃ« tÃ« ngushtÃ« njihet, na nuk largohemi prej kÃ«tu pa pÃ«rfundue Mesha...jemi ma shumÃ« se 500 vetÃ«!â€...
Uniteti i Popullit tÃ« Shkodres nÃ« datÃ«n 11 Nandor 1990 dhe, tek Xhamija e Plumbit me datÃ«n 15 Nandor, asht Modeli i Vllaznimit tÃ« Muslimanve dhe Katolikve ShkodranÃ«, qÃ« i bashkonte njÃ« Truell i VetÃ«m qÃ« quhÃ«t Shqipni, e lame me Gjakun e Martirve tÃ« Saj: Ndue Pali, Caf Meta, Paulin Pali, Muzafer Pipa, KolÃ« Prela, Qemal DraÃ§ini, Bardhosh Dani e Mark Cacaj e mijra, mijra tÃ« tjerÃ« qÃ« lindÃ«n, luftuen dhe ranÃ« Heroikisht tÃ« gjithÃ« bashkÃ« po, pranÃ« Atyne Vorreve, ku ishin Betue mbi gurÃ«t e TokÃ«s NanÃ« Shqipni.
Rinia e sotme Shkodrane, duhet tÃ« pÃ«rulet me Nderim para gurve tÃ« Zallit tÃ« Kirit dhe, tÃ« mundohet â€œvetÃ«mâ€ me rikujtue: â€œPse vdiqÃ«n sÃ« bashku KÃ«ta VÃ«llazÃ«n?!..â€
Kurr mos harroni thanjÃ«n e njÃ« filozofi tÃ« madh Shqiptar, At Anton Harapit:
â€œLumninÃ« e jep deka, KunorÃ«n e ven Vorri!..â€
Me 11 Nandor edhe Don Simon Jubani mbi Ata Vorre vuni njÃ« KunorÃ« dafinash!
E,...unÃ« e pashÃ« me sytÃ« e mijÃ« AtÃ« BurrÃ« me dorÃ« tÃ« drejtueme nga njÃ« gropÃ« e hapun nÃ« RÃ«maj, kur, i tha komunizmit:
â€œHi ke kenÃ« e, hi ke me u ba!...â€
Po, po, Aty,... Aty, ku lindi pÃ«rjetÃ«sisht: â€œLiria dhe Demokracia Shqiptareâ€....

Melbourne, 2009

by **Laert** » 04 May 2009, 22:57

Fritz RADOVANI:

Tue fillue nga historia e kohÃ«s ma tÃ« lashtÃ« e deri nÃ« ditÃ«t tona, jeta e shoqnisÃ« njerzore asht pÃ«rshkue ndÃ«r etapa tÃ« ndryshme tue u cilÃ«sue si sisteme tÃ« asaj kohÃ«. Popujt e ndryshem kanÃ« kalue dashje ose padashje ndÃ«r kÃ«to etapa, tue lanÃ« secili nÃ« truellin e vet njÃ« epitaf ose monument pÃ«r atÃ« kohÃ« tÃ« shkueme ndoshta edhe me disa shekuj! Mbas secilit sistem ka ardhÃ« njÃ« tjetÃ«r qÃ« me zhvillimet e veta ka ba shpesh me u harrue ai sistem qÃ« ka kalue ose, nÃ« shumÃ« raste me u kujtue pÃ«r keq koha e shkueme.
NÃ« Shqipni pothuej gjithmonÃ« ka ndodhÃ« krejt ndryshej nga vendÃ«t tjera. Kjo ka ardhÃ« si pasojÃ« e zhvillimeve tona nÃ«n thundrat e zaptuesit, i cili ka kenÃ« edhe shekullor.
Kalimi nga njÃ« sistem nÃ« tjetrin asht kenÃ« si thotÃ« populli: â€œNga shiu nÃ« breshÃ«n!..â€ por, pÃ«r Ã§udi nÃ« asnjÃ« epokÃ« Populli ShqiptarÃ« nuk shkoi drejt zhdukjes nga harta gjeografike dhe politike edhe pse ishte ndÃ«r vendÃ«t ma tÃ« vogla nÃ« kontinentin e EvropÃ«s. Madje, duhet thanÃ« edhe kjo, se ShqiptarÃ«t kanÃ« lanÃ« edhe mbresa historike, si bie fjala, koha e artÃ« e Luftave Heroike tÃ« Gjergj Kastriotit â€“ Skenderbeut, qÃ« asht ma e lavdishmja e jona.
Popujt e vogjel presin e pÃ«rcjellin pushtues tue shpresue se â€œnjÃ«ditÃ«â€ njÃ« â€œforcÃ« e madheâ€ do tÃ« mendojnÃ« edhe pÃ«r ta. PikÃ«risht kÃ«ta momente historike janÃ« pasue edhe me pÃ«rkufizime filozofike tÃ« popujve qÃ« kanÃ« andrrue tue pritÃ« â€œLirinÃ«â€... FaktorÃ«t kryesor tÃ« mendimit janÃ« pÃ«rcaktue nga rrethanat ekonomike tÃ« popullit nÃ« pÃ«rgjithsi, mbasi niveli i zhvillimit kulturor asht kenÃ« nÃ« stadin ma tÃ« ultÃ«, pÃ«r mos me thanÃ« shumÃ« ma keq se zhvillimi ekonomik. Si shembull mund tÃ« kujtohet â€œkoha e bollucÃ«sâ€ pra, koha e â€œbollekutâ€ tÃ« cilÃ«n, e kujtojmÃ« edhe na si thanje popullore qÃ« pÃ«dorej nga pleqtÃ« tonÃ«. UnÃ« cilsova njÃ« rasÃ« ku njÃ« sistem pÃ«rcaktohej nga bolleku ekonomik, ndÃ«rsa pÃ«r zhvillimin kulturor tÃ« asaj kohÃ« as nuk bahet fjalÃ«. PÃ«r me dashtÃ« me shkrue saktÃ«sisht pÃ«r mendimin filozofik tÃ« njÃ« populli ase njÃ« krahine asht e domosdoshme me studjue thanjet popullore tÃ« asaj treve apo atij populli qÃ« njeriu do me ba studimin. Ky mendim pÃ«rputhet me studimet e bame shumÃ« vite ma pÃ«rpara nga At Shtjefen GjeÃ§ovi, Imzot Frano Illija, At Donat Kurti, At Bernardin Pali, Don Aleksander Sirdani etj. kolos tÃ« mbledhjes dhe tÃ« studimit tÃ« mendimit tÃ« Popullit Shqiptar. NjÃ« thesar i madh pÃ«r kÃ«te temÃ« asht dorÃ«shkrimi i At Donat Kurtit, â€œFjalori Frazeologjik i GjuhÃ«s Shqipeâ€, i grumbulluem pÃ«r 20 vjet nÃ« Burgun e Burrelit, prej 45.000 frazash nga tÃ« gjitha trevat e ShqipnisÃ«. Ky dorÃ«shkrim i asht mbajtÃ« autorit nga komanda e burgut ditÃ«n e lirimit nga ai burg famkeq. Vepra asht me shumÃ« vlerÃ« se asht grumbullue nga shtresa tÃ« ndryshme tÃ« shoqnisÃ« shqiptare qÃ« kanÃ« pasÃ« fatin e keq me ra nÃ« atÃ« burg tÃ« mnershÃ«m, ku vuente dÃ«nimin edhe dijetari At Kurti.
Shkenctari i madh At Shtjefen GjeÃ§ovi OFM, na la thesarin e Ã§mueshem tÃ« studimit tÃ« pÃ«rmbledhun prej Tij nÃ« â€œKanunin e LekÃ« Dukagjinitâ€, vepÃ«r e cila asht baza e vÃ«rtetÃ« mbi tÃ« cilen kushdo qÃ« mendon me njohtÃ« shoqninÃ« shqiptare, duhet ti referohet asaj. Aty asht mendimi filozofik, juridik dhe njerzor i njÃ« epoke qÃ« ka vue thÃ«melet e Shtetit tonÃ« Shqiptar. Aty njeriu arrinÃ« me kuptue gjenialitetin e njÃ« kombi qÃ« ka mbijetue tue u luftue nÃ« mÃ«nyrat ma shnjerzore e barbare me shekuj tÃ« tanÃ« nga shtetet fqinjÃ«, madje, tue ruejtÃ« edhe identitetin e vet me kryenaltÃ«si dhe dinjitet tÃ« pakrahasueshÃ«m kundrejt tyne.
Pa hy ndÃ«r detaje do tÃ« sjelli disa fraza tÃ« mendimit filozofik nÃ« kÃ«te vepÃ«r:
â€œFamiljen e pÃ«rbajnÃ« gjindja e shpisÃ«; si tÃ« shtohen kÃ«ta, dahen nÃ« vllazni, vllaznia nÃ« gjini, gjinia nÃ« fise, fiset nÃ« flamur e tÃ« gjithÃ« sÃ« bashku pÃ«rmblidhen nÃ« njÃ« Familje ma tÃ« haptÃ«, e cila quhet Komb, e kanÃ« njÃ« Atme, njÃ« gjak, njÃ« gjuhÃ«, dhe dokeâ€ (zakone F.R.).
â€œBurri e blenÃ« mundin e tÃ« jetuemit e grues, por jo jetÃ«n e saj.â€ (fq. 37).
â€œShka asht shpi qi qet tym, do tÃ« ketÃ« pronÃ«t e vetaâ€ (fq. 69).
â€œKufini i ngulun njÃ« herÃ«, nuk luhet maâ€ (fq. 73).â€œKufini nuk ban lakâ€ (fq. 75).
â€œBeja (betimi F.R.) lanÃ« gjaqeâ€ (fq. 119).
â€œShpija e Shqiptarit asht e Zotit dhe e mikutâ€ (fq. 131).
â€œVargu i brezavet tÃ« gjakut e tÃ« gjinisÃ«, shkon nÃ« tÃ« pasosun (pafund F.R.) pÃ«r Shqiptarin e malÃ«vetâ€ (fq. 141).
â€œÃ‡mimi i jetÃ«s sÃ« nierit asht njÃ«, si pÃ«r tÃ« mirin si edhe pÃ«r tÃ« keqinâ€ (fq. 169).
â€œGjaku shkon pÃ«r gishtâ€ â€œShpija e tÃ« vramit nuk mujte me ndjekÃ« as me vra tjetÃ«r kend prej vllazÃ«nsh, nipash a kushrijsh tÃ« gjaksorit, posÃ« gishtit â€“ dorasit â€“ â€œ (fq. 171).
â€œGoja sâ€™qet kend nÃ« gjak por gishtiâ€ (fq. 229). â€œGjaku thithÃ« gjakunâ€ (fq. 243). Etj.
..........
Jo ma pak vlerÃ« ka edhe vepra e madhe e kohÃ«s moderne e Imzot Frano IllisÃ«, â€œKanuni i Skenderbeutâ€ (1993), e cila pÃ«rjetson me fakte organizimin e Shtetit Shqiptar tÃ« Gjergj Kastriotit â€“ Skenderbeut, tue vue nÃ« thÃ«mel tÃ« Tij gurtÃ« e palÃ«kundun tÃ« DrejtÃ«sisÃ«, element i domosdoshÃ«m pÃ«r ekzistencÃ«n e njÃ« shteti nÃ« rruzullin toksor.
Ja disa fraza tjera filozofike tÃ« kÃ«tij Kanuni:
â€œKau lidhet pÃ«r laku, burri pÃ«r fjaleâ€ (fq.105).
â€œHangre fjalÃ«n Ã§ove faqen e zezÃ« ke shtÃ«piaâ€ (fq. 105).
â€œLumi ecÃ«, toka sâ€™luenâ€. â€œToka asht e shitun kur tÃ« pihet kafjaâ€ (fq.110).
â€œGjyq e pleqni nÃ« gojÃ« tÃ« Kanunit janÃ« njÃ«â€ (fq. 121).
â€œBurrat nÃ« kuvend kanÃ« tÃ« gjithÃ« njÃ«soj tÃ« drejtÃ« fjaleâ€ (fq.134).
â€œMullisi tÃ« fjetmÃ«n e ka nÃ« njÃ« brrylâ€ (fq. 141).
â€œNuk ka bÃ©(betim F.R.) mbi bÃ©â€. â€œÃ‡ka dau gjyqi, preu taganiâ€ (fq. 157).
â€œHjeksi asht fika e katunditâ€ â€œShoku asht bukâ€™e krypÃ«â€ â€œShoku nuk shitetâ€ (fq.200)
â€œVdekja me nderÃ« asht kapak floriniâ€ (fq. 209). Etj...
Sikur studjuesit tonÃ« tÃ« pregatitun tÃ« marrin nÃ« dorÃ« kÃ«ta thesare dokumentash dhe ti tregojnÃ« botÃ«s dhe brezave tÃ« ardhshÃ«m se, cili asht mendimi i vÃ«rtetÃ« filozofik e juridik i Popullit tonÃ«, kishe me thanÃ« se, edhe shtetet ma tÃ« zhvillueme tÃ« BotÃ«s do tÃ« tkurreshin para njÃ« mendimi qÃ« mund tÃ« kenÃ« thanÃ« pÃ«r ne tÃ« pamenduem mirÃ« ose dashakeqÃ«s...
Nuk do tÃ« hyj me pÃ«rsÃ«ritÃ« mÃ«nyren shkencore qÃ« studjuesi i njohtun Z. Mergim KorÃ§a, ka ba pÃ«r kapitullin e shumÃ«pÃ«rfolun tÃ« â€œVrasÃ«sâ€, mbasi lexuesi nga ai punim duhet tÃ« nxjerrin konkluzionet qÃ« koha sot na i kÃ«rkon me kambngulje, nÃ«se duam â€œmos me u skuqÃ«â€ kur i tregojmÃ« njÃ« tÃ« huejt se jemi ShqiptarÃ«!
Ata ligjÃ« tÃ« shkrueme tÃ« atyne 500 e sa vjetve ma pÃ«rpara nÃ« fund tÃ« fundit, duhet ti thomi pa ndrojtje para kujtdo, mbasi sot nÃ« â€œKushtetuta e Kode Penaleâ€ tÃ« shumÃ« shtetÃ«ve tÃ« EvropÃ«s gjejmÃ« kapitullin â€œVrasaâ€ me shumÃ« stÃ«rhollime tjera â€œmoderneâ€, qÃ« janÃ« shumÃ« herÃ« ma tÃ« turpÃ«shme se ajo â€œVrasÃ«â€, me tÃ« cilÃ«n ne na kanÃ« quejt â€œbarbarâ€!
Askush nuk mund tÃ« mohojnÃ« faktin e BurrneshÃ«s sonÃ« Shqiptare NanÃ« Tereza, kur iu dha Ã‡mimi Nobel me 10 Dhetor 1974 dhe, Ju drejtue mbretit Olaf i V, tue i thanÃ«:
â€œPo e pÃ«rsÃ«ris madhni, aborti asht njÃ« vrasje...Ju, jeni njÃ« vrasÃ«s!...â€.
NÃ« vitin 1956 kam pasÃ« rasÃ« edhe fat me njohtÃ« afÃ«r Prof. KolÃ« Alimhillin, profesor i filozofisÃ« qÃ« kishte pÃ«rfundue studimet nÃ« Austri. Nga Ai kujtoj njÃ« thanje: â€œNÃ« sistemin komunist profesorÃ«t e vÃ«rtetÃ« pÃ«rfundojnÃ« nÃ« burg, kur dalin nga burgu, po dolÃ«n, shkojnÃ« hamaj e fshesaxhijÃ« ndÃ«rsa, hamajt e fshesaxhijtÃ« e vÃ«rtetÃ« drejtojnÃ« shtetin.â€ Pra, nÃ« pak fjalÃ« pÃ«rmblidhej njÃ« epokÃ« e tanÃ« historike. Mendimi i Tij konÃ§iz gjithmonÃ« ishte njÃ« pÃ«rkufizim i saktÃ« filozofik...
NÃ« vitin 1962...njohta At PjetÃ«r MeshkallÃ«n S.J. MÃ« dha me lexue punime letrare tÃ« vetat. Edhe kemi diskutue shumÃ« nga artikujt dhe poezitÃ« e Tija. E tham kÃ«te se, mendimet filozofike tÃ« Ã§do fjale qÃ« ka shkrue janÃ« volume librash qÃ« do tÃ« vlenin pÃ«r edukimin e sotÃ«m tÃ« rinisÃ« dhe do tÃ« na ndihmonin me u Ã§veshÃ« nga ideologjia e hipokrizisÃ« komuniste.
NÃ« sistemin komunist njeriu mendon tjetÃ«r gja, flet prap njÃ« gja tjetÃ«r dhe vÃ«pron krejt ndryshej nga ajo qÃ« ka mendue dhe ka folÃ«.
Frika mbytÃ« tÃ« gjitha qelizat e LirisÃ« sÃ« mendimit.
Njerzit i sheh tue u pÃ«rtypÃ« por asnjÃ«ni nuk di Ã§ka asht tue hangÃ«r, edhe pse asht me tjerÃ« njerÃ«z nÃ« sofÃ«r, sÃ«pse asht tue mendue se Ã§ka kemi me hangÃ«r nÃ« darkÃ«?...
MÃ« pat pyet njÃ« komunist: â€œA tÃ« shkon mendja pse nuk furnizohen dyqanet njÃ« natÃ« pÃ«rpara me tÃ« gjithÃ« artikujt qÃ« ka nÃ«vojÃ« populli, por lehÃ«n pÃ«r mÃ«ngjez e rradhat bahÃ«n tÃ« pafund?â€... UnÃ« ju pÃ«rgjigja: - Me siguri mungojnÃ« artikujt edhe ndÃ«r magazina!... Ai qeshi, dhe, mÃ« tha: â€œJo, se magazinat nuk furnizohÃ«n pÃ«r dy orÃ« nÃ« mengjez, por sikur tÃ« ishin nÃ« mÃ«ngjez dyqanet e mbushuna me tÃ« gjitha produktet e nÃ«vojshme, njerzit do tÃ« shkonin dhe do tÃ« blenin gjithshka i nÃ«vojitet mbrenda dy orÃ«sh, mandej, mbas orÃ«s 9 tÃ« mÃ«ngjezit do tÃ« uleshin me pi kafe dhe deri nÃ« drekÃ« do tÃ« shanin e shilonin pushtetin e partinÃ«... kÃ«shtu, ti je i detyruem me shkue nga njÃ« rradhÃ« nÃ« tjetrÃ«n ku tÃ« kalon gjithÃ« dita dhe, njÃ«kohÃ«sisht, je nÃ«n kontrollin e atyne â€œshokveâ€ qÃ« ju nÃ« Shkoder ndÃ«r rradha i queni â€œkasketatâ€!...
â€“ Edhe kjo asht njÃ« â€œfilozofiâ€ nÃ« vetvete!
Sikur tÃ« shkruheshin libra me thanjet dhe anekdotat e popullit pÃ«r 45 vjetÃ«t e asaj pÃ«riudhe tÃ« â€œlavdishmeâ€ historike tÃ« socializmit nÃ« Shqipni, mendimi filozofik i Popullit Shqiptar do tÃ« ishte i pakrahasueshÃ«m me vÃ«ndet tjera komuniste, sÃ«pse edhe vetÃ« sistemi komunist nÃ« Shqipni asht kenÃ« i veÃ§antÃ« nga ata vende.
Edhe pse frika dhe terrori ishin tÃ« tejskajshÃ«m, prapseprap, herÃ« nÃ« njÃ« qoshe e herÃ« nÃ« njÃ« tjetÃ«r shpÃ«rthente mendimi i â€œndrymÃ«â€ nÃ« trunin e kyÃ§un...
MÃ« tregonte i Madhi PjetÃ«r Gjini: â€œMbas disa muejsh qÃ« ishte nÃ« burgun e Burrelit, kishte mÃ«rrijtÃ« edhe i burgosuni Zef Mala, kryetar i grupit komunist tÃ« Shkodres. NjÃ«ditÃ« e kishte pyet Pjetrin: - mos je kenÃ« ti PjetÃ«r nÃ« hetuesi pranÃ« birucÃ«s ku ishe unÃ«? â€“ Pjetri i asht pÃ«rgjigjÃ« se jo, mbasi me tÃ« vÃ«rtetÃ« nuk kishte kenÃ« kurr pranÃ« tij.
Prap e ka pyet njÃ«herÃ« tjetÃ«r dhe Pjetri i ka thanÃ«: - Jo, Zef, mÃ« ke pyet edhe njÃ«herÃ« tjetÃ«r e po tâ€™ishe kenÃ« nuk ta mohoj...Nuk kam asnjÃ« arÃ«sye mos me tÃ« diftue!
- PjetÃ«r, kanÃ« kalue gjashtÃ« muej e nuk mÃ« hiqet mendsh ai kodosh shkodranit qÃ« kam pasÃ« pranÃ« nÃ« birucÃ«, - i ka thanÃ« Zefi. â€“ MÃ« pyeti njÃ« natÃ« se kush je ti? UnÃ« i thashÃ« se jam Zef Mala. Ai mÃ« pyeti prap â€“ Ai Zef Mala i grupit tÃ« Shkodres? UnÃ« i pÃ«rgjigja, po ai jam. Ai prap kÃ«rkoi me u sigurue â€“ Bash kryetari i grupit Zefi je ti? â€“ Po, i thashÃ«...
Ai mbasi heshti pak, mÃ« tha: â€œI kÃ© ba hysmetin e tashti ndija lezetin!â€...
Zefi ka kÃ«rkue me vazhdue bisedÃ«n pÃ«r me e njohtÃ«, po ai nuk i asht pÃ«rgjigjÃ« ma!...
Jeta ka dhanÃ« prova se njerzit kur janÃ« tÃ« ndrydhun, nÃ« vuejtje, skam, fukarallek, tÃ« survejuem dhe ndoshta edhe tÃ« dishpruem, atÃ«herÃ«, shpÃ«rthen shpirti nÃ« humor... elementi sarkazÃ«m asht i pranishÃ«m kudo...Por, ma e Ã§uditshmja gja asht se nÃ« kÃ«ta momente qÃ« unÃ« pÃ«rmenda ma sipÃ«r, nga njerzÃ« fare tÃ« thjeshtÃ« shpÃ«rthen vullkani i mendimit filozofik i njÃ« epoke, i njÃ« sistemi, i njÃ« periudhe tÃ« tanÃ« vuejtjesh, aq fuqishÃ«m sa, dashje ose padashje, ata njerzÃ« bahÃ«n tÃ« pavdekshÃ«m. Ma sipÃ«r tregova raste tÃ« thanjeve tÃ« disa profesorve, dijetarve apo klerikve dhe tÃ« ndonjÃ« pÃ«rsonaliteti. Sigurisht qÃ« vargu i tyne asht shumÃ« i gjatÃ« pÃ«r aq shumÃ« vjet qÃ« Shqipnia ka kalue epokat e saja tÃ« mjerueshme, por tÃ« arrijsh me dhanÃ« njÃ« pÃ«rkufizim tÃ« saktÃ« nÃ« kohÃ« torture, kjo asht e jashtzakonshme e ndoshta e pabesueshme por kjo qÃ« do tÃ« tregoj asht fakt, asht njÃ« e vÃ«rtetÃ« historike qÃ« duhÃ«t shkrue.

Nga familja e njohtun shkodrane Shantoja kanÃ« lanÃ« mbresa nÃ« politikÃ«, kulturÃ«, art dhe nÃ« aktivitetet atdhetare pÃ«r pavarÃ«si kombÃ«tare qÃ« nÃ« fillimet e Shek. XX, nga Zefi i madh i tyne, Don Lazri, etj. e deri tek Zefi i ri, qÃ« mori emnin e babÃ«s sÃ« vet, mbasi lindi atÃ«herÃ« kur vdiq i ati, nÃ« vitin 1922. Pa dashtÃ« me folÃ« pÃ«r kolosin Don LazÃ«r Shantoja nÃ« fushat e Atdhetarizmit, tÃ« publiÃ§istikÃ«s apo tÃ« emigracionit tij antizogist, do tÃ« shenoj se Ai ishte edhe njÃ« muzikant i mirfilltÃ« dhe luente nÃ« pjano pjesÃ« tÃ« muzikÃ«s klasike me saktÃ«si dhe kompetencÃ«. Klotilde Shantoja, soprano e njohtun e skenÃ«s sÃ« operÃ«s sÃ« parÃ« shqiptare â€œMrikaâ€ tÃ« PrenkÃ« JakovÃ«s, qÃ« me plot gojÃ« mund tÃ« quhej njÃ« â€œMaria Kalasâ€ e Shkodres. Edhe kÃ«saj shpejt iu ndalue dalja nÃ« skenÃ«... Po, i asaj pÃ«riudhe asht edhe Zef (ose i thirruni Bep) Shantoja i ri, i fikun nÃ« vitÃ«t e para tÃ« ardhjes sÃ« komunizmit nÃ« Shqipni. Zefi mbasi pÃ«rfundoi gjimnazin e jezuitve iu kushtue muzikÃ«s dhe u ba njohÃ«s i mirÃ« i vjolinÃ«s, fizarmonikÃ«s dhe mandolinÃ«s. Merrte pjesÃ« nÃ« orkestrat e shtÃ«pisÃ« sÃ« kulturÃ«s sÃ« qytetit dhe tÃ« radios. NÃ« vitin 1949 e marrin ushtar dhe e caktojnÃ« nÃ« dhomÃ«n e kulturÃ«s sÃ« repartit ushtarak. NjÃ« natÃ« dhoma e kulturÃ«s â€œmerrâ€ flakÃ«...NjÃ« â€œsabotimâ€ qÃ« Sigurimi e kurdisÃ« po ashtu sikur pat sajue asokohe ngjarjen e paharrueshme tÃ« viktimave tÃ« AmbasadÃ«s Sovjetike nÃ« TiranÃ«. ShkodranÃ«t me banim nÃ« kryeqytet ishin pika e referimit tÃ« masakrave.
KÃ«tu mbyllet jeta normale e Zefit, dhe fillon ajo e njohtuna prej nesh â€œanormaleâ€... me njÃ« pÃ«rfundim tÃ« pasherueshÃ«m, tÃ« pafund, rrugÃ« mundimesh e njohtun nÃ« atÃ« kohÃ« ndÃ«r disa jetÃ« njerzish tÃ« mbylluna nÃ« Ã§mendina nga pÃ«rndjekja e Sigurimit tÃ« shtetit, gja tÃ« cilÃ«n mundet dhe duhet ta shpjegonte me saktÃ«si vetÃ«m hetuesi i tij ushtarak Sabri Godo.
Zefi vjen dhe vazhdon tÃ« sillet rrugve tÃ« Shkodres, tue vazhdue edhe pÃ«rndjekja dhe survejimi ndaj tij, edhe pse konsiderohej i smurÃ« nga njerzit, tue fillue nga vetÃ« familja, ndonse, Zonja e Tij e nderueme i qendroi besnike pranÃ« derisa ai vdiq...me 6 Shkurt 1979.
Aty nga viti 1970 mÃ« tregonte Prof. GaspÃ«r Ugashi, sÃ«si njÃ«ditÃ« sheh nga dritaria e tij nalt tek shtÃ«pia ku banonte tek Dugajtâ€™e Reja, poshtÃ« tek dyqanet njÃ« rresht tÃ« pafund njerzish qÃ« prisnin ardhjen e furnizimit me salam. NjÃ« grup djelmÃ«sh tÃ« rinj po qeshnin me tÃ« madhe dhe nÃ« mes tÃ« tyne ishte Zefi. Profesori e njihte Zefin, dinte se smundja psiqike ishte pasojÃ« e torturave tÃ« Sigurimit shtetit, sÃ«pse, Zefi, nuk i vuni gishtin asnjÃ« shokut tÃ« tij nÃ« ushtri kur ai thirrej nga hetuesia... I vjen keq pÃ«r tÃ© dhe zbret nga shkallat, del tek dera me mujtÃ« me e shkÃ«putÃ« nga turma e tÃ« rinjve...I flet Zefit dhe e fton pÃ«r njÃ« kafe nÃ« shtÃ«pinÃ« e vet derisa tÃ« vinÃ« furnizimi i dyqanit. Zefi e pranon ftesÃ«n me knaqÃ«si dhe bashkÃ« me Profesor Gasprin i ngjitÃ«t shkallave, hyjnÃ« mbrendÃ« dhe drejtohÃ«n nga dhoma e zjarrit. Aty ishte njÃ« divan ku rrihej rahat dhe aty ulÃ«n...Posa, Profesori merr mjetÃ«t me pregatitÃ« kafet, Zefi i drejtohet tue i thanÃ«: â€œProfesor, mue mÃ« pelqen me ndejÃ« me kÃ«ta djelmÃ«t e rinjÃ« se qeshÃ«m, kaloj kohÃ«n, kÃ«ta kojtojnÃ« se unÃ« jam i marrÃ«, unÃ« nuk jam i marrÃ«, mbasi ti mÃ« njeh me kohÃ« dhe ti e di se unÃ« kam luejt mendÃ«sh, pÃ«r mue janÃ« tÃ« marrÃ« ata qÃ« nuk lozin mendÃ«sh nÃ« kÃ«te kohÃ«...
VetÃ«m tÃ« marrÃ«t nuk Ã§mendÃ«n nga ky sistem!â€...
Ky BurrÃ«, viktimÃ« e sistemit makabÃ«r komunist, ka 30 vjet qÃ« nuk jeton ma...
Ky BurrÃ«, na la pÃ«rkufizimin ma filozofik tÃ« atij sistemi ma tÃ« urryem tÃ« botÃ«s:
â€œVetÃ«m tÃ« marrÃ«t nuk Ã§mendÃ«n nga sistemi komunist!â€...

Melbourne, 6 Janar 2009.

by **Laert** » 20 May 2009, 21:45

Fritz RADOVANI

Kur ishim fÃ«mijÃ« tÃ« vogjÃ«l na pelqenin pÃ«rrallat e tregimet qÃ« na i diftonte gjyshja kur shkonim me ra me fjetÃ«. Shpesh natÃ«n tjetÃ«r ia kÃ«rkonim me na i pÃ«rsÃ«ritÃ« pÃ«r me mujtÃ« jo vetÃ«m me u argÃ«tue por edhe me mujtÃ« me i mbajtÃ« ndÃ«r mend. Ajo nuk pritonte aspak me na plotsue dÃ«shirÃ«n tonÃ« aqsa shpesh na tregonte dishka tÃ« re...
Sigurisht, kÃ«ta kujtime vinÃ« e rranjosÃ«n nÃ« shpirtin e njeriut me kohÃ«n tue u ba nÃ« kujtesÃ«n e tij tÃ« paharrueshme. BashkÃ« me kÃ«ta kujtime nÃ« zemrÃ«n e vogÃ«l lindÃ« edhe njÃ« dashni e pakufishme dhe e pÃ«rjetÃ«shme pÃ«r tÃ« parÃ«t tonÃ«, pÃ«r ata qÃ« na i tregonin kÃ«to vepra dhe njÃ«kohÃ«sisht edhe pÃ«r autorÃ«t e ngjarjeve qÃ« na lmonin aq ambÃ«l kapakÃ«t e syve dhe na venin me knaqÃ«si aq tÃ« madhe me fjetÃ«. Veprat e tyne tÃ« trimnisÃ« ishin njÃ« â€œni-na- na-naâ€ qÃ« na paqsonin zemrÃ«n dhe na qetsonin shpirtin. PÃ«rveÃ§ emnave tÃ« njohtun figurativ tÃ« kohÃ«s sÃ« vjetÃ«r, tregimÃ«ve apo legjendave shqiptare, fillueme me njohtÃ« edhe pÃ«rsonazhet negativ qÃ« shoqnonin fantazinÃ« tonÃ« ndÃ«r ato â€œbetejaâ€ tÃ« forta e tÃ« mnershme, qÃ« ngjasonin mjaft me tÃ« njohtunit e jetÃ«s sonÃ« tÃ« pÃ«rditÃ«shme. Nuk mungonin shpjegimet pÃ«r lugatin, djallin dhe luciferrin qÃ« i sundonte kÃ«ta bakÃ«qinjÃ« nÃ« jetÃ«n e zjarrtÃ« tÃ« andejme...e tÃ« kÃ«ndejme tÃ« paasnjÃ« shpresÃ« me dalÃ« nga thonjtÃ« e tyne. E kur, kureshtja na shtynte me ditÃ« se ku asht gjyshi, pa mbarue mirÃ« fjalÃ«n nana, na shpjegonte se, â€œAi asht nÃ« ParrizÃ« i rrÃ«thuem prej engjujve tÃ« vogjel!â€
Sa kÃ«naqeshim kur e kujtonim gjyshin tonÃ« tÃ« thinjun, tÃ« dashtun e tÃ« lumtun nÃ« atÃ« jetÃ« tÃ« pafund! GjithÃ«njÃ« na dukej se po na sheh kur i damtonim pemÃ«t tue luejt me top...Ai na shikonte, qeshej e knaqej kur na shihte se po rriteshim si fidanat nÃ« kopÃ«shtin e Tij...
Nuk shkoi shumÃ« kohÃ« qÃ« kÃ«ta kujtime nuk mund ti bisedonim as me shokÃ«!
NÃ« kokÃ«n tonÃ« tÃ« vogÃ«l filluem me pasÃ« dy palÃ« sirtarÃ«, njÃ« palÃ« pÃ«r tregimet e gjyshes dhe njÃ« palÃ« pÃ«r shpjegimet e mÃ«suesit. Duhej njÃ« kujdes i madh mos me ngatrrue asgja nga sirtari qÃ« na thonte gjyshja, mbasi nÃ« shkollÃ« kishim fillue me mÃ«sue gjana tÃ« tjera qÃ« nuk pÃ«rkonin me edukatÃ«n e familjeve tona. Ishte viti 1945 â€“ 46 qÃ« sapo filloi me bijtÃ« â€œateizmiâ€, edukata e â€œvjetÃ«râ€ po i lÃ«shonte vendin â€œsÃ« resÃ«â€ materialiste, qÃ« shpejt u Ã§vesh nga â€œmbeturinatâ€ e sÃ« kaluemes dhe mori tiparet e edukatÃ«s bolshevike marksiste â€“ leninste tÃ« Bashkimit Sovjetik, qÃ« drejtohej nga Stalini â€œi madhâ€. Jugosllavia e Titos, â€œmike e shtrenjtÃ«â€ e popullit tonÃ«, kishte futÃ« nÃ« kthetrat e veta krejtÃ«sisht jetÃ«n politike, shoqnore, kulturore dhe arsimore tÃ« ShqipnisÃ« sÃ« rraskapitun e tÃ« posadalun nga lufta, tue e kÃ«thye nÃ« njÃ« plaÃ§kÃ« ma keq se nÃ« kohÃ«n e okupacionÃ«ve tÃ« maparshme, madje ndonjeni prej atyne me tu dukÃ« lule nÃ« krahasim me jetÃ«n qÃ« po provonim!
Ishte fillimi i jetÃ«s sÃ« â€œlumturâ€ ku rradhat ishin tÃ« pafund nga njerzit me triska nÃ« dorÃ« nÃ« dyert e dyqanÃ«ve e ku, ndonjÃ« grue plakÃ«, si nana e Pjerin KÃ§irÃ«s, ndalohej aty e mbasi knaqej me pritjen e mÃ«rzitÃ«shme tÃ« njerzve prej disa orÃ«sh tÃ« furnizimit dyqanit, me tallje na thonte: â€œMos pritni kot aty...Shkoni e bleni mish nÃ« Zall tÃ« Kirit 3 lek kg., se po qelbet e po e mbarojnÃ« zagarÃ«t e barakave!...(A.K.Gjolaj, â€œÃ‡inarÃ«tâ€, fq. 91)
Pra, ishim nÃ« pragun e â€œreformÃ«s agrareâ€. Fshatari po prÃ«gatitej me u ba â€œzotâ€ i tokÃ«s sÃ« vet dhe i asaj qÃ« nuk ishte e tija. KufinjtÃ« e rinj do tÃ« vÃ«ndoseshin kudo anÃ« e kand pÃ«r tÃ« gjatÃ« bregut tÃ« lumit Buna deri poshtÃ« nÃ« VelipojÃ«.
DajÃ§i i Bregut BunÃ«s do ti shpÃ«rndante ma shumÃ« tokÃ« fshatarve, sÃ«pse Kisha kishte prona ma shumÃ« se nÃ« fshatrat e afÃ«rme; Obot, Samrish, Sukat e DajÃ§it etj. pÃ«rveÃ§, se kÃ«tu kishte edhe tokÃ« qÃ« zotnoheshin nga disa tÃ« pasun qÃ« ma vonÃ« iu vue emni i ri â€œkulakâ€. Bukuria natyrore e atyne katundÃ«ve asht shumÃ« e gÃ«rshÃ«tueme me lloj lloj pejsazhÃ«sh njeni ma i bukur se tjetri, nga njÃ« breg nÃ« tjetrin, nga njÃ« kodÃ«r nÃ« tjetrÃ«n, nga njÃ« livall apo kullosÃ« tek tjetra, tue lanÃ« nÃ« njÃ«anÃ« arat me bastan, gardhiqet me ferrmaca, thanat e kimÃ§at kufizuese tÃ« rrugÃ«s, ose fiqtÃ« pucaleca qÃ« shtrohÃ«shin pÃ«rtokÃ«. Mani ka edhe qendrÃ«n kryesore tÃ« fshatit, pÃ«r me shkue tek Kisha ...ecÃ« drejtÃ«, dhe tÃ« parin fshatar qÃ« takon rrugÃ«s, pyete dhe ka me tÃ« thanÃ«: â€œEcÃ« para, ndalou tek Mani i kuq e, pÃ«rballÃ« asht Kisha dhe qela e priftit!â€...Aty pranÃ« ishte edhe shkolla...me katÃ«r klasat e saj fillore.
Lumi Buna edhe pse shkapetej pÃ«r stomin e Dakejve, nuk prishte asnjÃ« punÃ«, veÃ§ Ã§ka i shtonte larmi fshatit me sulet e lundrat qÃ« Ã§onin kariqat e tyne me lloje e lloje peshku qÃ« tÃ« knaqnin synin tue u pÃ«rplasÃ« sa andej kÃ«ndej me mujtÃ« me ra nÃ« ujin e turbullt tÃ« lumit, qÃ« tÃ« dukej sikur po tÃ« pÃ«rpinÃ« me gomnat e shpeshta tÃ« sajat. GjithfarÃ« shpendÃ«sh tÃ« fluturojnÃ« mbi kokÃ«, tue fillue nga dallndyshat, pulÃ«bardhat, e deri tek rosat e dimnit...
Dita e diele dhe e festave ishte njÃ« manifestim i madh ku era e lehtÃ« e lumit hidhte sa nÃ« njÃ« krah nÃ« tjetrin rizat e mÃ«ndafshta tÃ« nuseve tÃ« reja tÃ« dajÃ§asorve! Kostumi i atyne zonave asht njÃ« bukuri e rrallÃ« qÃ« tÃ« sheh syni! Trupat e gjatÃ« tÃ« djelmÃ«ve dhe tÃ« burrave janÃ« aq nÃ« harmoni me natyrÃ«n sa tÃ« krijohet idea se Zoti i ka krijue tÃ« gjithÃ« nÃ« njÃ« Ã§ast.
Edhe pleqt ma tÃ« vjetrit dinin me shkrue dhe me lexue. E donin fort shkollÃ«n. AsnjÃ« fÃ«mijÃ« nuk rrinte pa shkollÃ« sado ngusht me kenÃ« nga ana ekonomike, jo vetÃ«m nÃ« DajÃ§ por nÃ« asnjÃ« nga ata fshatra rreth e rrotull. PÃ«rgjithsisht ishin besimtar. E donin dhe e nderonin priftin e, mbas tij mÃ«suesin. Fjala e tyne ishte ligjÃ«. Ja njÃ« fakt: NÃ« vitin 1948, me 6 Dhetor nÃ« darkÃ«, ora 22 u arrestue nga Sigurimi komunist prifti Don Kolec Prennushi dhe, mbas 11 muejsh hetuesi u lirue â€œpÃ«r mungesÃ« provashâ€, mbasi asnjÃ« fshatar nuk pranoi me i dalÃ« dÃ«shmitar! Kjo traditÃ« u pasue edhe me priftnit tjerÃ« ma vonÃ«. Kur doli nga hetuesia katundet e lajmÃ«ruen atÃ« gÃ«zim qÃ« ndien nÃ« zemrat e tyne me ramje kumbonÃ«sh...I rrÃ«nuem e i shpartalluem ndÃ«r tortura me datÃ«n 2 Korrik 1950, nÃ« moshÃ«n 48 vjeÃ§ Don Koleci vdiq.
NÃ« vendin e Tij, shkoi famullitar Don DedÃ« Malaj. Nuk i la asgja mangut nÃ« tÃ« gjitha drejtimet Don Kolecit. As Ky nuk pranoi me firmue â€œStatutin e KishÃ«s Katolikeâ€ tÃ« pÃ«rpiluem nga shteti komunist. ArrÃ«stohet prap nÃ« vitin 1958 dhe pÃ«r kÃ«te â€œfajâ€ dÃ«nohet me vdekje. Kaloi njÃ« hetuesi tÃ« mnershme nÃ« duert e anadollakut â€œItalianâ€ Xheudet Milotiâ€¦
Me datÃ«n 11 Maji 1959, Don DedÃ« Malaj pushkatohet tue u naltue nÃ« Elterin e Martirve tâ€™Atdheut dhe tÃ« FesÃ« nÃ« moshÃ«n 42 vjeÃ§...
Mbas tij, po nÃ« DajÃ§, prÃ«gatitÃ«t me mÃ«sime private teologjike nga prifti Don Deda, fshatari prej Samrishit Marin Shkurti. NÃ« Dhetor tÃ« vitit 1961 shugurohet Meshtar nga Imz. Errnesto Ã‡oba. Nuk pajtohet me vÃ«primet e â€œRevolucionit Kulturalâ€ tÃ« Enver HoxhÃ«s, dhe si pasojÃ«, me datÃ«n 1 Prill 1969, pushkatohet nga komunistÃ«t nÃ« moshÃ«n 36 vjeÃ§are.
NÃ« vitin 1974, pra mbas 25 vjetÃ«sh tÃ« gjyqit Don DedÃ« Malaj, nÃ« qytetin e Shkodres ndigjohet â€œthirrjaâ€ e njÃ« prifti tÃ« rinj, fshatar nga Beltoja Don Mikel Beltoja, asht lindÃ« me dt.17 Prill 1935. Asht prÃ«gatitÃ« edhe ky privatisht nÃ« ArgjipeshkvinÃ« e Shkodres, nÃ«n kujdes tÃ« Imz. Ã‡obÃ«s, i cili edhe e ka Shugurue Meshtar njÃ«herÃ«sh me Don Marin Shkurtin, nÃ« Dhetor tÃ« vitit 1961, kur as nuk bahej fjalÃ« pÃ«r Seminare e shkolla tÃ« larta teologjike. Po atÃ« vit emnohet famullitar nÃ« DajÃ§in e Bregut tÃ« BunÃ«s. Mbas tri vjetÃ«sh shkon nÃ« fshatin e Barbullushit, deri me 22 Shkurt 1967, kur mbyllen me dhunÃ« Kishat. Kryen â€œkrimeâ€ kundÃ«r shtetit komunist, tue PagÃ«zue fÃ«mijÃ«, ven kunora martese fetare, vojon tÃ« sÃ«murÃ«, nuk pajtohet me â€œfrymen revolucionareâ€ qÃ« ka pushtue krejt ShqipninÃ« â€œsocialisteâ€!
NÃ« librin tem â€œNjÃ« Monument nÃ«n dhÃ©â€ i kam kushtue disa fletÃ« KÃ«tij Martiri tÃ« Madh tÃ« KishÃ«s Katolike Shqiptare, qÃ« me datÃ«n 10 Shkurt 1974, thohÃ«t se, u â€œpushkatueâ€!
Bashvuejtsja Zonja Laura KeÃ§i asht dÃ«shmitaria ma e sakta qÃ« ka ndigjue me veshÃ«, ka pa me sy dhe ka provue mbi trupin e saj tÃ« njomÃ«, rrahjet, korrentÃ«t elektrike, pÃ«shtymjet dhe veprat ma makabre qÃ« Sigurimi komunist ka pÃ«rdorÃ« kundÃ«r Klerit Katolik dhe Atyne tÃ« Nderuemve besimtarÃ«, qÃ« nuk u pajtuen me frymÃ«n komuniste tÃ« fanatikve anadollakÃ« tÃ« ashtuquejtun â€œshqiptarâ€! Dhe, ja dÃ«shmia e minutave tÃ« fundit tÃ« jetÃ«s sÃ« Don Mikelit nga Zonja Laura, shkrue nÃ« letrÃ«n e saj me datÃ«n 15 Shtator 2000:
â€œ...Mbas pak ditÃ«sh, nuk mora vesh sÃ«si isha zhytÃ« nÃ« njÃ« gjum deke. Po shihja andrra tÃ« llahtarshme, vuejtje nÃ« tortura, gjak, njÃ« tmer i vÃ«rtetÃ« mÃ« kishte pushtue, u dridhÃ«sha si thupra nÃ« ujÃ« nga frika, njÃ« frikÃ« qÃ« nuk e kuptoja nga vjen... Isha mbushÃ« me vaj, vaj frike apo dÃ«shprimi nuk e kuptoja, njÃ« tmer i vÃ«rtetÃ«.. isha e lame nÃ« djersÃ«... Disi u skapullova kur pashÃ« se jam nÃ« birucÃ«, por, sidukÃ«t, ndÃ«r andrra kisha lÃ«shue ndonjÃ« thirrje, veÃ§ kur pashÃ« sportelin e hapun tÃ« derÃ«s prej ku shihej fÃ«tyra e kriminelit Alush Bakalli, qÃ« me gisht vÃ«rtikal para gojÃ«s lÃ«shoi njÃ« sh sh sh...t!!, shenjÃ« me tÃ« cilin urdhnonte heshtje... NjÃ« lÃ«vizje rojesh jo e zakonÃ«shme nÃ« atÃ« orÃ«. Nuk dija Ã§ka ka ndodhÃ«... Edhe zhurma qÃ« mÃ« zgjoj ndryshonte, mujta me dallue zanin e katilit Shyqyri Qoku qÃ« i vÃ«rriste Don Mikelit: Pusho... pusho, po tÃ« tham... KÃ«tÃ« herÃ« dallohej se nuk ishte vetÃ«m. NÃ« atÃ« lamsh mendimÃ«sh pÃ«rzi me zhurmÃ«n e vargojve ndigjova zanin e Don Mikelit, e zemra mu mbush me vajÃ«. Ishte mjedis kafshÃ«ve tÃ« egra qÃ« donin ta shkynin, e thÃ«rriste: â€œO Jezu Krisht! Zoti em, mÃ« jep forcÃ«n e fundit, o Shenjtja Mari, Nana e eme e pÃ«rjetÃ«shme pÃ«r tÃ« fundit herÃ« po tÃ« kÃ«rkoj, fali vÃ«llaznit e mij, kij mÃ«shirÃ« pÃ«r ta, se nuk dinÃ« Ã§ka bajnÃ«! Fali o Krisht! O Zot ndihmoje ShqipninÃ« me shpÃ«tue nga kÃ«ta kriminelÃ« komunistÃ«. Zoja e Bekueme, Nana e Krishtit dhe e gjithÃ« BotÃ«s, lutju Birit tand, Zotit tonÃ« Jezu Krishtit, qÃ« tÃ« mÃ« pranojnÃ« nÃ« MbretninÃ« Qiellore, ndÃ«r duert Tueja tÃ« Bekueme ardhÃ«t Shpirti em!...RrnoftÃ« Shqipnia, RrnoftÃ« Krishti!...â€
Zani i tij sa vinte e fikej, derisa nuk u ndigjue ma... U mbyllÃ«n edhe shulat e dyerve... edhe dryjt... Isha me sy nga dritaria tue vÃ«shtrue nÃ«se ndigjohet prap zani i Tij, por kuptova ma vonÃ« se isha ngritÃ« kot pÃ«r njÃ« kohÃ« tÃ« gjatÃ«, derisa u kujtova se iku!
Ai iku nÃ« Mbretni tÃ« QiellÃ«s...
Jam kenÃ« interesue se Ã§ka u ba me Don Mikelin mbasi e morÃ«n atÃ« natÃ«, nga njÃ« roje qÃ« ndryshonte pak nga tÃ« tjerÃ«t me emnin Ndue. Ai mÃ« pat tregue se janÃ« nisÃ« pÃ«r TiranÃ«, dhe rrugÃ«s i kanÃ« ba njÃ« ingjeksion dhe ka vdekÃ«. E kanÃ« Ã§ue tÃ« vdekun nÃ« MinistrinÃ« e Mbrendshme dhe prej aty e kanÃ« futÃ« nÃ« njÃ« kasetÃ« frigoriferike me nr. 7 (shtatÃ«). Mendonte se Ai asht coptue nga mjekÃ«t e besueshÃ«m qeveritarÃ« pÃ«r studim, nga studentÃ«t e fakultetit tÃ« mjeksisÃ« sÃ« Universitetit tÃ« TiranÃ«s.
AtÃ«herÃ«, e, edhe sot, qÃ« ka kalue njÃ« Ã§erek shekulli nga kjo ngjarje, i drejtoja dy pyetje vehtÃ«s pÃ«r kÃ«tÃ« njeri qÃ« torturohej aq mizorisht nga kriminelÃ«t komunistÃ«:
1. Pse e torturonin ndryshej nga tÃ« tjerÃ«t dhe,
2. Ku i merrte forcat Don Mikeli pÃ«r me pÃ«rballue ato tmere vuejtjesh?
- GjithmonÃ« e njajta pÃ«rgjigje: E para, vetÃ«m pse ishte Prift Katolik dhe e dyta,
Ai fliste me Jezu Krishtin Ã§do Ã§ast qÃ« goditej nga kriminelÃ«t...
VetÃ«m Ai e forconte AtÃ« dhe mue...!â€(NxjerrÃ« nga origjinali i letrÃ«s, FR)
Ja Ideali, ja forca me tÃ« cilÃ«n njeriu lartÃ«sohet nÃ« Elterin e Martirve tÃ« Atdheut dhe tÃ« FesÃ«! Ja qÃ«ndresa, ja Fitoria, ja vetmohimi, ja Flijimi pÃ«r njÃ« Ideal tÃ« LartÃ«, ja Burrnia dhe Trimnia tÃ« gÃ«rshÃ«tueme me NderÃ«n e sakrificÃ«n e madhe mbinjerzore Shqiptare, ja guximi me ndjekÃ« rrugÃ«n e Apostujve nÃ« brigjet e Adriatikut pÃ«rballÃ« â€œpagajveâ€ tÃ« Shekullit XX, ja Burri me krahÃ« tÃ« hapun qÃ« tue pritÃ« Kryqzimin, nÃ« qelitÃ« e Sigurimit tÃ« Shkodres, shkyhet gjymtyrÃ«sh nga bishat komuniste; ja pra, me fakte Heroi i ditve tona:
Don Mikel Beltoja, qÃ« plot 35 vjetÃ« ma parÃ« i shtoi edhe njÃ« Hero KrishtÃ«nimit!..
Nuk ishte shkolla e lartÃ« teologjike, as universitetÃ«t e EvropÃ«s, as doktoratat e Atyne Klerikve tÃ« cilÃ«t, vune thÃ«melÃ«t e kulturÃ«s Evropjane PÃ«rendimore qÃ« shtynÃ« Enver HoxhÃ«n e Ramiz AlinÃ«, me veglat e ndyta tÃ« Sigurimit komunist, me zhdukÃ« Klerin Katolik Shqiptar, inteligjencÃ«n Katolike dhe BesimtarÃ«t e FesÃ« sÃ« Krishtit, nÃ« njÃ« nga vÃ«ndet e Para tÃ« KrishtÃ«nimit nÃ« EvropÃ«, por ishte fanatizmi oriental i mbrujtun nÃ« kÃ«to qenje tÃ« pashpirtÃ«, pa AtdhÃ©, pa FÃ©, pa familje e pa tradita doke e zakone tÃ« Shqiptarit tÃ« vÃ«rtetÃ«.
Kryesoria qÃ« i shtynte kÃ«to bisha me shpartallue thÃ«melet e PÃ«rparimit dhe tÃ« qytetnimit Evropjan ishte: â€œLufta terroriste me mjetÃ«t ma primitive kundÃ«r Shtetit Shqiptar, thÃ«melÃ«t e tÃ« cilit i kishte gurosÃ« i Madhi Gjergj Kastrioti â€“ Skenderbe, 500 vjet pÃ«rpara!â€
Dhe, ja me fakte, njÃ« Fshatar i BeltojÃ«s, 39 vjeÃ§, vetÃ«m me katÃ«r klasÃ« fillore e tri klasÃ« unike, por i Shuguruem Meshtar i FesÃ« sÃ« Krishtit, Ã§veshÃ« saruqet dhe i zdathun Ju ngjit Kalvarit...e me guxim tÃ« pashoq trand nÃ« thÃ«mel komunizmin ma gjakatar tÃ« tÃ« gjithÃ« Lindjes Evropjane komuniste, pushtetin terrorist tÃ« katilit Enver Hoxha, i cili ka provue me fakte nÃ« gjithÃ« periudhÃ«n e kenjes dhe tÃ« sundimit tÃ« tij nga viti 1944 â€“ 1991, se:
â€œKomunistÃ«t dhe jo nazistÃ«t kanÃ« inaugurue terrorin nÃ« masÃ« si vegÃ«l e qeverisÃ«â€.
â€“ Po, â€œ Nuremberguâ€, ku bie nÃ« hartÃ« sot,... apo asht shue?!...

Melbourne, Shkurt 2009

by **Elvis Kelmendi** » 21 May 2009, 22:03

1 Shoqnia jon shqiptare bashkohore popullohet prej grupeve te nryshme fetare e politike. Kta grupe dhe lideret e tyne kan lujt rrol pozitiv en harmonin shqonore. Nsq s'dona differencat me u ba burim dobsie per ne shqiptart, na sduhet me kumtu te shkumen komuniste
por fokusimin ne te tashmen.

2 Malsort shohin tolerancen si egzistenciale. Toleranca mirkuptimi e rrespektimi i deiferencave jan kolona mbi te cilen i bashkjetes haromnike bazohet.

3 Na nuk do rrim duarkryq me pa shprehi temperamentale te kjdo qe kercenojn fabriken ton sociale.

Elvis kelmendi nga DajÃ§i i Bregut tÃ« BunÃ«s ShkodÃ«r me banim nÃ« Singapor

Nga Fritz RADOVANI:

NANAT TONA

GJIMNAZI â€œ29 NANDORIâ€ SHKODER

ThonÃ«: â€œRa Everi meteor...â€
U mbush Shkodra nâ€™ konviktor
Bash aty ku vune kambÃ«,
Pa lot nâ€™ sy sâ€™ mbeti njÃ« NanÃ«!

Ishin pjellÃ«, tÃ« gjithÃ« nga Jugu,
Ã‡do djalÃ« tâ€™ rij e priste burgu
NÃ« pjacen tonÃ« u fshij rinia,
GjithmonÃ« dritÃ« kishtâ€™ hetuesia!

Nanat tona me shamija,
AsnjÃ« sâ€™ dinte ku i flenÃ« fmija...
Ã‡ou e bjer nepÃ«r Ã§imento
Rrahu nâ€™ hu, nuk spijunonte.

Nuk pranonte me i shpif vllaut
Pak kush sâ€™dinte dyert e burgut,
Vrriste Motra si nâ€™ buzÃ« tâ€™ vaut,
Kur pa pritâ€™ del paraâ€™i ujkut...

TÃ« rij e pleqâ€™ e pik ma sâ€™parit,
LidhÃ« nâ€™ karrigÃ« para i gomarit
Hidhnin firm tâ€™ kputun prej hallit
Per me shkue nÃ«n degÃ« tâ€™ Ã‡inarit.

Ngitshin Nanat nder kaÃ§uba,
Me shkue shpejt me ndez i qiriâ€¦
Derâ€™ nder sy ju binte ruba
E zezÃ« si futaâ€¦ Ju vra i biri!

Ah i zi Gusht si futa e malit...
Me kerkue lot me kambÃ« tâ€™ kalit
Nji pikÃ« sâ€™ qet Nana e Ndue Palit.
Djelmâ€™ me emen: Fisi i tâ€™ Parit

Rrokulliseshin si gur malit,
Brij PendÃ«s gjuejtâ€™ prej hasmit
Gjaku i paster i Ilirit,
Kishte skuq Zallin e Kirit!

14 Gusht 2022.
Shenim F.R.: U shkrue nÃ« kujtim tÃ« pushkatimeve tÃ« para nÃ« oren 5 nade, nÃ« 15 Gushtin e vitit 1945, nÃ« Zallin e Kirit, nÃ« Shkoder.

by **Laert** » 28 May 2009, 17:15

FRITZ RADOVANI

NÃ« vitin 1913, me 16 Shkurt nÃ« Vaun e DejÃ«s, leu Ernesto Luigj Ã‡oba, atÃ«herÃ« kur Shkodra rrahej nÃ« top nga Mali i Zi. Me datÃ«n 11 Shkurt 1936, Imzot Gjon Della Pjetra SJ., e shuguron meshtar nÃ« KishÃ«n e ShÃ«n Jozefit, pranÃ« jezuitve, ku Don Ernesto vazhdoi me kenÃ« mÃ«sues. Mbas shugurimit tÃ« Imzot GaspÃ«r ThaÃ§it, me datÃ«n 19 Mars 1936, Don Ernesto asht ndihmÃ«s famullitar i Shkodres, deri me datÃ«n 30 Prill 1946, qÃ« emnohÃ«t Zv. Famullitar nÃ« Shkoder. Prej datÃ«s 16 Dhetor 1946 e deri me 1 Janar 1952 asht Provikar i ArkidioÃ§ezit tÃ« Shkodres, kohÃ« nÃ« tÃ« cilÃ«n vdes Imzot GaspÃ« ThaÃ§i, arrestohet Don Mikel Koliqi dhe vdes edhe Don TomÃ« Lacaj, kÃ«shtu, Don Ernesto merr titullin e Famullitarit tÃ« Shkodres. Me datÃ«n 20 Prill 1952 shugurohet Ipeshkev nga Imzot Bernardin Shllaku, IpeshkÃ«v i Pultit dhe i vetÃ«mi IpeshkÃ«v nÃ« Shqipni. Imz. Ã‡oba mban detyren e Sekretarit tÃ« PergjithshÃ«m tÃ« KishÃ«s Katolike. Nga data 9 Nandor 1956, kur vdes Imzot Bernardin Shllaku, deri me 21 Mars 1957, pret miratimin nga qeveria e TiranÃ«s, e cila simbas Statutit tÃ« KishÃ«s Katolike qÃ« ishte aprovue nÃ« vitin 1952, e aprovon si Kryetar i KishÃ«s Katolike Shqiptare. MenjÃ«herÃ« u gjet para njÃ« prove tÃ« madhe dhe shumÃ« delikate, mbasi me datÃ«n 7 Prill 1858 ishte dita e vumjes sÃ« gurit tÃ« parÃ« tÃ« KishÃ«s Kathedrale tÃ« Shkodres, kÃ«shtu Imzot Ã‡oba fillon detyrÃ«n pikÃ«risht nÃ« pragun e 100 vjetorit tÃ« Asaj KishÃ«, qÃ« gjithmonÃ« asht thirrÃ« Kisha e Madhe. Merita e pregatitjes sÃ« asaj festÃ« i pÃ«rket Imzot Ã‡obÃ«s, i cili me punÃ«n e madhe tÃ« Tij dhe kujtimin qÃ« ka lanÃ« nÃ« historinÃ« e Shkodres, thohet pa mdyshje se ka mbetÃ« i paharrueshÃ«m nÃ« zbukurimin e KishÃ«s dhe zhvillimin e ceremonive tÃ« FestÃ«s. Imzot Ã‡oba ka dy merita pÃ«r punÃ«n artistike qÃ« u ba nÃ« ndertimin e Elterit tÃ« madh simbas projektit tÃ« arkitektit, piktorit dhe skulptorit Kol Idromeno, qÃ« ishte dhe daja i nanÃ«s sÃ« Imzot Ã‡obÃ«s, vepÃ«r e cila kompletonte edhe tavanin e mbrekullueshÃ«m tÃ« KathedralÃ«s qÃ« ishte punue nga vetÃ« Kola. NjÃ«kohÃ«sisht sfondi i Elterit i punuem nga piktori At Leon Kabashi, kuadri i madh i vendosjes sÃ« gurit tÃ« parÃ« nga piktori Simon Rrota, punimi i katekizmit ndÃ«r shtyllat e KishÃ«s, nÃ« mungesÃ«n qÃ« dihet se nuk mund tÃ« botohej asgja pÃ«r me mÃ«sue besimin fÃ«mijÃ«t, janÃ« vepra qÃ« meritojnÃ« me u quejtÃ« dinjitoze dhe shumÃ« tÃ« guximshme tue dijtÃ« edhe luftÃ«n e madhe qÃ« i bahej KishÃ«s dhe Klerit nga shteti fanatik komunist i TiranÃ«s. Por Imzot Ã‡oba nuk mjaftohet me kaq, Ai njÃ«kohÃ«sisht pregatitÃ« nÃ« kushte private, pÃ«rndjekje dhe survejimi disa klerikÃ« tÃ« rinjÃ«, nÃ« njÃ« kohÃ« qÃ« nuk ka as seminar, as profesora dhe as tekstet e nevojshme tÃ« duhuna pÃ«r atÃ« qellim, megjithate ia arrinÃ« me shugurue: Don Simon Jubani, Don Matish Lisna, Don Martin Trushi, Don Ernest Troshani, Don Zef Simoni, Don Ndoc Nogaj, Don Luigj KÃ§ira, Don Ndoc Volaj, Don Kolec Toni etj. si dhe dy MartirÃ«t e KishÃ«s Don Marin Shkurti e Don Mikel Beltoja, qÃ« u pushkatuen nga komunistÃ«t tue lanÃ« vetÃ«n tÃ« perjetshÃ«m nÃ« HistorinÃ« e KishÃ«s Katolike Shqiptare. Imzot Ernesto Ã‡oba vazhdon hapjen e rrugÃ«s sÃ« ipeshkvijve tÃ« rinjÃ«, mbasi parasheh edhe pÃ«rmbytjen e vendit nga diktatura. Nuk ka njÃ« familje nÃ« Shkoder katolike apo muslimane qÃ« ia ka mÃ«sye derÃ«s sÃ« ArgjipeshkvisÃ« dhe nuk e ka ndihmue Imzot Ã‡oba, kur ishte fjala pÃ«r me i Ã§ue dishka njÃ« tÃ« burgosunit apo tÃ« interrnuemit nÃ« burgje e kampe.
PÃ«rpjekjet e Imz. Ã‡obes janÃ« tÃ« vazhdueshme pÃ«r gjallnimin e besimit, forcimin dhe pÃ«rhapjen e Tij, kryesisht me fÃ«mijÃ«t dhe tÃ« rinjtÃ«. Imzot Ã‡oba thonte meshÃ« e sakramend, rrÃ«fente, predikonte fenÃ« dhe gjindÃ«j kudo nÃ« rrugicat e qytetit tue shkue me kungue tÃ« sÃ«murÃ«t apo tÃ« pamujtunit me shkue ndÃ«r Kisha tÃ« pa survejuem, ndonse, Ai luftohej pa pikÃ« mÃ«shire. Kjo luftÃ« sa vjen dhe bahet ma e rrebtÃ« me â€œRevolucionin Ideologjik dhe Kulturalâ€, qÃ« merr edhe pamjen e plotÃ« tÃ« diktaturÃ«s komuniste me 19 Mars 1967, ku shteti merr edhe Ã§elsat e KishÃ«s Kathedrale, tue i mbyllÃ« tÃ« gjitha Kishat e vendit me dhunÃ«.
Kjo ditÃ« asht fundi tragjik edhe i Imzot Ã‡obes, i cili ndodhÃ«t pÃ«rballÃ« Sigurimit tÃ« Shtetit qÃ« pÃ«rfaqsohet me komunistin servil dhe hipokrit Angjelin Kumrija, nÃ« kontrollin qÃ« ushtrohet nÃ« ArgjipeshkvinÃ« Metropolitane tÃ« Shkodres. Ky komunist dallkauk e spijun arrinÃ« deri aty sa kur kontrollon dhomÃ«n e punÃ«s sÃ« Imzot Ã‡obÃ«s, kÃ«rkon me ushtrue nÃ« mÃ«nyrÃ« tÃ« paturpÃ«shme kontroll nÃ« trupin e Imzotit tÃ« Nderuem Ã‡oba, tue e detyrue me Ã§veshÃ« pantollonat, se mos ka mshef gja nÃ«....dhe, me tÃ« drejtÃ« Don Mark Hasi i ka thanÃ« ato ditÃ« NanÃ«s seme: â€œAte qÃ« na ka ba atÃ« ditÃ« Angjelin Kumrija nuk na e ka ba as Sigurimi i shtetit!â€ por, kjo nuk ishte vepra e parÃ« e Angjelinit e â€œbesnikrisÃ«â€ ndaj Sigurimit.
(F.Radovani, libri â€œNjÃ« Monument nÃ«n dhÃ©â€, fq. 305, Zagreb 2004).
Po komunistÃ«t a u mjaftuen me kaq? â€“ Jo, jo, se porositÃ« e skiles tjetÃ«r Ramis AlisÃ«, duheshin Ã§ue deri nÃ« fund e, sidomos, kur bahej fjalÃ« pÃ«r katoliÃ§izmin kuptohet qÃ« nuk kishte asnjÃ« lÃ«shim deri nÃ« zhdukje tÃ« plotÃ« dhe tÃ« dhunshÃ«m tÃ« Klerit dhe tÃ« KishÃ«s.
Organizohet njÃ« mbledhje nÃ« vitin 1967, mbas arrestimit tÃ« Sekretarit tÃ« KishÃ«s, Don Mark Hasit me 7 Prill 1967, tek shkolla Pyjore pÃ«r demaskimin e Imzot Ã‡obÃ«s. Si kudo ndÃ«r ato mbledhje nuk mungojnÃ« as shpifsit, as llafazanÃ«t dhe as spijunÃ«t ordiner qÃ« ishin altoparlantÃ«t e PPSH nÃ« ato salla, ku mbas â€œduertrokitjeveâ€ tÃ« tyne, klerikve iu venin prangat xhelatÃ«t e Sigurimit tÃ« shtetit. Por, krejt ndryshej ndodhÃ« me Imz. Ã‡oben, kur asht pregatitÃ« terreni pÃ«r arrestim nÃ« atÃ« mbledhje, Ã§ohet nÃ« kambÃ« shoferi trim DedÃ« Gjushi dhe, deklaron: â€œSot njÃ«kÃ«tu, nuk guxon kush me i vue prangat Imzot Ã‡obÃ«s!â€ dhe me tÃ« vÃ«rtetÃ« â€œnuk guxoi askush!â€. Akti i DedÃ«s tronditi edhe ideatorÃ«t e arrestimÃ«ve, ndonse â€œky emÃ«n Hero!â€ nuk zehet me gojÃ«...(F.R. â€œNjÃ« Monument nÃ«n dhÃ©â€, fq. 304, v. 2004)
NÃ« shfletimet e proceseve tÃ« viteve 1957, 1958 e prap ma vonÃ«, nga deponimet false tÃ« At Rrok Gurashit, Don Ndoc SahatÃ§isÃ« etj. dhe njÃ« letrÃ«s sÃ« shkrueme nga Ndoc Nogaj e Gjon Shllaku, nÃ« vitin 1958, kur largohen nga Argjipeshkvia, (letÃ«r e cila ruhet nÃ« Arkivin e Shtetit TiranÃ« e jepet lirisht pÃ«r me u lexue pÃ«r â€œpÃ«rmbajtjen e sajâ€), mbi kÃ«ta akte tÃ« turpÃ«shme Sigurimi i shtetit krijon mundÃ«sinÃ« e arrestimit tÃ« Imzot Ã‡obÃ«s, dhe â€œfajsia e Tijâ€ formulohet mbi bazÃ«n e shpifjeve e trillimeve, kÃ«shtu, flet arresti lÃ«shohet me datÃ«n 3 Prill 1976 dhe arrestimi bahet me datÃ«n 24 Prill, tue u akuzue pÃ«r â€œtrathti ndaj atdheut dhe agjitacion e propagandÃ« kundÃ«r pushtetit popullor...â€. BashkÃ« me te arrestohen edhe priftÃ«n tjerÃ«. NjÃ« ndÃ«r to asht Don Lec SahatÃ§ija, ish Sekretar i Imz. Frano Gjinit dhe ruejtÃ«s i dy letrave tÃ« Tija, tÃ« cilat me kÃ«te rasÃ« zhduken, mbasi Don Leci nuk doli ma nga burgu, vdiq i dÃ«nuem 25 vjet, por duhet theksue se Ky prift mbajti qendrim burrnor edhe ndaj Imzot Ã‡obÃ«s, gja tÃ« cilÃ«n tÃ« tjerÃ«t edhe pse ishin shugurue nga duert e Tija, nÃ« gjyq nuk e bane, madje, gjatÃ« zhvillimit tÃ« gjyqit me dyer tÃ« mbylluna edhe e randuene Imzot Ã‡oben me akuza false, pÃ«r tÃ« cilat Ai u dÃ«nue 25 vjet burg, por edhe vdiq i pafajshÃ«m i shtrimÃ« ndÃ«r Ã§imentot e birucave tÃ« qelive tÃ« Sigurimit tÃ« shtetit. TÃ« tjerÃ«t pa pÃ«rjashtim edhe pse dolÃ«n nga burgu endÃ¨ sot nuk kanÃ« ba asnjÃ« rrÃ«fim publik dhe as nuk kanÃ« kÃ«rkue asnjÃ« falje pÃ«r kÃ«te vepÃ«r ndaj Imzot Ã‡obÃ«s, tue u nisÃ« ndoshta, se ishim nÃ«n tortura dhe nuk mujtÃ«m me qÃ«ndrue. Ata duhet me dijtÃ« se ma shumÃ« nÃ«n tortura asht kÃ«nÃ« Imzot Ã‡oba pÃ«r me pranue akuzat e tyne, por Ai e ka pasÃ« burrninÃ« me qendrue dhe me deklarue edhe para gjyqit fals: â€œJam kenÃ« gjithmonÃ« kundÃ«r komunizmit, as nuk kam dashtÃ« me ia ndigjue zanin, kam punue me shpirtÃ« me e zhdukÃ« dhe do tÃ« vazhdoj me kenÃ« kundÃ«r deri nÃ« vdekje!â€. (Dosja 3359/1 Arkivi i Min. Mbrendshme TiranÃ«, 1998).
Ky ishte Imzot Ernesto Ã‡oba pÃ«rballÃ« hetuesve kriminel Ali Xhunga, Xheudet Miloti, etj. dhe, me po aq Burrni asht i patundun nÃ« bankÃ«n e tâ€™akuzuemve para Kryetarit Sheuqet MuÃ§i, anÃ«tarit Xhemal Gramshi dhe prokurorit tÃ« â€œRevolucionit Kulturalâ€, tÃ« njohtunit Faik Minarolli. Ja qendrimi i vÃ«rtetÃ« i Martirit Ã‡oba, i cili nuk akuzon asnjÃ« njeri, nuk fyen me asnjÃ« fjalÃ« asnjÃ« nga shpifsit, nuk randon asnjÃ« qytetar nga dÃ«shmitarÃ«t e rremÃ« dhe nuk denoncon asnjÃ« nga veprimet jo tÃ« mira ose tÃ« dobta tÃ« shokve tÃ« vet klerikÃ«, pÃ«r tÃ« cilÃ«t akuzohet se ka heshtÃ« ose nuk ka marrÃ« masa ndeshkimore. AsnjÃ« qytetar apo fshatar i Shkodres nuk asht viktimÃ« e Tij, sÃ«pse Ai gjenÃ« forca me rezistue dhe mos me folÃ« pÃ«r asnjÃ« njeri e, mos harroni se zyra e Tij asht kenÃ« e hapun pÃ«r katolik e musliman tÃ« tÃ« gjitha monstrave e modeleve tÃ« Shkodres. Ai asht i vetdijshÃ«m se ndodhÃ«t nÃ« atÃ« bankÃ« vetem pse asht Klerik Katolik dhe armik i vÃ«ndosun i komunizmit, me tÃ« cilin asnjÃ«herÃ« nuk ka ba asnjÃ« kompromis nÃ« asnjÃ« kohÃ«. Ai asht i pastÃ«r moralisht dhe shpirtnisht para shokve, miqve, armiqve dhe mbarÃ« Popullit Shqiptar, tÃ« cilve iu ka sherbye si fetar dhe Shqiptar, prandej edhe me gjakftohtÃ«si pret vendimin e â€œpafajsisÃ« sÃ« Tijâ€ tue Ju nÃ«nshtrue vullnetit tÃ« Zotit, me 25 vjet heqje lirie, tue kenÃ« me njÃ« gjendje shÃ«ndetsore shumÃ« tÃ« randÃ« dhe si pasojÃ« e vuejtjeve me datÃ«n 8 Janar 1980, Sigurimi i shtetit e mbytÃ« edhe KÃ«te Martir si shumÃ« tÃ« tjerÃ«, nÃ« njÃ« nga repartet e Spitalit Civil tÃ« TiranÃ«s.

NÃ« vitin 1992 me ka tregue oficeri i zjarrfiksave Augustin Sheshi: â€œNjÃ« ditÃ« mÃ« tha njÃ« shok se do tÃ« shkonte nÃ« gjyqin e mbyllun tÃ« Imzot Ernesto Ã‡obÃ«s, ku, mÃ« ftoi edhe mue. Shkova. Posa e pashÃ« mÃ« bani njÃ« pÃ«rshtypje tÃ« madhe pergjysmimi i trupit tÃ« Tij tÃ« shkurtÃ« dhe lodhja e madhe nga hetuesia. PÃ«rnjÃ«heresh mu kujtue kur ishim fÃ«mijÃ« nÃ« rrugÃ« tÃ« Luigj Gurakuqit, dhe kur luenim me topa leckash qÃ« posa kalonte Imzot Ã‡oba, ndalonim lojen dhe vraponim me i puthÃ« unazÃ«n...Ai na bekonte dhe mandej kalonte nÃ« punÃ«n e Tij. Ndaj Atij Kleriku qÃ« i donte aq shumÃ« fÃ«mijÃ«t, shokÃ«t e Tij dhe disa dÃ«shmitarÃ« nuk lane gja pa thanÃ« pÃ«r TÃ¨...por, qÃ« mÃ« ka ba ma shumÃ« pÃ«rshtypje sesi u shpreh ashtu kundÃ«r Tij, asht kenÃ« Gac Cepi, qÃ« as sot nuk dij me e kuptue...Ai mÃ« ka mbetÃ« nÃ« mend nâ€™atÃ« kohÃ«!...â€
NÃ« librin â€œÃ‡inarÃ«tâ€, At Konrrad Gjolaj shkruen: â€œ...Tregonte radiologu i spitalit tÃ« Shkodres, sesi njÃ« ditÃ« erdhÃ«n dy oficera me njÃ« thes nÃ« radiologji. I kishin thanÃ« me ba njÃ« radiografi. Kishte pregatitÃ« aparatin e po priste radiologu se cili don me e ba prej tyne. Kur i ka thanÃ«: â€œJam gatiâ€, ata kanÃ« hapÃ« thesin e kanÃ« nxjerrÃ« njÃ« fÃ«mijÃ« me fytyrÃ« tÃ« plakun... e kanÃ« vue tek aparati dhe, mbasi asht krye radiografia, e kanÃ« futÃ« prap nÃ« thes. Mbasi i kanÃ« lidhÃ« grykÃ«n, kanÃ« kÃ«rkue filmin pÃ«r me e Ã§ue nÃ« TiranÃ«. Radiologu e ka pregatitÃ« filmin shpejtÃ« e ka kÃ«rkue me i shkrue emnin e tÃ« sÃ«murit, edhe pse filmi ishte i lagun.
Oficerat kanÃ« ngurrue me i diftue emnin. Ky ka kambÃ«ngulÃ«, mbasi, simbas rregullit, nuk lejohej qÃ« filmi me u dorÃ«zue pa emen. Ata tue pa kambÃ«nguljen e kÃ«tij, i kanÃ« thanÃ« emnin: â€œImzot Ernesto Ã‡obaâ€...E shkrova, thonte radiologu, e kishte njohtÃ« ma pÃ«rpara, por kurrÃ« nuk do ta kishte besue se asht Ai, po tÃ« mos ia kishin thanÃ« vetÃ« ata emnin. PÃ«r sa kohÃ« nuk mâ€™asht hjekÃ« nga mendja sesa e kishin ba Imzot Ã‡oben.â€ (fq.130).
NÃ« vitin 1998,...tue dalÃ« nga Arkivi i MinistrisÃ« sÃ« Mbrendshme nÃ« TiranÃ« takova njÃ« oficer qÃ« kishe njohtÃ« para disa vitÃ«sh nÃ« Shkoder, YH, por as sot nuk jam i sigurt pÃ«r emnin e tij. I tregova se po shoh disa dosje nÃ« Arkiv dhe, se, ato ditÃ« kishe lexue dosjen e Imzot Ã‡obes... mÃ« ndÃ«rpreu dhe, mÃ« tregoi: â€œNjÃ« natÃ« dimri tÃ« ftohtÃ« isha dezhur nÃ« degÃ«n e mbrendshme nÃ« Shkoder. Aty nga ora 11.00 e natÃ«s, njÃ« polic i birucave mÃ« njoftoj se Imzot Ã‡oba dridhet shumÃ« dhe duket sikur nuk po e mÃ«rrinÃ« mengjezin...Shkova tek biruca ku ishte Imzot Ã‡oba, po Ai nuk po jepte as merrte nga tÃ« ftohtit, i shtrirÃ« nÃ« Ã§imento pa asnjÃ« mbuloje as shtroje, veÃ§ me rrobat qÃ« kishte veshur. Mora njÃ« batani nÃ« dhomen time dhe ia Ã§ova, hapa deren dhe ia holla sipÃ«r...Shkova aty nga ora 3 e mengjezit, por dukej se ishte i gjallÃ« nga frymÃ«marrja e thellÃ«. NÃ« ora 5.30â€™ shkova e mora bataninÃ« qÃ« i kisha Ã§uar dhe, e pashÃ«, Ai me mirÃ«njohje mÃ« buzqeshi...e pyeta se, a kishte fjetur dhe mâ€™u pÃ«rgjigjÃ«, se po... i thashÃ«: â€œImzot, ti je i dÃ«nuar, pse tÃ« mbajnÃ« kÃ«tu? â€“ Nuk e di, mâ€™u pÃ«rgjigjÃ«... â€“ Po, ke bÃ«rÃ« kÃ«rkesÃ« pÃ«r arÃ«syen e mbajtjes kÃ«tu? â€“ Jo, mÃ« tha, â€“ jam tue pritÃ« Ã§do ditÃ« me pa fytyrÃ«n e PÃ«rendisÃ«, Ai vetÃ«m asht ShpÃ«timtari im. Ate jam i sigurt se do ta shoh shpejtÃ« ... mbylla derÃ«n dhe ika nÃ« dhomÃ«n time... KanÃ« kaluar sa vite dhe nuk e harroj kurrÃ« sigurinÃ« e Atij Njeriu tÃ« shtrirÃ« nÃ« Ã§imento, duke pritur pÃ«r tÃ« parÃ« PÃ«rendinÃ«!...Ata kishin njÃ« forcÃ« tÃ« pakuptueshme pÃ«r tÃ« pÃ«rballuar vuajtjet mÃ« ekstreme tÃ« atyre vitÃ«ve!â€...
Fjala e fundit e Tij: â€œDo tÃ« vazhdoj me kenÃ« kundÃ«r deri nÃ« vdekjeâ€, sigurisht, ishte tiposÃ« nÃ« kokat e katilave qÃ« vazhdonin me e torturue: Ja, pra, kjo asht arÃ«syeja pse Imzot Ã‡oba qÃ« nga data e arrestimit u mbajt pa asnjÃ« batani i shtrimÃ« pÃ«r 3 vjet e 8 muej nÃ« Ã§imento derisa njÃ« ditÃ« me tÃ« vÃ«rtetÃ« e pau FÃ«tyren e Zotit!...
NjÃ« prift i rinj i shuguruem nga Imzot Ã‡oba aty nga viti 1962, takon nÃ« rrugÃ« At PjetÃ«r MÃ«shkallen dhe, i tregon se ato ditÃ« do tÃ« hynte pÃ«rherÃ« tÃ« parÃ« me ba ushtrimet e shpirtit me Imzot Ã‡oben, i cili i kishte mÃ«sue priftit edhe gjashtÃ« arÃ«syet qÃ« njeriu duhet me heshtÃ«... At MÃ«shkalla i thotÃ« priftit tÃ« rinj: â€œShko e thuej Imzot Ã‡obÃ«s me tÃ« mÃ«sue gjashtÃ« arÃ«syet qÃ« duhet me folÃ«, se, sâ€™asht koha me heshtÃ« ma!â€.
(Libri At P.Meshkalla fq. 21, 22. Autori: F. Radovani. Botim II, 2007)
Kur e pata ndigjue kÃ«te ngjarje aty nga viti 1964, njÃ« ditÃ« ia kujtova At MÃ«shkallÃ«s nÃ« njÃ« bisedÃ« qÃ« po banim me TÃ©, sigurisht qeshÃ«m pak dhe vazhdueme bisedÃ«n...
At PjetÃ«r MÃ«shkalla mÃ« ka thanÃ« kÃ«to fjalÃ«:
Ai e pÃ«rfundonte bisedÃ«n me respekt pÃ«r Imzot Ernesto Ã‡oben, kryesisht pÃ«r mos tolerancÃ«n e Tij nÃ« Ã§eshtjet dogmatike dhe e mbyllte bisedÃ«n me mendimin se:
â€œVetÃ«m Imzot Ã‡oba asht fakt, qÃ« asht kenÃ« adapt pÃ«r kÃ«te kohÃ«, mbasi asnjÃ« tjetÃ«r nuk do tÃ« kishte dijtÃ« as muejtÃ« me veprue si Ai, pÃ«r kushtet qÃ« janÃ« kenÃ« nÃ« Shqipni!â€.

Melbourne, Prill 2009

Materiali ndihmÃ«s:
Dosja nr. 3359/1, Arkivi i MinistrisÃ« sÃ« Mbrendshme TiranÃ«, 1998.
Autor At Konrrad Gjolaj OFM., Libri â€œÃ‡iinarÃ«tâ€, Bot.I, Shkoder 1997.
Autor F.Radovani de Angeliis, Libri â€œNjÃ« Monument nÃ«n dhÃ©â€, Zagreb 2004.
Autor F.Radovani de Angeliis, Libri â€œAt PjetÃ«r MÃ«shkalla SJ., Bot.II, Zagreb 2007).

by **Laert** » 28 May 2009, 18:11

Nga Fritz RADOVANI:

Misjonari i Madh polak i Breslaut nÃ« VelipojÃ« tÃ« Shkodres Don Alfons Tracki jo, vetÃ«m lau me gjakun e Tij Atdheun e dytÃ« ShqipninÃ«, por edhe formoi njÃ« brezni heroike qÃ« nuk do tÃ« pÃ«rsÃ«ritÃ«t kurrma! Nga duert e Tija kanÃ« dalÃ«: Don Mark Xhani, Don DedÃ« MaÃ§aj, Don Mark Bicaj, Don DedÃ« Malaj, Don EjÃ«ll Deda, Don Mark Hasi, Don Nikoll Gjini, Don Anton Muzaj, Don LazÃ«r Sheldija, Don Ndue Soku, Don Injac Gjoka, At Zef PÃ«llumbi, At Konrrad Gjolaj dhe Don PrenkÃ« Ndrevashaj (nÃ« AmerikÃ«), ndÃ«sa tÃ« gjithÃ« tÃ« tjerÃ«t ose janÃ« pushkatue e mbytÃ« nga Sigurimi ose, kanÃ« vdekÃ« ndÃ«r burgje apo pak vite mbasi kanÃ« kalue vuejtjet e kampÃ«ve shfarosÃ«se tÃ« genocidit komunist.
I pari Martir i kÃ«tij grupi asht Don Mark Xhani, i cili ka lÃ© plot 100 vjet ma parÃ« nÃ« vitin 1909 nÃ« Dukagjin. Asht pikÃ«risht nga ajo krahinÃ« ku ruhej tradita, Feja dhe zakoni si nÃ« pak krahina tjera tÃ« ShqipnisÃ«. Marku i vogÃ«l posa fillon me marrÃ« mend, bie nÃ« sy tÃ« njÃ« famullitari tÃ« asaj zonÃ« pÃ«r squtsi dhe mÃ«njÃ«herÃ« ai e bashkon me grupin e djelmve tÃ« rinj qÃ« kishte grumbullue pranÃ« qelÃ«s sÃ« VelipojÃ«s Don Alfonsi, ku merr mÃ«simet fillestare. Tue u rritÃ« sa vjen e i pÃ«rforcohet dÃ«shira pÃ«r meshtar, kÃ«shtu, Don Alfonsi e pÃ«rcjellÃ« nÃ« Seminarin Papnuer tÃ« Shkodres dhe prej aty Marku, shkon nÃ« RomÃ«, pÃ«r me vazhdue ma lart studimet teologjike dhe filozofike me shokÃ«t e fÃ«minisÃ« sÃ« VelipojÃ«s, Don DedÃ« Malaj, Don DedÃ« MaÃ§aj, Don Anton Muzaj, dhe At Konrrad Gjolaj, i cili tregon se, pothuej tÃ« gjithÃ« ai brez u pushkatuen nga komunistÃ«t. Posa kÃ«ta xhakoj kanÃ« krye studimet nÃ« Itali, mÃ« tregonte At Konrradi nÃ« vitÃ«t 1995 â€“ 96, janÃ« shugurue pjesa ma e madhe atje dhe janÃ« sjellÃ« nÃ« Shqipni me avione tÃ« ushtrisÃ« italiane sikur tâ€™ishin rob lufte, pa mujtÃ« me marrÃ« me vete as ndrresa pÃ«rsonale. VÃ«rtetÃ« se lufta vazhdonte, por sjellja â€œurgjenteâ€ e tyne ishte e kushtÃ«zueme me njÃ« pasiguri tÃ« madhe tÃ« jetÃ«s sÃ« tyne, sa pÃ«r ta ishte edhe e pabesueshme mÃ«nyra sesi po zhvilloheshin kÃ«ta udhtime me aq shpejtÃ«si. AsnjÃ«ni nuk ka mujtÃ« me sjellÃ« me vete as librat e domosdoshme mbi tÃ« cilat kishin studjue pÃ«r katÃ«r vjet rresht, ndÃ«rsa, disa punime qÃ« kishin edhe vlera historike, sÃ«pse ndÃ«r arkivat e atjeshme At Konrradi mujt me mbledhÃ« disa tÃ« dhana me vlerÃ« pÃ«r me vazhdue ma vonÃ« atÃ« punÃ« nÃ« Shqipni, as nuk bahej fjalÃ« me e marrÃ« me vete...e, nÃ« vitin 1991, kur At Konrradi ka shkue nÃ« Itali, familja italiane Scaparelli, edhe pse dy nga pleqtÃ« e asaj familje ishin gjallÃ« dhe At Konrradi arriti me u lidhÃ« me telefon me ata, nuk u denjuen me ju pÃ«rgjigjÃ« fare...por, mbyllÃ«n receptorin tue thanÃ«, se â€œnuk na kujtohet ky emen nÃ« shtÃ«pinÃ« tonÃ«!...â€. E kjo ndodhi me tÃ« gjithÃ«, deri tek Imzot Prof. Jul Bonatti, qÃ« mbas katÃ«r vitÃ«sh qÃ« e sollÃ«n nÃ« Shqipni, Sigurimi komunist e Ã§oi nÃ« Ã§mendinÃ« e DurrÃ«sit, ku Imzotin e shkretÃ« njÃ« ditÃ« e shkyen copa copa!...
Po Don Mark Xhani Ã§ka pÃ«soi posa erdhi nÃ« atdhe? Djali i Dukagjinit posa vuni nÃ« TokÃ«n NanÃ« kambÃ«n e Tij, me njÃ« pÃ«rkushtim tÃ« posaÃ§em e zell filloi me punue pÃ«r FenÃ« e Krishtit nÃ« malÃ«t e MirditÃ«s, i zgjedhun pÃ«r me kenÃ« pranÃ« Abatit tÃ« MirditÃ«s, Imzot Frano Gjinit, i cili shÃ«rbente nÃ« AbacinÃ« e atjeshme. Kur Imzot Gjini u detyrue me qendrue nÃ« Shkoder mbas muejt Maji 1945, kur qeveria e TiranÃ«s nxori jashta ShqipnisÃ« Delegatin Apostolik Leone G.Nigris, nÃ« vendin e Tij u caktue Regjent Apostolik Imzot Frano Gjini, Don Mark Xhani kryente shÃ«rbimet nÃ« Orosh tÃ« MirditÃ«s. NÃ« tÃ« njajtÃ«n kohÃ« Imzot Gjini kishte lidhje pune edhe me Don Lec SahatÃ§inÃ«, icili shÃ«rbente nÃ« DioÃ§ezin e Tij. Imzot Frano Gjini pÃ«r mos me rrezikue jetÃ«n e Don Markut, qÃ« konsiderohej edhe sekretar i Tij, pothuej tÃ« gjitha problemet sekrete tÃ« vetat ia ka besue Don Lecit, i cili ka vdekÃ« i burgosun nÃ« vitin 1986 pa nxjerrÃ« asnjÃ« dokument sekret nga e gjithÃ« korespondenca e Imzot Gjinit me Vatikanin nÃ« vitin 1945 â€“ 46, gja qÃ« ka mbetÃ« e vdekun dhe e humbun edhe sot.
Kryetari i Sigurimit tÃ« shtetit i rrethit MirditÃ«s komunisti Bardhok Biba, sherbÃ«torÃ« besnik i asaj krahinÃ« pÃ«r me rritÃ« kredinÃ« tek Enver Hoxha, ka krye shumÃ« vepra qÃ« e kanÃ« ba tÃ« paharrueshÃ«m si kriminel i vÃ«llazÃ«nve tÃ« vet. FatkeqÃ«sisht edhe ky ka harrue se tue kenÃ« katolik nuk mund tÃ« hynte nÃ« zemren â€œgjysÃ«m hanÃ«â€ tÃ« anadollakut Hoxha, tÃ« cilit po i shÃ«rbente ashtu si shumÃ« tÃ« tjerÃ« me Tuk JakovÃ«n nÃ« krye. Bardhoku organizoi atje ashtu si nÃ« Kishat tjera ma vonÃ« â€œfutjen e armÃ«ve dhe municioneveâ€, pÃ«r me akuzue Klerin se punon pÃ«r â€œkryengritje tÃ« armatosun kundÃ«r pushtetitâ€. MenjÃ«herÃ« arreston Don Mark Xhanin tue ju shpifÃ« si organizator i kÃ«tij akti, mbasi Don Marku gjoja asht edhe i â€œlidhunâ€ me tÃ« arratisun, gja, qÃ«, nuk kishte anjÃ« fakt me u vÃ«rtetue nga krimineli Bardhok Biba. Ndonse, nÃ« malet e MirditÃ«s ishin Burrat e pathyeshÃ«m Mark e Llesh Gjomarkaj, tÃ« cilÃ«t janÃ« shque nÃ« vÃ«primet e Tyne kundÃ«r komunistave, si nga mendjemprehtÃ«sia por edhe pÃ«r trimni tÃ« pashoqe, duhet vue nÃ« dukje se Ata i propozuen Imzot Gjinit, qÃ« po desht edhe e nxjerrin nga Shqipnia pÃ«r me shpÃ«tue nga komunistat, por pÃ«rgjigja e Imzot Gjinit kje: â€œ...Po, kujt tâ€™ia la besimtarÃ«t e Shâ€™Lleshtrit. Kjo punÃ« nuk bahÃ«t kurr prej meje!â€e, kÃ«shtu, e kishte mbyllÃ« kapitullin pÃ«rgjithmonÃ«, atÃ«herÃ«, pÃ«r Ã§farÃ« ju donin armÃ«t Don Markut? â€“ kjo ishte vetÃ«m njÃ« manovÃ«r e sigurimit me perlye me tÃ« gjitha mundÃ«sitÃ« klerikÃ«t e atyne krahinave. NjÃ«kohÃ«sisht nÃ« proceset e mavonÃ«shme vÃ«rejmÃ« disa pÃ«rpjekje me mujtÃ« me detyrue mjaft tÃ« tjerÃ« pÃ«r me akuzue si Imzot Gjinin ashtu edhe Don Mark Xhanin, se gjoja kanÃ« shkue nÃ« qelen e Oroshit dhe, atje kanÃ« vÃ«rejtÃ« se aty vinin tÃ« arratisun, sillnin lajme pÃ«r Imzot Gjinin, por tÃ« gjitha kanÃ« mbetÃ« trillime dhe gÃ«njeshtra tÃ« Bardhokut me shokÃ« mbasardhÃ«s, mbasi Don Mark Xhani, ka vdekÃ« tue u torturue dhe, sot nuk asht asnjÃ« rresht i nÃ«nshkruem nga dora e Tij. Sikur, vetÃ«m njÃ«herÃ« Don Mark Xhani tÃ« kishte thanÃ« njÃ« â€œPOâ€, ai do tÃ« kishte tÃ« ruejtuna nÃ« Arkivin e MinistrisÃ« sÃ« Mbrendshme aq faqe sa ka tÃ« ruejtuna shpifsit At Rrok Gurashi e Don Ndoc SahatÃ§ija me shokÃ«.
Qendrimi Burrnor i Don Mark Xhanit e Ã§on nÃ« moshÃ«n 36 vjeÃ§are, nÃ« duert e njÃ« vagabondi qÃ« jo vetÃ«m e torturon Priftin e Pafaj, por edhe e mbytÃ« me duert e veta dhe trupin e Bekuem tÃ« KÃ«tij Martiri ia jep qejve tÃ« fshati Shâ€™Pal, me e shkrrye dhe me coptue deri sa tÃ« ngopÃ«n ata edhe ai vetÃ« me mishin e Tij...
RastÃ«t e tilla nuk janÃ« tÃ« pakta...por kÃ«to vepra janÃ« me pasoja tÃ« mÃ«dha historike!
Populli i MirditÃ«s nuk asht Popull i shquem pÃ«r krime, ndÃ«rsa disa vetÃ« qÃ« me turpin e tyne tÃ« pashoq i kanÃ« shÃ«rbye komunizmit, janÃ« njÃ« njollÃ« e madhe nÃ« historinÃ« e Asaj krahinÃ« qÃ«, ndÃ«r shekuj i ka dhanÃ« historisÃ« shumÃ« pÃ«rsonalitete tÃ« njohtuna.
FatkeqÃ«sisht nuk kujtoj emnin e njÃ« studjuesi mirditas qÃ« nÃ« vitin 1995 ka mbajtÃ« njÃ« kumtesÃ« nÃ« simpoziumin â€œShkodra nÃ« shekujâ€, nÃ« BibliotekÃ«n e shtetit nÃ« Shkoder. NÃ« kumtesÃ«n e tij, tha: â€œMe rastin e vrasjes sÃ« Bardhok BibÃ«s, krimineli Mehmet Shehu ka vra tÃ« gjithÃ« banorÃ«t e njÃ« fshati, burra, gra, fÃ«mijÃ« dhe i ka djegÃ« edhe shtÃ«pijat,...kÃ«shtu, fshati asht zhdukÃ« pÃ«rgjithmonÃ«!..â€ Kjo ishte njÃ« ndÃ«r shumÃ« masakra qÃ« komunistÃ«t kanÃ« ba nÃ« MirditÃ«...Pra, kÃ«to masakra i ka ba komunizmi por, jo Kleri Katolik, qÃ« atje i ka shÃ«rbye njÃ« qellimi shumÃ« tÃ« lartÃ«, edukimit shpirtnuer e moral, tue shkue me jetue me ata fshatarÃ«, ku mungonte edhe bishtuku posa kishin pÃ«rfundue studimet nÃ« RomÃ« apo nÃ« VjenÃ«!
Krime tÃ« tilla janÃ« pak tÃ« ndigjueme nÃ« shtetÃ«t tjera komuniste tÃ« EvropÃ«s Lindore.
NÃ« Nderim tÃ« 100 vjetorit tÃ« lindjes sÃ« Don Mark Xhanit, Popullit tÃ« MirditÃ«s,
I takon me vue njÃ« GurÃ« me njÃ« Kryq, Aty, ku Trupi i Tij u tret nÃ« Prrue...
Don Mark Xhani asht Ndera e Klerit MirditÃ«s dhe Burrnia e Dukagjinit, por do tÃ« mbetÃ«t ndÃ«r Shekuj, Lavdija e KishÃ«s Katolike Shqiptare!
Melbourne, Maji 2009.

by **Laert** » 02 Jun 2009, 23:36

Nga Fritz RADOVANI:

Sa ma e fortÃ«, e hekurt, e pashpirtÃ«, antinjerzore, barbare, e rrebtÃ« dhe kriminale tÃ« jetÃ« diktatura, ndaj njÃ« Populli ose njÃ« pakice etnike apo fetare, aq ma tÃ« mÃ«dhaj e tÃ« pavdekshÃ«m nga Ai Popull lindin HeronjtÃ« e Tij!...Edhe nÃ«se ngurrohet pÃ«r njÃ« kohÃ«, Ata do tÃ« shkruhen medomos njÃ«ditÃ« nÃ« FletÃ«t e Arta tÃ« HeronjÃ«ve tÃ« Saj!
Ishim nÃ« njÃ« ndÃ«r shtetet ma tÃ« vogla tÃ« EvropÃ«s, kur lohej me fatin e shteteve ma tÃ« mÃ«dhaja e tÃ« fuqishme tÃ« kontinentit plak. Sigurisht, dihej fati i jonÃ«!...
â€œKujt tâ€™ia lamÃ« njÃ«kÃ«te grusht dhÃ© e njÃ«kÃ«ta pak njerÃ«z tÃ« kÃ«tij vendi, qÃ« po i thonÃ« emnit Shqipni?!...â€, pyesnin bixhosgjinjÃ«t e fateve tÃ« njerzimit nÃ« Jalta...njÃ«nitjetrin tue u zgerdhi e tue u kapÃ«rdisÃ« nÃ« kokÃ«rr tÃ« shpinÃ«s pÃ«r me dalÃ« si â€œmiqâ€ nÃ« fotografi...
â€“ Apo e merr ti Stalin, apo tâ€™ia lamÃ« Titos, njÃ«herÃ«, mandej shohim!..
Plot 45 vjet vuejtje, diktaturÃ«, terror, varje, vrasje, hetuesi, dÃ«nime me faj a pafaj, interrnime, burgosje, Ã§pronsime, plaÃ§kitje, gjyqe, Ã§kunorzime, survejime, luftÃ« â€œkllasashâ€, poshtnime, shnderime, Ã§varrosje tÃ« vdekunish, tretje kufomash e eshtnash ndÃ«r zallishta e kÃ«neta, ... frikÃ«, frikÃ«, vetÃ«m frikÃ« e tmerr pÃ«r kockÃ« e deri thellÃ« nÃ« shpirtÃ« ishte pasoja nga kjo bisedÃ« e bame nÃ« njÃ« nga kabaret e Teheranit nga data 28 Nandor e deri me 2 Dhetor 1943 dhe, prap ma vonÃ« nÃ« takimin e JaltÃ«s nga data 4 deri me 11 Shkurt 1945, pikÃ«risht, kur Rusvelti pregatitej me mbyllÃ« sytÃ« pÃ«rgjithmonÃ«, i cili pÃ«r rrezik tÃ« tonin jetoi sa me i dhurue kriminelit Stalin krejt EvropÃ«n Lindore deri nÃ« Berlin, Tokat Baltike e deri poshtÃ« tek Shqipnia, gati krejt Ballkanin, e bashkÃ« me nÃ©, miljona e miljona shpirtÃ«n njerzish qÃ« dergjeshin nÃ« kampin komunist stalinjan...pÃ«r njÃ« fjalÃ« goje: â€œMerri edhe kÃ«ta!â€...KÃ«ta pazarlleqe u arritÃ«n nÃ« dy takimet e nivelit tÃ« lartÃ« mes kÃ«tyne dy katilave tÃ« njerzimit, tÃ« cilÃ«t mbas luftet do tÃ« jenÃ« edhe â€œherojtâ€ e turpit tÃ« historisÃ« botnore tÃ« Shekullit XX.
PÃ«r shumÃ« vite qÃ« dokumentacionet ishin tÃ« kyquna, asht mendue se edhe Ã‡Ã«rÃ§ill ka mbi vetÃ« mjaft gjynahe pÃ«r kÃ«to vepra, por sot historia flet pÃ«r fakte tjera krejt ndryshej dhe kryesisht pÃ«r analizat e tija gjeopolitike nÃ« lidhje me pÃ«rfundimin e LuftÃ«s. Me ardhjen e Presidentit Truman si president i SHBA, fillon e ashtuquejtuna â€œLufta e ftohtÃ«â€ dhe Bota ndahet nÃ« dy kampe, ai imperialist dhe ai socialist. Kjo ndarje solli edhe njÃ« katastrofÃ« tjetÃ«r nÃ« Lindjen e LargÃ«t. KomunistÃ«t plasin luftÃ«n civile nÃ« KinÃ« nÃ«n udhÃ«heqjen e Mao Ce-Dunit, edhe ky â€œnjÃ« proletarâ€ qÃ« udhÃ«heqÃ« popullin â€œfukaraâ€ kinez pÃ«r me vÃ«ndosÃ« â€œrendin socialistâ€ nÃ« KinÃ«. NÃ« vitin 1949 Kina Popullore asht pjesÃ« e kampit socialist, pra edhe 900 miljon rrezikzez kinez hyjnÃ« nÃ« vathen e vorfnisÃ« komuniste tÃ« Stalinit tÃ« â€œmadhâ€ ... kur, vetÃ« Rusia nÃ« LuftÃ« kishte humbÃ« 20 miljon njerÃ«z, pÃ«rveÃ§ tÃ« vdekunve ndÃ«r kampe pÃ«rqendrimi e tÃ« pushkatuem qÃ« numroheshin edhe 20 miljon sovjetikÃ« tÃ« tjerÃ« pÃ«r krijimin e kolkozeve dhe, jo, e saktÃ« ishte edhe njÃ« shifer afro 15 miljon tjerÃ« qÃ« vuenin ndÃ«r burgje dhe provonin gulagun stalinjan, ndÃ«r kampet e punÃ«s dhe tÃ« shfarosjes, me tÃ« cilÃ«t mbahej gjallÃ« diktatura e pranishme nÃ« krejtÃ« Baskimin Sovjetik.
Mbrenda pak muejsh Ã§do ushtar sovjetik â€œÃ§lirimtarâ€ ishte kÃ«thye nÃ« ushtar pushtues i tÃ« gjitha vendÃ«ve ku ai kishte vue kambÃ«n e tij.
Lufta e KoresÃ« nÃ« vitin 1950 dhe hapja e kÃ«tij fronti pÃ«r unifikimin e KoresÃ« me tÃ« tjerat vende komuniste, solli ndryshime tÃ« paprituna pÃ«r SHBA. Gjenerali Dagllas Makartur (Douglas Mac Arthur) e vlersoi shumÃ« kÃ«te shtrimje politike tÃ« kampit socialist dhe ajo qÃ« kishte shumÃ« rendÃ«si pÃ«r gjeneralin nÃ« Lindjen e LargÃ«t ishte rreziku i ardhÃ«shem pÃ«r JaponinÃ« dhe ishullin e Tajvanit, sigurisht ky vepim do tâ€™ishte edhe njÃ« kercnim pÃ«r SHBA. PÃ«r kÃ«te arÃ«sye Makartur mendoi me i dhanÃ« fund rrezikut komunist njÃ«herÃ« e mirÃ« tue unifikue KorenÃ« dhe tue shkue me forcat ushtarake tÃ« Tij deri afÃ«r kufinit Kinez. Ky plan nuk u aprovue dhe Makartur u shkarkue nga detyra. Ndonse, Ai u kÃ«thye nÃ« SHBA si Gjeneral Hero, por koha vÃ«rtetoi se â€œfituesitâ€ mbetÃ«n komunistÃ«t nÃ« Lindje tÃ« LargÃ«t.
Kina, Korea e Veriut, Vietnami u pasuen nga shumÃ« shtete qÃ« pÃ«r disa dekada u lane me gjak revolucionesh e grupesh aventurirÃ«sh marksistÃ« e, qÃ«, provuen se rreziku i sistemit socialist atje do tâ€™ishte i pranishem, por, kjo gjendje do tÃ« vazhdojnÃ« endÃ¨ sot.
Jo pak, 60 vjet plot qÃ« Populli Kinez vuen nÃ«n robninÃ« gjakatare komuniste!
Shqipnia Socialiste, â€œfanar ndriÃ§uesâ€ i marksizÃ«m â€“ leninizmit, mbas prishjes me Bashkimin Sovjetik, u lidh me KinÃ«n e Madhe tÃ« Mao Ce-Dunit. Kur Kina zhvillonte atÃ« tÃ« famshÃ«m â€œRevolucion Ideologjik dhe Kulturalâ€, komunistÃ«t shqiptarÃ« kÃ«rkonin me studjue dhe me zberthye pÃ«rmbajtjen e citateve tÃ« â€œshokutâ€ Mao. IkÃ«m nga shiu i sovjetikve dhe rame nÃ« breshnin e kinezve... Ja disa citate pÃ«r me kuptue lexuesi â€œthellÃ«sinÃ« e mendimit gjenialâ€ tÃ« kÃ«tij marksisti, tÃ« botueme nÃ« Pekin nÃ« vitin 1967, nÃ« gjuhÃ«n shqipe:
â€œMesazh drejtuar Kongresit tÃ« 5-tÃ« PPSH, 25 Tetor 1966: ...MijÃ«ra male dhe qindra lumenj e ndajnÃ« KinÃ«n nga ShqipÃ«ria, por zemrat tona janÃ« tÃ« lidhura ngushtÃ«...Si ne ashtu dhe ju nuk jemi miq tÃ« rremÃ« qÃ« nga goja nxjerrim mjaltÃ« dhe mbajmÃ« helmin nÃ« bark, nuk jemi njerÃ«z me dy faqe...NÃ« krahasim me ju klika udhÃ«heqÃ«se e revizioniste e BS, klika titiste jugosllave dhe klikat..., nuk janÃ« gjÃ« tjetÃ«r veÃ§se njÃ« tog me baltÃ«, ndÃ«rsa ju jeni njÃ« mal kreshnik. Ata janÃ« shÃ«rbÃ«torÃ« e qehallarÃ« qÃ« bien nÃ« gjunjÃ« para imperialistÃ«ve, ndÃ«rsa ju jeni revolucionarÃ« proletarÃ« sypatrembur, qÃ« guxoni tÃ« luftoni kundÃ«r imperialistÃ«ve.â€
â€œ...5. Mos i rrih e mos i shaj tÃ« tjerÃ«t. 6. Mos i prish tÃ« mbjellat. 7. Mos u bjerÃ« mÃ« qafÃ« femrave. 8. Mos i trajto keq robÃ«rit e luftÃ«s.â€ (fq. 374).
â€œKomunisti...duhet tÃ« kujdeset mÃ« shumÃ« pÃ«r partinÃ« dhe pÃ«r masat sesa pÃ«r vehteâ€ (fq. 284). â€œNe komunistÃ«t jemi si fara, ndÃ«rsa populli Ã«shtÃ« si toka...â€ (fq. 289).
â€œLe tÃ« lulÃ«zojnÃ« njÃ«qind lule, le tÃ« konkurojnÃ« njÃ«qind shkolla...â€ (fq. 321).
â€œPÃ«r ta pÃ«rvehtÃ«suar me tÃ« vÃ«rtetÃ« marksizmin, atÃ« duhet ta studjosh jo vetÃ«m ndÃ«r libra, por kryesisht nÃ«pÃ«rmjet tÃ« luftÃ«s sÃ« klasave...â€ (fq. e fundit 331).
Mbi bazÃ«n e kÃ«tyne citateve ka punue dhe punon edhe sot â€œshokuâ€ Ramiz Alia!...
Delegacione e specialista nga ma tÃ« ndryshmit u nisÃ«n nga Shqipnia pÃ«r me marrÃ« eksperiencÃ« nÃ« KinÃ«, sesi mund tÃ« bahen tortura nÃ« Sigurimin e shtetit komunist shqiptar, pÃ«r me arrijtÃ« qÃ« njÃ« njeri i pafajshem me pranue akuzat false, se kÃ«shtu i intereson PPSH...
MÃ« tregonte njÃ« student shqiptar sesi njÃ« tren kalonte Ã§do ditÃ« nÃ« qytetin Hanxhou i ngarkuem me profesora, ingjenjera e specialista qÃ« dinin gjuhÃ« tÃ« vendeve tÃ« EvropÃ«s, tÃ« cilÃ«t i dÃ«rgonin dikund nga Tibeti, prej ku edhe nuk u kÃ«thenin kurrma...
Kujtoj njÃ« moment shumÃ« rrÃ«nqethÃ«s tÃ« atij revolucioni qÃ« po u zhvillonte atÃ«herÃ« nÃ« KinÃ«n e largÃ«t: NjÃ« pianistit tÃ« ri kinez me famÃ«, gardistÃ«t e kuq i prenÃ« krahun e djathtÃ« nÃ« gjysÃ«m pÃ«r mos me mujtÃ« me luejtÃ« nÃ« pjano kurrma muzikÃ«n e Bet-hoven!...
Na dukej njÃ« gja e pabesueshme atÃ«herÃ«,... kjo vepÃ«r makaber e Shekullit XX...
Por, nuk do tÃ« vonojÃ« ajo tragjedi qÃ« ndodhi mbas pak kohe tek na nÃ« Shqipni, qÃ« njÃ« Klerk tÃ« rinj shqiptar, Don Mikel Beltoja, nÃ« moshÃ«n 39 vjeÃ§are, pse guxoi me vue gojÃ« nÃ« Enver HoxhÃ«n, para pushkatimit xhelatÃ«t e Sigurimit tÃ« shtetit e shkyen pÃ«r sÃ« gjalli pÃ«r gjymtyrÃ«sh. UdhÃ«heqÃ«si i kÃ«tyne masakrave Ramiz Alia duhet tÃ« kenÃ« tÃ« shkrueme dhe kushedi sa gjana tjera nÃ« â€œkujtimetâ€ e tija, qÃ« na as nuk dimÃ« me i marrÃ« me mend!..

Lufta e ftohtÃ« mÃ«rriti me u Ã§vleftÃ«sue vetvetiu. Bashkimi Sovjetik tue mbushÃ« njena mbas tjetrÃ«s magazinat e armÃ«ve dhe tue shpenzue miljarda rubla pÃ«r me mbajtÃ« ushtrinÃ« dhe sigurimin apo, siÃ§ quhej KGB- ja, nuk kishte ma asnjÃ« mundÃ«si me u justifikue pÃ«r atÃ« mjerim ekonomik nÃ« tÃ« cilin kishte arrijtÃ« litari i lidhun nÃ« fytin e popullit ...Kjo gjendje edhe ma keq se atje mbizotnonte nÃ« gjithÃ« shtetet socialiste ku, pÃ«rfshihej edhe Shqipnia.
ShtetÃ«t e Bashkueme dhe DemokracitÃ« PÃ«rendimore, nuk kishin nevojÃ« fare me ba reklame se ecja e popujve tÃ« tyne drejtÃ« mirkenjes fliste vetÃ«. Potenciali ekonomik i SHBA, AnglisÃ«, RFGjermane, JaponisÃ«, FrancÃ«s, ItalisÃ«, Kanadas dhe hopi i KinÃ«s, ishin kapitulim i plotÃ« i sistemit politik dhe ekonomik tÃ« BRSS. Regani ka meritÃ«n e madhe se dijti me ba kombinimin e supermacisÃ« ekonomike me supermacinÃ« ushtarake aksiomÃ« tÃ« fitorÃ«s sÃ« Tij.
Kombinimi historik i tri figurave tÃ« mÃ«dha: Papa Gjon Pali II, Ronald Regan dhe Mihajl GorbaÃ§ov, do tÃ« sjellin edhe boshtin e TokÃ«s pÃ«r me i dhanÃ« drejtim tjetÃ«r HistorisÃ«.
As Shqipnia nuk do tÃ« mundet me qendrue nÃ« balten ku e kishte ngujue komunizmi!
Vorrezat e 45.000 shqiptarve tÃ« vramÃ«, tÃ« mbytun nÃ« tortura, tÃ« humbun nÃ« hetuesi, tÃ« pushkatuem, tÃ« hudhun ndÃ«r proska, tÃ« vdekun nÃ« internime, tÃ« vramÃ« ndÃ«r kufinjÃ« apo ndÃ«r kampe pune e shfarosje...vetÃ«m nÃ« njÃ« Popull Shqiptar, afro 2 miljon nÃ« vitin 1974, do tÃ« bajnÃ« qÃ« edhe Ata Heronj nga vorret shumÃ« shpejtÃ« do tÃ« thÃ«rrasin: â€œLiri, demokraciâ€!...

NÃ«sa, Evropa ziente...Papritmas shikuesit e gjithÃ« BotÃ«s njÃ«ditÃ« u ngujuen para TV:
4 Qershor 1989...
Lajme nga Kina komuniste, direkt nga Sheshi TIEN AN MEN:
Qindra e mijra studentÃ« Kinez kÃ«rkojnÃ« Liri, Demokraci dhe PaqÃ«!...
LÃ«vizje studentash, punÃ«torÃ«sh dhe mbarÃ« njÃ« KinÃ« komuniste u shemb nÃ«n tanke...
Gjak, dhunÃ«, armÃ«, njÃ« Popull i Ã§armatosun qÃ« thÃ«rret: â€œLiri, Demokraciâ€!
PÃ«rleshje, rrahje, kamxhik, automatikÃ« dhe arrestime...po, sa?
â€“ As nuk ka me u ditÃ« asnjÃ«herÃ« fjala â€œSAâ€?!...KurrÃ«!... as mos pyetni â€œSAâ€?..

I nderuem lexues! Ndalou tek kÃ«to foto qÃ« shikon nalt tek ky artikull!
Ai asht njÃ« djalÃ« kinez para njÃ« tanku! Ai nuk ia liroi rrugÃ«n tankut...
Ai asht djali i njÃ« NanÃ«s kineze...qÃ«, Ajo, e ka pa me sy djalin e vet aty!
E bashkÃ« me AtÃ« NanÃ«...e ka pa gjithÃ« Bota!
Ai djalÃ« ka sakrifikue jetÃ«n e vet pÃ«r njÃ« Ideal: PÃ«r Liri.
Tash njÃ«zet vjet, qÃ« nga data 4 Qershor 1989, nÃ« Sheshin Tien An Men nuk dihet sa djelmÃ« e vajza vdiqen pÃ«r Liri e Demokraci...nÃ«n dhunÃ«n komuniste, nuk dihet edhe sa u varrosen as tek na te Mali me gropa...pra, nuk dihet asgja tue fillue nga brigjet tona tÃ« Adriatikut, as nga Evropa Lindore e tue u ndalue nÃ« brigjet e Lindjes sÃ« LargÃ«t...
Po, Atyne qindra e qindra Nana Kineze, a Ju janÃ« tha lotÃ«t qÃ« u derdhÃ«n nâ€™AtÃ« Shesh tÃ« Zi nga diktatura e pergjakÃ«shme komuniste!?...
Jo, jo, lexues i nderuem, se ka endÃ¨ Nana e motra edhe nÃ« Shqipni, qÃ« rrÃ«kajtÃ« e lotve u janÃ« ba vija nÃ« fÃ«tyrÃ«...nga armÃ«t e pamÃ«shirshme qÃ« u shprazÃ«n mbi loÃ§kat e Tyne!
E, Nanat nÃ« gjithÃ« BotÃ«n NjÃ« ZemÃ«r kanÃ«!...

KÃ«ta pak rreshta nÃ« kÃ«te 20 vjetor, ia kushtoj nÃ« Nderim VÃ«llazÃ«nve e Motrave qÃ« ranÃ« pÃ«r Liri dhe Demokraci nÃ«n plumbat e komunistÃ«ve nga Populli i vogÃ«l Shqiptar e deri tek Populli ma i madh i BotÃ«s, Populli Kinez!... si dhe, njÃ« lule tÃ« freskÃ«t pÃ«r atÃ« ditÃ«...
... Djalit Hero tÃ« Sheshit Tien An Men!...

Melbourne, Qershor 2009.

by **Laert** » 07 Jun 2009, 09:47

Nga Fritz RADOVANI:

TOGER NDOKÃ‹ GJELOSHI HYNI NÃ‹ TIRANÃ‹ !..

Tue ju referue gazetÃ«s â€œOra e Maleveâ€, tÃ« vitit 1924, do tÃ« ndodhemi para fakteve:
Njoftim zyrtar: TiranÃ«, 6 Prill 1924, ora 21. 15â€™,
â€“ Sot ora 10.00 dy tregtarÃ« amerikan tÃ« quejtun Bicok dhe Commen u vranÃ« prej tÃ« panjohtunish nÃ« njÃ« pritÃ« mbi rrugÃ«n TiranÃ« Shkoder, nÃ« vendin Mamuras...
TiranÃ«, Me datÃ«n 20 Prill 1924, ditÃ«n e dielÃ« mbasdreke, nÃ« ora 17.00 kur Zotni Avni Rustemi bashkÃ« me dy shokÃ« po shkonte kah rruga e ArrÃ«s, pranÃ« vorreve tÃ« PashÃ«s, kur pau tue kalue andej HoxhÃ« Kadriun, i len shokÃ«t pÃ«r pak kohÃ« sa tÃ« takohej me kolegun e vet. NÃ« kÃ«te Ã§ast njÃ« mullisÃ« i quejtun Jusuf ReÃ§i, tue i shkue mbrapa, e gjuen me revole nÃ«n shpatullÃ«n e majtÃ« dhe ikÃ«...
TiranÃ«: Me datÃ«n 22 Qershor 1924, ora 14. 30â€™ njoftohet se Avni Rustemi vdiq.
Populli i Shkodres, i mbledhun nÃ« BashkinÃ« e qytetit proteston: â€œNÃ« Avni Rustemin kombi ka pa tipin e Idealit tÃ« vet. Vrasja e Tij ka dermue zemrat e Popullit tÃ« Shkodres...
ProtestÃ« e Asemblistave tÃ« Shkodres: Asemblistat e Shkodres, bashkÃ« me njÃ« tÃ« KosovÃ«s, i dÃ«rguen KryesisÃ« sÃ« AsemblesÃ« dhe QeverisÃ« kÃ«te telegram: â€œNjÃ« plumb trathtar plagosÃ« shokun tonÃ«, AvninÃ« Fatos...Ky plumb qillon jo vetÃ«m Avniun tonÃ«, shpÃ«timtarin e Atdheut, por shtron pÃ«rdhÃ© nderin e tÃ« gjithÃ« pÃ«rfaqsuesve tÃ« kombit...
MisÃ«t e Kuvendit Kushtetues: Hafiz J.Repishti, Don Ndre Mjedja, Eljaz Muka, At Ambroz Marlaskaj, Dervish Mitrovica, Shuk Gurakuqi, Xhemal Bushati, Luigj Koliqi, Ibrahim Gjyrezi, Nush Bushati.
DjelmÃ«nia e Shkodres vajton vdekjÃ«n e Avniut!
Shkodra veshet nÃ« zi...TÃ« gjitha shtÃ«pijat dhe dugajtÃ« ku rrahte zemra shqiptare u veshÃ«n nÃ« zi, tue ngritun flamurÃ«t nÃ« gjysÃ«m shtize me shirita tÃ« zezÃ«, qÃ« kanÃ« me vazhdue deri ditÃ«n e vorrimit. Mbas kÃ«saj dite jazi do tÃ« mbahet i paharrueshÃ«m nÃ« zemrat e tÃ« gjithÃ« shkodranve. Me idhnim zemre kÃ«te shenjÃ« nuk po e shohim nÃ« ZyrÃ«n e PrefekturÃ«s kÃ«tu, e besojmÃ« se, autoritetÃ«t qendrore do ti japin urdhÃ«n edhe zyreve qeveritare.
Shoqnia â€œBashkimiâ€ me njÃ« mendim sa patriotik aq gjenial, emnoi Poetin e Kombit At Gjergj Fishta, pÃ«r orator zyrtar nÃ« salikimin e thÃ«meluesit tÃ« vet.
Trupi i Avni Rustemit asht ba objekt pelegrinazhi nÃ« spitalin e TiranÃ«s...
Trupi i Avni Rustemit do tÃ« vorrohet nÃ« VlonÃ«, pranÃ« Ismail Qemalit...
Shqipnia mbarÃ« vajton vdekjÃ«n e Avni Rustemit. 10.000 vetÃ« shkojnÃ« nÃ« VlonÃ«...
Shkodra ban meting...Ceremoni tÃ« madhnueshme...
Me 30 Qershor: Trupi i Avniut u bajt me nderim tÃ« madh nga Tirana nÃ« DurrÃ«s... dhe i stolisun me kunora e lule zbriti nÃ« skelÃ«n e VlonÃ«s...
NÃ« orÃ«n 14.30 filloi pÃ«rcjellja nga 10.000 vetÃ« dhe 300 pÃ«rfaqsues tÃ« krahinave tÃ« ndryshme tÃ« vendit. FolÃ«n 17 orator... ndÃ«r tÃ« cilÃ«t Zoja Marigo, At Ali Tyrabi, Don LazÃ«r Shantoja, At Gjergj Fishta, Imzot Fan S.Noli, etj.
NÃ« emÃ«n tÃ« ushtrisÃ« foli major Ibrahim Prishtina...
Ora 18.30 Avniu u vorros dhe mbi vorr u vunÃ« 200 kunora me lule...
VlonÃ« 1 Maji 1924, Asemblistat nuk shkojnÃ« nÃ« TiranÃ«:..NÃ«nshkruejnÃ« F.S. Noli, H.I.Repishti, At A.Marlaskaj, Sulejman Delvina, Sulejman Luxati, Xhemal Bushati, I.Tatzati, Q. Koculi, Kosta Paftali, I.Gjyrezi, Rasim Babameto, I.Xhindi, S.Koleka, Shuk Gurakuqi, Sif Kedhi, Fazlli FrashÃ«ri, Abdyl KuÃ§i, Nush Bushati, Numan Ferizi, Mustafa Tragjasi, Ali KÃ«lcyra, Bahri Omari, Luigj Koliqi, Kol Tramara, Elez Muka.
â€œUshtria KombÃ«tare qi asht ndera e ShqipnisÃ« ju pÃ«rgjigj burrnisht e atdhetarisht zanit tÃ« Popullit, tue rrokÃ« pushkÃ«n kundÃ«r atyne trathtarve tÃ« flligtÃ« qi guxojshin me luejtÃ« me fatin e Atdheut...
Bicaj, me 3 Qershor 1924: Luftime tÃ« rrebta tek Kalaja e DodÃ«s...bashibuzukÃ«t e A. Zogollit u thyen keqas...Ushtria KombÃ«tare arriti nÃ« Radomir...bashkÃ« me Bajram Currin e Elez Jusufin nesÃ«r nisÃ«t pÃ«r Peshkopi...
VlonÃ«, 3 Qeshor: Ushtria KombÃ«tare mori Beratin...arriti nÃ« Lushnje e DivjakÃ«
Prej ballit tÃ« LezhÃ«s kemi kÃ«ta lajme me 4 Qershor 1924: Toger NdokÃ« Gjeloshi me njÃ« pjesÃ« tÃ« fuqisÃ« kombÃ«tare, qÃ« ndodhet nÃ« Balldre, zuni pozicion nÃ« Mal tÃ« Rrencit, dhe preu rrugÃ«n ndÃ«rmjet LezhÃ«s e ShÃ«ngjinit...
RraboshtÃ«, 8 Qershor: Ushtria KombÃ«tare mori MajÃ«n e VelÃ«s...
9 Qershor: Ushtria KombÃ«tare mori Lushnjen...
9 Qershor: Zbrazja e TiranÃ«s, Lajme tÃ« sigurta qi marrim prej Tirane na tregojnÃ« se KÃ«shilltarÃ« tÃ« naltÃ«, ministra e deputet kanÃ« ikÃ« pÃ«r DurrÃ«s dhe Itali...
LezhÃ«, 10 Qershor: Ushtria KombÃ«tare kaloi lumin e Matit dhe iu drejtue TiranÃ«s...
TiranÃ«, 10 Qershor 1924: Pjesa prise e UshtrisÃ« KombÃ«tare nÃ«n komandÃ«n e Toger Z. NdokÃ« Gjeloshit, mbasi Ã§armatosi rrugÃ«s bashibuzukÃ«t e qeverisÃ«, tÃ« cilve u mori njÃ« top e njÃ« mitraloz, hyni nÃ« TiranÃ« nÃ« orÃ«n 19.40â€™. Fuqia kombÃ«tare mori me njÃ«herÃ« nÃ« dorÃ« administratÃ«n dhe filloi Ã§armatimin e bashibuzukve. NÃ« qytet mbretnon qetÃ«si e plotÃ«. Ahmet Zogolli kishte ikÃ« pakÃ«s pÃ«rpara nga Zalli i Herrit pÃ«r nÃ« Mat.
TiranÃ«, 10 Qershor: Komandanti i vÃ«primeve , Kapiten Z. Mark Raka, arriti me njÃ« pjesÃ« tjetÃ«r tÃ« UshtrisÃ« KombÃ«tare nÃ« TiranÃ«, nÃ« ora 23.25â€™...
TiranÃ«, 11 Qershor: Ushtria KombÃ«tare e ballit tÃ« Jugut...mori Elbasanin, KavajÃ«n, Shijakun e DurrÃ«sin...pritÃ«t tÃ« arrijÃ« sot nÃ« TiranÃ« komandanti i vÃ«primeve tÃ« Jugut, zotni NÃ«nkolonel Kasem Qafzezi e z. Kapiten Ali Riza Prishtina, nÃ« krye tÃ« njÃ« batalioni...
PÃ«rveÃ§ Toger Z. NdokÃ« Gjeloshit e Kapiten z. Mark RakÃ«s, qi arritÃ«n mbramÃ«, sot erdhÃ«n me forcat e veta tÃ« ushtrisÃ« prej Mamurasit edhe Kapiten Z. LazÃ«r Mirashi, Toger Z. Spiro Kosova, Toger Z. Shan Vila e nÃ«ntoger Z. GjekÃ« LekÃ« Marashi. ArritÃ«n sot edhe Toger Vas Kiri, ushtarakÃ«t DodÃ« Nikolla, Mul Delia dhe njÃ« Ã§etÃ« e mirditÃ«s me Preng Ll. Gjonin e Zef Ndocin nÃ« krye... BashkÃ« me ta arriti edhe Z. Xhemal Bushati, me forcat e veta civile tÃ« PostribÃ«s dhe Hotit, qÃ« ka nÃ«n urdhÃ«n.
Bari Itali, 11 Qershor: Si dihet, kÃ«tu nÃ« Bari janÃ« mbledhÃ« shumica e qeveritarve tÃ« ikun nga Tirana...Studentat atje i kanÃ« sha â€œtrathtarÃ« tÃ« atdheutâ€...
Sonte po niset pÃ«r TiranÃ«: Mustafa Kruja, Zija Dibra, Ymer e Kapllan Deljallizi...
Shkoder, 12 Qershor: Mbas fitores nÃ« TiranÃ«, u nis atje pÃ«r me festue bashkimin e UshtrisÃ« KombÃ«tare edhe komandanti i PÃ«rgjithshÃ«m Z. Rexhep Shala, sot nÃ« ora 13,30â€™...
Ate e pÃ«rcollÃ«n pÃ«rfaqsuesit e Asemblistave tÃ« Shkodres, Z. Hafiz Ibrahim Repishti, Luigj Gurakuqi e PjetÃ«r BumÃ§i. Prej Asemblistave pÃ«rfaqsues tÃ« KosovÃ«s ishin Z. Fahri e Dervish Mitrovica dhe, prej ParisÃ« sÃ« Shkodres: Z.At Gjergj Fishta, Riza Cani, Ndoc Ã‡oba e Don LazÃ«r Shantoja. Nga Paria e KosovÃ«s Z.Hasan Prishtina e Hysni Curri. Me kÃ«ta u nis edhe Z. Qazim Koculi, pÃ«rfaqsues i VlonÃ«s, qi ndodhej nÃ« Shkoder...
Shpallja e UshtrisÃ« sÃ« Popullit Shqiptar
TiranÃ«, 17 Qershor 1924:...
â€œU falemnderÃ«s nâ€™emen tâ€™UshtrisÃ«, tÃ« gjitha atyne Bashkive, instituteve zyrtare e private e EtÃ«nve tÃ« besimeve tÃ« ndryshme, KishÃ«s AutoÃ§efale Shqiptare dhe tÃ« gjithÃ« atyne zotnive qÃ« na uruen triumfin e lÃ«vizjes sÃ« UshtrisÃ« KombÃ«tare, tÃ« cilve u apim edhe fjalÃ«n qi kÃ«tej e tutje, sado qi Ushtria nuk ka pÃ«r tâ€™u pÃ«rzi nÃ« politikÃ« dhe ka me kenÃ« larg tÃ« hymit ndÃ«r duer tÃ« ndonjÃ« partisÃ«, nuk do tÃ« lejojmÃ« askend e as njÃ« parti me dalÃ« jashta udhÃ«s sÃ« drejtÃ«. Nenkolonel Rexhep Shala.â€.
TiranÃ«, 28 Qershor: Bajram Bej Curri mÃ«rriti nÃ« TiranÃ«...
Nga Y:
â€œPA DORCAâ€
Revolucioni i fundit kje ma i bukri e ma i lumnueshmi Revolucion nÃ« historinÃ« tonÃ« kombÃ«tare; mund tÃ« thomi se kje edhe njÃ« Revolucion â€œMe Dorcaâ€.
Opozita, edhe kur rrÃ«mbeu armÃ«t e gjakut, deshtÃ« tÃ« konservojÃ« metodÃ«n e saj tÃ« matun e bujare qÃ« pÃ«rdoronte kur kishte vetÃ«m armÃ«n e fjalÃ«s. Por, Opozita sot ka ndrrue emnin: Sot quhet Qeveri! Ka ndrrue emÃ«n e lypset tÃ« ndrrojÃ« edhe metodÃ«. Opozita, e bame Qeveri hyn sot nÃ« fazÃ«n e dytÃ« e ma tÃ« vÃ«shtirÃ«n tÃ« programit tÃ« saj. Triumfi ma i plotÃ« e kunorzoj fazÃ«n e parÃ«: Qeveria e feudalve u rrÃ«zue: putat u thyen; me formimin e Kabinetit tÃ« Ri, Shteti Shqiptar hyn pÃ«r tÃ« parÃ«n herÃ« e pÃ«rnjÃ«mend nÃ« udhÃ«n pÃ«rparimpruese tÃ« demokracisÃ«; por, pÃ«rmbi kÃ«ta thÃ«mele tÃ« reja Qeveria do tÃ« ndÃ«rtojÃ«!
Kjo vepÃ«r ndÃ«rtimi asht faza e dytÃ« e OpozitÃ«s sÃ« vjetÃ«r, asht pÃ«rlimi, asht krejt Programi i QeverisÃ« sÃ« Re.
Kemi lexue me shumÃ« interes njÃ«zet pikat e programit qeveritar, tÃ« cilin na deri tashti e kemi lanÃ« pa asnjÃ« koment. KomentÃ«t ma tÃ« mira tÃ« programeve janÃ« faktet, janÃ« zbatimet: E, prandej, presim! Na sot duem vetÃ«m ti shtimÃ« nÃ« mend QeverisÃ« mÃ«nyren me tÃ« cilÃ«n programet, prej letres, dalin nÃ« vepra. Nuk kishim me dashtÃ« kurr qÃ« edhe pÃ«r kÃ«te Qeveri tÃ« thohet dikur: â€œIdeali kje anderr, realiteti mjerim!â€ (Goethe, Faust).
Vepra e ndÃ«rtimit, si dihet, asht shumÃ« ma e vÃ«shtirÃ« se ajo e rrenimit; me rrenue mundÃ«t edhe njÃ« llac, por vetÃ«m ustahi mund tÃ« ndÃ«rtojÃ«. Populli ka kÃ«rkue njÃ« Qeveri tÃ« drejtÃ«. â€œMbretnimi i ligjit dhe i drejtÃ«sisÃ«â€ kje premtimi kategorik i OpozitÃ«s. Populli tue lypÃ« njÃ« Qeveri tÃ« drejtÃ«, kÃ«rkon me kÃ«te njÃ« Qeveri tÃ« fortÃ«: TÃ« fortÃ« pse ashtu asht e drejtÃ« dhe, tÃ« drejtÃ« se ashtu asht e fortÃ«.
Pat thanÃ« njÃ« filozof se â€œi pari konÃ§esion me tÃ« cilin njÃ« qeveritar pranon kÃ«rkesat e paligjÃ«shme tÃ« tÃ« sunduemve, asht e para kambÃ« e shkallÃ«s qÃ« do ta Ã§ojÃ« ate tek litariâ€.
Tue kÃ«rkue njÃ« Qeveri tÃ« fortÃ« nuk lypim njÃ« Qeveri brutale; metodat brutale i kemi dÃ«nue e i dÃ«nojmÃ«; nuk i kemi durue dhe as nuk i durojmÃ«.
Por, edhe dÃ«nojmÃ« metodÃ«n e â€œmasave gjysmakeâ€, e â€œmbylljes sÃ« njÃ« syniâ€ dhe tÃ« â€œfavorÃ«veâ€. KÃ«rkojmÃ« qÃ« ligji tÃ« mbretnojÃ« gjithnjÃ«, gjithkund e pÃ«r tÃ« gjithÃ« sovran: Lypim njÃ« dorÃ« tÃ« fortÃ«, njÃ« dorÃ« qÃ« kur tÃ« jetÃ« nÃ«voja, tÃ« bahet edhe grusht! Lypim qÃ« mbas sodit nÃ« Shqipni ma i madh tÃ« jetÃ« topuzi se hatri: Lypim me njÃ« fjalÃ« njÃ« Qeveri â€œPa Dorcaâ€.
NÃ« kÃ«te forcÃ«, nÃ« kÃ«te intransigencÃ« absolute para ligjit dhe drejtÃ«sisÃ«, rrin siguria e realizimit tÃ« atyne reformave qÃ« do tâ€™i apin njÃ« fÃ«tyrÃ« e njÃ« fat tÃ« ri ShqipnisÃ«.
Pika ma nÃ« shenjÃ« e ma me randÃ«si e Programit tÃ« QeverisÃ« asht e pesta, ku shpallÃ«t: â€œshrranjosja e feudalizmit, Ã§lirimi i Popullit dhe vÃ«ndosja e DemokracisÃ« nÃ« Shqipniâ€.
Si mund tÃ« shpresohet njÃ« reformÃ« kaq radikale pa njÃ« forcÃ« qÃ« tÃ« jetÃ« radikale?
Kishin me u tregue njÃ«mend shumÃ« â€œnaivâ€ ata qÃ« besojnÃ« se me konfiskimin total tÃ« pronave tÃ« bejlerve, shrranjoset pÃ«rfundimisht feudalizmi nÃ« Shqipni. Feudalizmi nuk e ka rrajÃ«n nÃ« prona, por ma fort nÃ« mentalitet; po nuk u shrranjos ky pra, po nuk u shrranjos feudalizmi shpirtnor, Flamurin e DemokracisÃ« nuk do ta shohim kurr tÃ« ngritun nÃ« qiellin e Atdheut. Kujdesi kryesor i QeverisÃ« sÃ« Re, lufta ma e rrebtÃ« e idealizmit do tÃ« qellojÃ« humbjen e shpirtit feudal, humbjen politike tÃ« atyne njerzve tÃ« cilÃ«t, pa kenÃ« bejlerÃ«, pa pasÃ« vorr nÃ« shpatull, (asgja mbas shpirtit â€“ shen. em FR) si thonÃ« malÃ«sorÃ«t tonÃ«, kanÃ« shpirtÃ« e mentalitet bejlerÃ«sh, domethanÃ«, pretendime sovraniteti mbi njÃ« popull qÃ« e konsiderojnÃ« skllav.
Qeveria do tâ€™i hapin mirÃ« sytÃ« aq ma fort qÃ« kÃ«ta njerzÃ« shpirtnisht feudal, nuk janÃ« vetÃ«m ata tÃ« dÃ«buemit , ata qÃ« do tÃ« dÃ«nohÃ«n, por janÃ« edhe shumÃ« ndÃ«r ata qÃ« sot na shitÃ«n si demokrat! Njerzit amorfÃ«, oportunista, tÃ« kÃ«thyemit e orÃ«s sÃ« fundit, njerzÃ« nÃ« kapÃ«rcyllÃ«, pÃ«r tÃ« cilÃ«t arÃ«syeja dhe e drejta rrinÃ« tek ai qÃ« ka forcÃ«n nÃ« dorÃ«. Ata qÃ« pÃ«r tri vjet rresht pÃ«rdorÃ«n dajakun kundÃ«r nacionalistave, nuk mund tÃ« konsiderohen patriot se, nÃ« tri javÃ«t e fundit rrokÃ«n armÃ«t nÃ« rradhÃ«t e tyne; lypset diÃ§ka ma tepÃ«r me kenÃ« patriot se me quejtÃ« sot kulimisht â€œZogolloviqâ€ atÃ« qÃ« dikur e quente â€œshpÃ«timtari i Atdheutâ€!
Metamorfoza tÃ« tilla nuk janÃ« tjetÃ«r veÃ§se qyme ujkut!...
ZemÃ«rgjanÃ«sia me kÃ«te Ã§etÃ« njerzish asht ligÃ«shti e trathti: LigÃ«shti ndaj tyne, trathti ndaj Popullit.
Kemi ndigjue se njÃ« nga tÃ« ikunit prej qeveritarve tÃ« pÃ«rparshÃ«m i paska thanÃ« dikuj nÃ« Bari: â€œI doli fjala oratorit tÃ« OrÃ«s sÃ« Maleve: Avni Rustemi pau e na sot po kjajmÃ«! Por do tÃ« shohÃ« ma, e atÃ«herÃ«, kemi me qeshÃ«!â€.
â€œQeveria ka me krye plotÃ«sisht programin e saj atÃ«herÃ« kur trathtarÃ«t e popullit mos tÃ« mundÃ«n me qeshÃ« ma kurr mbi kurrizin e Popullit!â€.
TrathtarÃ«t do tÃ« kujtohen qyshÃ« tash se Qeveria e sotme, Qeveria e Revolucionit ma tÃ« bukur e shpallun mbi kufomen e Avni Rustemit, Qeveria e DemokracisÃ«, Qeveria e kryesueme prej njÃ« Fan Nolit dhe, e formueme prej nacionalistave ma nÃ« za dhe tÃ« vjetÃ«r, asht njÃ« Qeveri e cila, pse nuk ka nÃ« krye o anash njerzÃ« despotÃ« me fuqi pÃ«rsonale, ka fuqi tâ€™amshueme tÃ« ligjit dhe tÃ« drejtÃ«sisÃ«.
TÃ« mendojnÃ« mirÃ« qeveritarÃ«t e sotÃ«m se mosrealizimi i Programit tÃ« shpallun nuk shÃ«non vetÃ«m falimentimin e pÃ«rsonave tÃ« tyne, por edhe falimentimin e njÃ« Ideali!
Y. (Don LazÃ«r Shantoja).

ShÃ«nim pÃ«r pjesÃ«n e parÃ«:
Mendoj qÃ« materiali qÃ« ju paraqita asht konkret dhe nuk ka nÃ«vojÃ« pÃ«r koment.
Kam shkrue nÃ« data dhe orÃ« tÃ« caktueme zhvillimin e Revolucionit Demokratik tÃ« Qershorit 1924, si mbas FletorÃ«s sÃ« Asaj kohÃ« â€œOra e Maleveâ€.
Kjo asht pjesa e parÃ« e njÃ« studimi qÃ« kam ba pÃ«r kÃ«te temÃ« aq shumÃ« tÃ« lanun mbasdore dhe tÃ« shtrembnueme nÃ« pothuej krejt historinÃ« e shkrueme tÃ« ShqipnisÃ«.
I madhi Faik Konica thotÃ«: â€œArmiku i shqiptarit Ã«shtÃ« vetÃ« shqiptari!â€

Melbourne, 2009.

Proletari Forum & Italia Forum

120 VJETORI I LINDJES SÃ‹ IMZOT GASPÃ‹R THACIT

120 VJETORI I LINDJES SÃ‹ IMZOT GASPÃ‹R THACIT

FRITZ RADOVANI ''MOS KENI FRIKÃ‹!''

DY VLLAZNÃ‹T TÃ‹ NJÃ‹ OXHAKU PÃ‹R 35 VJET...

SHANTOJA NÃ‹N FERRIN E ISH HETUESIT SABRI GODO

PER ME U BA HERO A DUHET KULTURÃ‹ E MADHE, APO?...

Re: Artikujt e Fritz Radovanit

IMZOT ERNESTO Ã‡OBA DHE MARTIRIZIMI I TIJ...

EDHE KY ISHTE NXANÃ‹S I TRACKIT !...

PEKIN, TIEN AN MEN: 4 QERSHOR 1989 !..

ME 10 QERSHOR 1924, DITÃ‹N E MARTE, ORA 19.40â€™,

Who is online