Lexuar 14022
Rreth rrufeve janë shumë mite. Do të përmbledhë disa këshilla për t’u mbrojtë nga rrufeja e verës.

Pak shpjegim për konceptin rrufe dhe vetëtimë

Duhet të kujtojmë principin teorik të fizikës elektro-statike:

Dy ngarkesa elektrike me shenja të njejta shtyhen. Si: plusi me plusin apo minusi me minusin shtyhen

Dy ngarkesa elektrike me shenja të kundërta tërhiqen. Si: kur ngarkesa pozitive përballë asaj negative tërhiqen.

– Rrufeja

Rrufeja është shkarkimi elektrik gjigand midis dy poleve minus e plusë; ndodhë ku ka përplasje i   reve ( bashkimi i kristaleve të akujve me breshërin brenda reve) si polë pozitiv me tokën si poli negativ duke shkarkuar me miliona amper, pra rrymë elektrostatike, që shoqërohet sëpari me një rrezatim të fuqishëm e njëkohësisht me një shkrepje të fuqishme drite dhe nën zhurmën e bubullimës.

– Vetëtima

Vetëtima ashtë shkarkimi eletrikë statik gjigand midis dy grumbujve të madhë resh të ngarkuara me ngarkesa polare të kundërta si plusë dhe minus, që shoqërohet me një shpejtësi gjigande me shkrepje vijëzim drite nëpë qiell dhe me një bubullime të fuqishëm.

1. Të stakohet rryma elektrike dhe Telefon dhe TV!

Kjo është një ide e mirë për të stakuar të gjitha lidhjet të energjisë dhe të rrjetit nga pajisjet më të çmuar elektronike e shtëpisë kur ka një stuhi, prishje moti me shkreptima rrufesh në ardhje.

Kjo nuk është e mjaftueshme për të çkyçur kontaktet elektrike.

Eleminoni bisedat në telefon!
Për shkak të ndryshimeve të modernizimit  në rrjetin e telekomunikacionit nuk është e rrezikshme për të folur me telefonë gjatë një stuhie si në kohët e  mëparëshme. Por nga ana tjetër folësi nuk ka asnjë arsye për të vënë veten në rrezik të panevojshëm në kohë rrufeje. Pra, nëse ju duhet të telefononi dikë, ndërsa rrufeja ban kërdinë jashtë, në vend të telefonit ju duhet të përdorni telefonin tuaj celular ose një telefon pa tela, pram e valë.

2. Ku jeni më të sigurt?
Në kohën e stuhive qytetari duhet;

–          të qëndrojnë brenda shtëpisë apo ndonjë lokali të çfarëdorëshme, pra të ndodhet brenda derës dhe jo jashtë saj.

–          Veçanërisht duhet të shmangeni  prekjen me dorë nga instalimet elektrike përçuese si psh. bojlerëve apo ngrohësave elektrikë të ujit(të mos laheni), radiatorëve ngrohës elektrikë, nga reflektor ngrohës elektrikë dhe nga kontaktet e vendosjes të spinave në prizat.

– Makinat janë të sigurta në raste stuhish

Vetura apo kamioni, autobuzi, makinë është gjithashtu një vend i sigurt për të qëndruar për njeriun në kohë stuhirash. Për asrye se është ndërtuar kryesisht mbulesa(karkasa)prej metali e makinës, që formon një të ‘ashtu-quajtur “kafazi i Faradait(inxhinier shpikës)’’, që luan rolin e një rrufe – mbrojtëse, por edhe për të ‘’copëzuar’’, dobësue ngarkesën e mëtejshëm të shkarkimit atmosferik elektro-statik në terren.
– Plotësisht të sigurt për ata që mund të ndodhen brenda rimorkio.

– Ju nuk duhet të rrini pranë asnjë lloj shtylle sidomos ajo elektrike, kullave të instalimeve elektronike, apo pranë asnjë  pjese të tjera  metalike të makinës, veturës, autobuzit.

1. Shmangni qendrimin pranë pemëve!

Qendroni sa ma largë pemëve të larta!

Pemët e larta kanë veti  tërheqëse të rrufesë, i cila gjatë shkarkimit të rrugesë ndikon shpesh në përhapjen e rrufesë duke u shpërbërë në disa ngarkesa të vogla drejt e në  përçuesat më të ndjeshme pranë saj. Këto pjesë përçuesash apo rrufeja e dobët godet edhe njeriun si përçues i mirë i saj. Ne gjithashtu shohim shpesh se pemët e veçuar  shpërthejnë nga rrufeja, ku lëngjet e saj avullojnë menjëherë si rezultat i nxehtësisë intensive.

1. Mos u shtrini apo të uleni në tokë!

Në qoftë se do të ulesh apo shtrihesh në tokë njeriu gjatë rrebeshit të stuhisë me rrufe duhesh të dish, se qytetari nuk ashtë objektë i lartë, por ashtë një përcjellës i mirë i elektricitetit. Si të tillë njeriu nuk duhet të ketë kontaktë të ulur apo i shtrirë në tokë gjoja për t’ju shmangur lartësisë sepse në kohën që bien rrufeja në terren njeriu elektrizohet nga rrufeja duke rrezikuar jetën se sa njeriu qendron në kambë.

– Telefoni celular dhe GPS(Global Positioning System – pajisje valore me satelitë)
Të dy pajisjet  janë përçuese elektrike dhe për këtë arsye mbetet e ekspozuar nga goditja e rrufesë.
Shumë aspekte  fizike të rrufës nuk është sqaruar plotësisht, dhe për këtë arsye, njerëzit duhen  të zbatojnë principet e sigurisë nga stuhira rrufeshë.

Rrufeja bie mbi kullën gjigande të Kanadasë më 29 maj 2011

E enjte, më 2.VI. 2011

Anders Brandt

Kjo nuk është hera e parë që bie rrufe në kullën 553 metra të lartë që aq shumë janë shqetësuar nga rrufeja.

Një studim kanadez tregon se kulla CN pëson goditje vjetore nga rrufeja 40-50 herë – dhe kjo shifër krahasohet me  çdo kilometër katror në Toronto, që i bien në vit të  goditet dy herë nga rrufeja.
Një tjetër studim i hartuar gjatë periudhës 1991-2005 tregon se rrufeja goditi kullën e madhe, plotë 404 herë. Në raste të tilla njerzit duhet të largohen gjatë një stuhie.

16 nga këto rrufe goditi Kullën CN nga pesë deri në 70 metra nga maja e kullës.
Dy muaj para se  Kulla CN të hapej zyrtarisht në 1976 ai ishte goditur nga rrufeja 13 metra nga maja e kullës. Ai shkaktoi dëme prej $ 25,000. Që atëherë rrufeja nuk është shkaktuar shkatërrim në një prej ndërtesave më të mëdha në botë.
Kulla CN  u  ndërtua në vitin 1976, ishte deri në 2010 ndërtesa më e lartë në botë. Kohët e fundit u ndërtue një kullë në Azi  më e lartë se Kulla CN.

Përgatiti:  Bep Martin Pjetri/Proletari.Com
E enjte, më dt. 2.VI.2011