Lexuar 6389

Karta/pakti i Atlantikut 14 gusht 1941
Karta e Atlantikut u quajte marrëveshja e bërë mes F.D Rooseveltit dhe W. Churchilt (ShBA-së dhe Britanisë), në një anije luftarake ’’Princi i Uellsit’’ i ankoruar prane ishullit Terranova, qe laget në oqeanin Atlantik.

Aty u planifikua nje platforme mbi principe baze mbi rendin e ri botërorë të ardhshem, u organizua takimi prej date 9 deri me 12 gusht te 1941 dhe u shpall më 14 gusht të vitit 1941
Kësaj marrveshje, më 24 shtator të vitit 1941 ju bashkangjitë edhe Bashkimi i Republikave Socialiste Sovjetike. Në atë kohë, gjithë kundërshtarët e lutës kundër Gjermanisë, e njihnin këtë marrveshje si Program i përbashkët.

Karta e Atlantikut perpiloi projektin për botën pas Luftës së Dytë Botërore, dhe është bazë i shumë traktateve ndërkombëtare dhe i organizatave ekonomike-politike që i dhane formen e saj strukturore e funksionale.

U vendose per Kombet e Bashkuara, mbi Marrëveshjet e Përgjithshme mbi Tarifat dhe Tregtinë (GATT), pas pavarësisë luftës pasurinë britanike dhe frënge, dhe shumë më tepër rrjedh nga Karta e Atlantikut. Ajo u hartua në Konferencën e Atlantikut (koduar Riviera) nga kryeministri britanik Churchill Ministri Winston dhe presidenti i SHBA Franklin D. Roosevelt, në bordin e një anije lufte në Anchorage. Dhe u lëshua një deklaratë të përbashkët më 14 gusht 1941. Kjo deklaratë është hartuar dhe ranë dakord ndërsa britaniket kishin luftuar në Luftën e Dytë Botërore kundër Gjermanisë naziste, megjithatë, nuk ishte asnjë zyrtar, dokument ligjor me titull “Karta e Atlantikut”. Termi “Karta e Atlantikut” u vendos nga Daily Herald, një gazetë në Londër sipas deklaratës së përbashkët kishte qenë botuar. Shtetet e Bashkuara nuk kanë hyrë ne luftë derisa u perballe me Sulmin në Pearl Harbor më 7 dhjetor, 1941 kunder Gjermanise.
Potencialisht, ajo shpalosi detajet, objektivat dhe qëllimet e fuqive Aleate në lidhje me luftën e dyte boterore dhe pas Luftës së Parë Botërore. Idealet e shprehur përmes tetë pikave te Kartës së Atlantikut ishin kaq shumë, sa që Zyra e Luftës së Informacionit kishin të shtypura 240,000 posterat e saj në 1943, e cila u OWI Poster nr 50. Përveç kësaj, ajo mund të shihet gjithashtu si një “ndryshim i rojes” nga Britania në Shtetet e Bashkuara si fuqi kryesore botërore.SHBA mori rolin e superfuqise boterore)

Kursi i ngjarjeve

Roosevelt dhe Churchill gjatë shërbimeve të Kishës në bordin HMS Prince of Wales.

Eshte një histori të mbuluar, ne një ditë flamuri, qe është nxjerrë në Upper Street, eshte filmuar, dhe u transmetua, ndërsa Churchill kishte vendosur tashmë për konferencë duke përdorur, për pjesën e parë të udhëtimit, me ane te hekurudhave. Churchill ne lundrimin qetësues, lexoi romane, shikoir filma dhe u zhyt ne lojen me tavëll të Harry Hopkins.
Në mëngjesin e të shtunës, ne 9 gusht, te 1941anija ‘’ Princi i Uellsit ‘’ lundroi në gjirin e Placentia poshtë një linjë të anijeve të SHBA në Augusta USS ku Rusvelti i cili, si Churchill, ashtu sic e kishin planifikuar Uashington në kuadrin e një histori të mbuluar (ai ishte gjoja në New England për dhjetë-ditë udhëtim peshkimi) [1]-djalin e tij dhe rrethi i tij i stafit është pritur. Në takimin e parë, Churchill dhe Franklin D. Roosevelt kane heshtur për një moment deri sa Churchilli tha: “Në kohë e fundit, Z. President.”, Në të cilat Rusvelti ju përgjigj: “I gëzuar që keni në bord, z. Churchill”. Churchilli mori një tren prape per në Londër, ku ai u takua me gruan e tij dhe disa nga anëtarët e kabinetit të tij.

Karta e Atlantikut ishte një marrëveshje të bërë nga Rusevlti dhe Churchill, për përcaktimin e qëllimeve të botës së pasluftës. Është rënë dakord për të mos kërkuar territore të fituar nga lufta. Kjo është bërë për të mbajtur “të drejtën e të gjithë popujve për të zgjedhur formën e qeverisë, sipas të cilës ata do të jetojnë”, dhe “një sistem të përhershëm të sigurisë së përgjithshme”.

Përmbajtja e Kartes se Atlantikut

Karta e Atlantikut krijoi një vizion për tablone e pas Luftës së Dytë Botrore, pavarësisht nga fakti se Shtetet e Bashkuara kishin ende për të hyrë në luftë. Pjesëmarrësit shpresuan se Bashkimi Sovjetik do të përmbahet kesaj Kartes, pasi që është sulmuar nga Gjermania naziste në qershor të vitit 1941 në kundërshtim të Paktit Molotov-Ribbentrop.

1.Nuk do te kete përfitime territoriale sipas pretendimeve nga Shtetet e Bashkuara
dhe Anglise..

2.Territoret duhet të jenë në përputhje me pretendimet e popujve qe kane probleme te ngaterruara nga padrejtesite historike(shtete te involvuara).

3.U lind e drejta të gjithë popujt për vetëvendosje.

4.Te hiqen Barrierat e Tregtisë ne mes shteteve.

5.Nuk ishte e bashkëpunimit të global ekonomik dhe avancimin e mirëqenies sociale.

6 Te vendoset paqja, lirija ne bote. Te ndertohet nje bote pa frikë.

7. Liria e deteve.

Duhet te sigurohet cdo shteti e drejta e levizjes neper dete e oqeane pa pengesa te ndryshme.

8.Çarmatimin e shteteve agresore, qe hapen lufen, çarmatimin e përbashkët pasluftës.

9.” Pika e katër, në lidhje me tregtinë ndërkombëtare, me ndershmeri duke theksuar se te dy si “fitimtari dhe i mundur” do t’i jepet mundësia e tregut “në kushte të barabarta.” Kjo ishte një shkeputje e marrëdhënieve tregtare ndëshkuese që ishin themeluar në Evropë-pas Luftës së Parë Botërore, te pershkruar nga Pakti i Ekonomisë në Paris.

10. Te kete nje organizate kombesh

Origjina e emrit
Emrin “Karta e Atlantikut”, besohet të ketë qenë shpikur fillimisht nga gazeta Daily Herald, por u përdor nga Churchill në Parlament më 24 gusht 1941, dhe ka qenë që në përgjithësi miratuar.

Asnjë dokument të nënshkruar

Edhe pse deklaratat zyrtare dhe dokumenteve të qeverisë tregojnë se Churchill dhe Franklin D. Rusvelt nënshkruan Kartën e Atlantikut, kjo është e qartë se në fakt nuk kishte asnjë dokument të nënshkruar formalisht.
HV Morton, i cili ishte me partinë e Churchill-së, deklaron se nuk ka version te nënshkruar qe ndonjëherë ka ekzistuar. Dokumenti u transmetua nëpërmjet disa projekte dhe teksti përfundimtar u ra dakord telegrafishte në Londër dhe Uashington. Kabineti britanik iu përgjigj me miratimin e saj dhe pranimin e ngjashme qe u telegrafua nga Uashingtoni. Gjatë këtij procesi, një gabim ne transkriptimin e tekstit në Londër, por kjo ishte korrigjuar më pas. Në llogari të Luftës së Dytë Botërore Churchill përfundon “Një numër te madhe ne ndryshimet verbale qe janë miratuar, dhe dokumenti ishte atëherë në formën e saj të fundit”, dhe nuk merr përsipër te përmendte procesin e nënshkrimit ose ndonjë ceremoni.
Arkiva në Bibliotekën FDR tregojnë se në një konferencë për shtyp në dhjetor të 1944, Roosevelt pranoi se, “Askush nuk e nënshkruan Kartën e Atlantikut.” Në llogarinë Churchill e Konferencës së Jaltës Roosevelt ai citon thënien e kushtetutës së pashkruar britanik se “Kjo ishte si Karta e Atlantikut – dokument nuk ekziston, por gjithë bota e dinte në lidhje me të. Ndër letrat e tij ai kishte gjetur një kopje të nënshkruar nga vetë dhe mua, por e çuditshme për të thonë se të dy nënshkrimet janë të dorëshkrimit të tij. “

Reagimet

Aleate e mëvonshëm te Anglise u mblodhen në Londër më 24 shtator, 1941, qeveritë e Belgjikë, Çekosllovaki, Greqia, Luksemburgu, Hollanda, Norvegjia, Polonia, Bashkimi Sovjetik, Jugosllavia, dhe përfaqësuesit të përgjithshëm, Carl De Gol – kreu i Free frëngjisht, kane miratuar njëzëri aderimin në parimet e politikës së përbashkët të përcaktuara në Kartën e Atlantikut.
Kompetencat Aksi interpretohen këto marrëveshje diplomatike si një aleancë të mundshme kundrejt tyre. Në Tokio Kartën e Atlantikut u mblodhën dhe nuk mungoi mbështetja për militarizimin e qeverise japoneze, që bënin thirrje për një qasje më agresive kundër SHBA dhe Britani.
Marrëveshje deshmoi koha se qe një nga hapat e parë drejt formimit të Kombeve të Bashkuara [2].
Opinioni publik në Britani të Madhe dhe Komonuelthit ishte i kënaqur me parimet e takimeve, por te zhgënjyer në faktin se SHBA nuk hyjnë në luftë. Churchilli vetë pranoi se ai kishte shpresuar se SHBA do të vendosë në fund për të kryer vetë. Në anën tjetër opinioni publik amerikan është i kënaqur me parimet, por i shqetësuar në lidhje me faktin se ata duket të jenë shtyrë edhe më në luftë. Përkrahësit dhe kundërshtarët njësoj shfaqen ne të dy pamje.
Mirënjohje që të gjithë popujt kanë të drejtë për vetëvendosje i dha shpresë udhëheqësve të pavarësisë në kolonitë britanike (p.sh., Indi [3]) dhe vende të tjera (p.sh., Ho Chi Minh në frëngjisht indo-Kinë [4]) se ata mund të pritet një përparim në kërkesat e tyre për pavaresine kombëtare.
Disa çështje si për zbatimin e kartës u lanë të hapur. [5]
Karta nuk ka një version përfundimtar të strukturës politike që do të krijohet pas mbrojtjes me sukses kundër agresionit nazist. Churchill deklaroi se ai e konsideronte Kartën “një deklaratë të përkohshme dhe të pjesshme të luftës synon piketimin për të siguruar të gjitha vendet me qëllim të drejtë dhe jo struktura e plotë të cilën ne duhet të ndërtojmë pas fitores.” [6]

Bibliografi

1. “Si Pentagoni Got Forma e saj.” Washington Post, 27 maj 2007.
2. Karta e Atlantikut
3. Ushtritë harruar: Renia e britanik Azi, 1941-1945. Belknap Press. Belknap Press.
4. Karnow, S., 1983. Historia Vietnam
5″Luftës së Ftohtë në retrospektivë”. Marrë 2008/08/14.
6. “Britania dhe Polonia, 1939-1943”. Marrë 2008/08/14.

E pregatiti Bep Pjetri
18 tetor 2009
Copyright Proletari.Com